«To Νομοσχέδιο «Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.), Ειδικοί Λογαριασμοί Κονδυλίων Έρευνας Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, Ερευνητικών και Τεχνολογικών Φορέων και άλλες διατάξεις» αποτελεί το πρώτο βασικό νομοθέτημα της κυβέρνησης της Ν.Δ. για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και προλειαίνει το έδαφος για την επικείμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία κινείται στη λογική του επιχειρησιακού μοντέλου του Πανεπιστημίου» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΜέΡΑ25 ενώ τονίζεται πως «αυτό το μοντέλο εισήχθη από νεοφιλελεύθερες πολιτικές προς εμπορευματοποίηση της γνώσης και αλλοίωση του χαρακτήρα του Πανεπιστημίου ως αυτόνομου και ελεύθερου χώρου έρευνας και διδασκαλίας. Το μοντέλο του επιχειρησιακού Πανεπιστημίου έχει εφαρμοστεί και καταστρέψειτην ανώτατη παιδεία σε άλλες χώρες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται μάλιστα για ένα κακέκτυπο του αποτυχημένου επιχειρησιακού μοντέλου, καθώς προσβάλει κατάφωρα την αυτονομία και το αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου υποδουλώνοντάς το αφενός στην κρατική εξουσία και αφετέρου στην αγορά. Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας της Μπολόνιαςκαι έχει στόχο την τυποποίηση της αξιολόγησης στο πλαίσιο της βασικής κατεύθυνσης της στρατηγικής της ΕΕ για τη συγκρότηση του «Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης», που όμως έχει πλέον έντονα αμφισβητηθεί διεθνώς»
Τέλος η ανακοίνωση αναφέρει «το νομοσχέδιο του ΥΠΑΙΘ προετοιμάζει ουσιαστικά, δημιουργώντας κατάλληλη υποδομή, την σταδιακή απόσυρση της κρατικής χρηματοδότησης από τα ιδρύματα και την παράδοσή τους στις ανεξέλεγκτες δυνάμεις της αγοράς, με καταστροφικά αποτελέσματα(συρρίκνωση έως εξαφάνιση των κοινωνικών και ανθρωπιστικών σπουδών, καθώς και της βασικής έρευνας, πώληση εκπαιδευτικών υπηρεσιών, επιβολή διδάκτρων κλπ.).Η αγοραία αντίληψη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διαπνέει τη φιλοσοφία του νομοθετήματος μετατρέπει τον φοιτητή σε πελάτη που αγοράζει εκπαιδευτικές υπηρεσίες και τον πανεπιστημιακό σε υπάλληλο κάποιας εμπορικής επιχείρησης.Η πολιτική αυτή έχει έντονο ταξικό χαρακτήρα μια και η εμπορευματοποίηση της τριτοβάθμιας παιδείας και η υπαγωγή της στους κανόνες της αγοράς, περιορίζει την πρόσβαση σε αυτήν μόνο στους οικονομικά ισχυρότερους.
Αναλυτικότερα,βασικό εργαλείο αυτής της πολιτικής είναι η νέα υπερσυγκεντρωτική Αρχή, η «Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε.), ένα διευθυντήριο με υπερισχυμένες αρμοδιότητες το στρατηγικό σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την αξιολόγηση των ΑΕΙ. Η σύνθεση όλων των οργάνων ελέγχεται-καθορίζεται πρακτικά πλήρωςαπό την κυβέρνηση. Το Ανώτατο Συμβούλιο [ΑΣ} θα αποτελεί επιτελικό όργανο για τις μείζονες αποφάσεις αναδιάρθρωσης του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας, του στρατηγικού σχεδιασμού και της χρηματοδότησης των ΑΕΙ. Τα μέλη του θα επιλέγονται μετά από δημόσια προκήρυξηαπό τριμελή επιτροπή αξιολόγησης, αποτελούμενη από τον Πρόεδρο και δύο Καθηγητές α’ βαθμίδας.OΠρόεδρος θα διορίζεται από τον υπουργό. Ο ίδιος θα διορίζει την επιτροπή αξιολόγησης που θα συγκροτεί το Ανώτατο Συμβούλιο.Αντίστοιχος είναι και ο τρόπος συγκρότησης του Συμβουλίου Αξιολόγησης και Πιστοποίησης το οποίο έρχεται να αντικαταστήσει την ΑΔΙΠ. Η ΕΘ.Α.Α.Ε από τον τρόπο συγκρότησής της προφανώς καμία σχέση δεν έχει με διαφάνεια, διάλογο ή συνεννόηση, ανάδειξη με δημοκρατικές διαδικασίες κ.λ.π, γεγονός το οποίο σιωπηρά προδιαθέτει και για τον τρόπο λειτουργίας της.
Έκδηλη είναι η πρόθεση να μειωθεί η κρατική χρηματοδότηση (που αποτελεί βασική συνταγματική επιταγή) από τα πανεπιστήμια, μετακυλίοντας το κόστος λειτουργίας τους σε ιδιωτικούς φορείς και στους εκπαιδευόμενους οι οποίοι αντιμετωπίζονται ως πελάτες. Η υλοποίηση αυτής της πολιτικής θα επιτευχθεί μέσω της αξιολόγησης που έχει καθαρά τιμωρητικό χαρακτήρα, εφόσον το 80% της χρηματοδότησης θα εξαρτάται από αντικειμενικά κριτήρια και το 20% της χρηματοδότησης απόκάποια αμφίβολα κριτήρια «επίδοσης». Τη στιγμή που η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων έχει ήδη μειωθεί δραστικά λόγω των μνημονίων, σε βαθμό που να αδυνατούν να καλύψουν ακόμη και τις βασικές λειτουργικές τους δαπάνες, είναι προφανές ότι η πολιτική αυτή θα οδηγήσει πρακτικά σε μείωση κατά 20% της χρηματοδότησης πολλών Τμημάτων και Ακαδημαϊκών μονάδων που ήδη φυτοζωούν και θα τα πνίξει στην κυριολεξία,ενώ ταυτόχρονα πολλά πανεπιστημιακά τμήματα, προκειμένου να επιβιώσουν, θα ωθηθούν σε εύκολα και γρήγορα πτυχία εις βάρος της ποιότητας των σπουδών που παρέχουν, κάτι που αντιβαίνει στην όλη ρητορική της κυβέρνησης περί ποιότητας και αριστείας.
Εδώ πρέπει ιδιαίτερα να τονιστεί ότι οι επιπτώσεις της αξιολόγησης για τις κοινωνικές επιστήμες, τις ανθρωπιστικές σπουδές αλλά και τη βασική έρευνα στις θετικές επιστήμες θα είναι συντριπτικές, εφόσον μετρήσιμα μεγέθη, όπως αριθμός ετεροαναφορών κ.λ.π. δεν μπορούν να αποτιμήσουν την ποιότητα της θεωρητικής γνώσης. Οι επιπτώσεις για το κοινωνικό σύνολο είναι τεράστιες εφόσον θα στερηθεί/μειωθεί η βασική λειτουργία του πολίτη ως υποκείμενο της πολιτικής και κριτικής σύλληψης.
Με την πολιτική που ξεκάθαρα υπηρετεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο καταργείται ουσιαστικά το αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου, εφόσον οι αρμοδιότητες του ΑΣ ουσιαστικά καθιστούν την παρέμβαση των ανώτατων οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ (Σύγκλητος κλπ.) περιθωριακή, μια και αυτό αναλαμβάνει την αρμοδιότητα να «εισηγηθεί» στο Υπουργείο την ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, μετονομασία ολόκληρων ΑΕΙ ή επιμέρους σχολών τους. Με την κατανομή του 20% της χρηματοδότησης μέσω αξιολόγησης υλοποιείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το performance-basedfunding, που θεωρητικά παρέχει κίνητρα «βελτίωσης» στα ΑΕΙ σε στόχους που υποτίθεται ότι τα ίδια επιλέγουν ενισχύοντας την αυτονομία τους. Όπως όμως φαίνεται από τα κριτήρια «επίδοσης» αυτά είναι ήδη απολύτως προσδιορισμένα από το ΥΠΕΠΘ και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αυτονομίας στα ΑΕΙ.Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα κριτήριο αξιολόγησης και χρηματοδότησης των τμημάτων αποτελεί η απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας. Ωστόσο αυτό το κριτήριο ‘τιμωρητικής αξιολόγησης’ υποκριτικά μεταφέρει την ευθύνη του προβλήματος της ανεργίας από την Πολιτεία στα Πανεπιστήμια. Ακόμη, το κριτήριο αξιολόγησης και χρηματοδότησης των τμημάτων βάσει της «αριθμητική σχέσης αποφοίτων προς εισερχόμενους φοιτητές» θα οδηγήσει σε μαζική και εύκολη απονομή πτυχίων αμφίβολης ποιότητας»
