Το μέλλον του ευρωπαϊκού γεωργικού μοντέλου

■ και ο παγκόσμιος κίνδυνος από τις αυξανόμενες τιμές τροφίμων

Δυο γεγονότα χαρακτηρίζουν το θέμα της επισιτιστικής ανασφάλειας της τελευταίας εβδομάδας. Το ένα είναι οι δηλώσεις στο Νταβός ενός παλιού πολιτικού που έχει συμβάλλει στις ατυχείς στιγμές του κόσμου μας τα τελευταία 50 χρόνια και λέγεται Κίσσιγκερ, και το άλλο είναι οι τάσεις που δημιουργούνται στους υπουργούς γεωργίας της ΕΕ, που μάλλον δεν καταλαβαίνουν ότι το καράβι πάει κατ ευθείαν για τα βράχια. Έτσι θα αναλύσουμε ορισμένα επίσημα στατιστικά στοιχεία που (δυστυχώς) εμπεδώνουν την άποψή μας ότι όπως στρώσαμε θα κοιμηθούμε!

Στο ετήσιο πανηγύρι του καπιταλισμού στο Νταβός, μάζεψε τα πραγματάκια του ένας, όχι τυχαίος, άνθρωπος που έχει διαδραματίσει τα μύρια όσα για ον πλανήτη μας και εμφανίστηκε στις οθόνες συνεδριάσεων στο θέρετρο αυτό. Ένας υπερενενηκοντούτης πρώην ΥΠΕΞ της παγκόσμιας υπερδύναμης, θεώρησε σκόπιμο να εμφανιστεί στην καρδιά της Ευρώπης και να πει «δώστε στη Ρωσία τα εδάφη που θέλει από την Ουκρανία, να λήξει ο πόλεμος, γιατί η Ρωσία είναι χώρα ευρωπαϊκή και μην τη στέλνετε στην αγκαλιά της Κίνας. Αυτή η παρέμβαση έγινε προς 2 αποδέκτες, ΗΠΑ και ΕΕ. Και οι δυο αυτές γεωγραφικές υπερδυνάμεις έχουν την ευθύνη για την ακαταστασία που έχει δημιουργηθεί, γέννημα και θρέμμα του ισχύοντος οικονομικοπολιτικού συστήματος στον πλανήτη. Και δείχνει, χωρίς να το λέει προς το ότι εγκυμονούν περισσότεροι και μεγαλύτεροι κίνδυνοι στον κόσμο.
Τόσο γιατί η επισιτιστική ασφάλεια είναι επί τάπητος, όσο και για όσα θα αποκαλύψουμε σήμερα, για την ελληνική περίπτωση, ένα από τα βασικά συμπεράσματα του τελευταίου Συμβουλίου Γεωργίας και Αλιείας, 24 Μαΐου 2022 αφορά την αλληλεγγύη προς την Ουκρανία και την κατάσταση της αγοράς, ιδίως μετά τη ρωσική εισβολή. Μάλιστα έφτασαν να περιγράφουν τρόπους διευκόλυνσης της εξαγωγής ουκρανικών γεωργικών προϊόντων σε ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές, ίσως γιατί αδιαφορούν ή φοβούνται για τη ρωσική πρόταση να άρουν τις κυρώσεις για να επιτρέψουν τη διέλευση των πλοίων με τα 20 εκατ. τόνους σιτηρών… Ανεξαρτήτως των καταγγελιών του Ρώσου ΥΠΕΞ Λαβρώφ που καταγγέλλει τους Ουκρανούς ότι ναρκοθέτησαν ολόκληρο το λιμάνι που από-ναρκοθετούν τώρα οι Ρώσοι.
Στα συμπεράσματα του συμβουλίου λένε οι ιδιοφυείς ευρωπαίοι πολιτικοί μας «Οι υπουργοί εξέφρασαν την ικανοποίησή τους … και συμφώνησαν επίσης ότι, χάρη στην Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ), η ΕΕ είναι αυτάρκης στα περισσότερα γεωργικά προϊόντα και διασφαλίζεται ο εφοδιασμός με τρόφιμα1…. Το κύριο μέλημα παρέμεινε η οικονομική προσιτότητα των τροφίμων, ιδίως για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, και η τιμή των εισροών (ενέργεια, λιπάσματα, ζωοτροφές κ.λπ.) για τους γεωργούς. Οι επιπτώσεις αυτών των υψηλών τιμών στη συνολική επισιτιστική ασφάλεια ήταν επίσης πηγή ανησυχίας.». Οι ίδιοι, και βασικά η Κομισιόν2 έλεγε στις εαρινές προβλέψεις της, πριν λίγες εβδομάδες ότι «… η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει διαταράξει σημαντικά τις παγκόσμιες γεωργικές αγορές. Αυτό έχει δημιουργήσει μεγαλύτερη αβεβαιότητα όσον αφορά τη μελλοντική διαθεσιμότητα σιτηρών και ελαιούχων σπόρων και έχει προσθέσει ένα επίπεδο αστάθειας στις ήδη τεταμένες αγορές. Η ΕΕ είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης για τα τρόφιμα, με τεράστιο πλεόνασμα στο εμπόριο γεωργικών τροφίμων, και η ενιαία αγορά της ΕΕ αναμένεται για άλλη μια φορά να αποδείξει την ικανότητά της να απορροφά τους κραδασμούς».
Το πρόβλημα λοιπόν είναι να δούμε για ποια ΕΕ μιλούμε και που είναι η θέση της χώρας μας, κατά την πορεία των τελευταίων δεκαετιών, διαπιστώνοντας και πως οι γείτονες επωφθαλμιούν τα δικά μας και πως εμείς υποσκάψαμε το μέλλον και δυστυχώς πού είμαστε τώρα. Όχι ότι υπάρχει πολύς καιρός για αντίδραση, αλλά τουλάχιστον να γνωρίζουμε που είμαστε και πως πρέπει να αντιμετωπίσουμε το θέμα.

Τα άμεσα προβλήματα που θα συναντήσει ολόκληρη η ΕΕ συνοψίζονται στα δυο βασικά
• ενεργειακή εξάρτηση και
• επισιτιστική ασφάλεια
Παραθέτω λοιπόν ορισμένα στατιστικά στοιχεία με μορφή εύληπτων μικρών πινάκων από δεδομένα της ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Κομισιόν, με βάση τα ετήσια στοιχεία της Eurostat για τη φυτική παραγωγή. Τουλάχιστον για τα σιτηρά. Κράτησα μερικές χώρες που ωθούν στην εφαρμογή της πολιτικής και σας παραθέτω τα συμπεράσματα για να δείτε πως το πλοίο που πάει στα βράχια, πλέον δεν έχει ιδιαίτερα περιθώρια ανάδρασης:

Υπενθυμίζω ότι 1 εκτάριο = 10 στρέμματα. Έτσι στον πίνακα αυτόν φαίνεται ότι η συνολική καλλιεργούμενη έκταση μειώθηκε στο μισό περίπου εκείνης που είχαμε το 1993. Αν μπορούσα να υποστηρίξω ότι αντικαταστάθηκε αυτή η απώλεια με άλλες καλλιέργειες, θα ήμουνα ακόμη και περήφανος. Χέρσα και μόνιμης αγρανάπαυσης αγροτεμάχια έχουν μείνει και με όσους ειδικούς είχα την ευκαιρία να ταξιδέψω τα τελευταία είκοσι χρόνια μου μίλησαν για την αδυσώπητη κατάντια του αγροτικού ελλαδικού χώρου και την ανικανότητα να επανενταχτούν στο καλλιεργητικό σύστημα της χώρας.

Σε επίπεδο παραγωγής, τα τελευταία 26 χρόνια έχουμε χάσει το 35%, ενώ όλοι οι άλλοι όχι μόνο έχουν διατηρήσει αλλά και έχουν αυξήσει σημαντικά τις παραγωγές σιτηρών! Τα σιτηρά ελπίζω να μη χρειάζεται να σας πω ότι είναι στρατηγικό προϊόν.
Ειδικότερα στοιχεία και πίνακες θα δούμε στο ερχόμενο και άλλα προϊόντα, ώστε να φτάσουμε στο επίπεδο ότι επιτέλους πρέπει να δείξουμε τις ευθύνες που έχουν όλες ανεξαρτήτως οι κυβερνήσεις από το 1993 μέχρι σήμερα, χωρίς επανάπαυση. Θα αναλύσουμε πίνακες για το μαλακό και στο σκληρό στάρι, το κριθάρι και το καλαμπόκι, βασικά στοιχεία της εξέλιξης την τελευταία 30νταετία, αλλά θα επεκταθούμε και σε άλλα βασικά και στρατηγικά προϊόντα.
Πρέπει επιτέλους να δούμε ξεκάθαρα, ότι η ευκολία με την οποία οι πολιτικοί μας ακολουθούν τους Ευρωπαίους δεν σημαίνει ότι είναι για το καλό της χώρας και των συμφερόντων μας.
Και όσοι εθελοτυφλούν ότι ανήκουν σε μια μεγάλη οικογένεια, μπορεί να αντιληφθούν ότι φτάνει πια η γελοιοποίηση που υφίσταται η χώρα μας στο αδυσώπητο αυτό δούναι και λαβείν, όπου μόνιμα είμαστε οι χαμένοι.

1. https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/ agrifish/2022/05/24/?utm_source=dsmsauto&utm_medium=email&utm_campaign=Agriculture+and+Fisheries+Council
2. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/farming/facts-and-figures/markets/outlook/short-term_en