«Μπρος στο κουρέλι σκύψετε µε δακρυσµένα µάτια,/ όταν η δόξα τ’ άρπαξε µέσ’ από τη φωτιά,/ τόσο σφιχτά τ’ αγκάλιασε, που το ‘κανε κοµµάτια,/ στα στήθια τα πλατιά!// Όταν η δόξα τ’ άρπαξε, του ΄πε, θα ‘ρθει µια µέρα,/ που η Λευτεριά προβάλλοντας σαν άστρο της αυγής,/ θα φέρει το ξηµέρωµα,/ θα φέξει πέρα ως πέρα/ και Συ µέσ’ απ’ τις στάχτες σου, περήφανο θα βγεις». Απόσπασµα απ’ το ποίηµα “Εις την Ιεράν Σηµαίαν του Αρκαδίου” του Ιωάννη Πολέµη.
«Στο πόστο του το κάθε παλληκάρι/ λαλεί κι ανακαλεί το σηµαντήρι,/ γιατί ’ρχονται οι Τούρκοι αγιοµνησάροι,/ ν’ αρχίξει το κουρµπάνι – πανηγύρι…/ Στο µεροβίγλι στέκουνε τσαρδάκι,/ κι ως φτάνει ο σερασκέρης καβαλάρης,/ σηκώνει ο κονταξής το µπαϊράκι/ και παίζει την ντρουπέτα ο σουϊτάρης./ Σµαριάζουµε πάντα κι’ άλλη,/ και παίρνουνε αµπάρτζια να χυµήξουν,/ ν’ ανοίξουνε ζερβόδεξα διχάλι/ το Μοναστήρι να φιδοτυλίξουν./ Στη µέση ένας Ντερβίσης προχωράει/ το φλάµπουρο κρατεί του Μουχαµέτη,/ και σκούζει: “Κάµετε ραγιάδες, ράϊ,/ να κάµει κι ο Πασάς µας µερχαµέτι!” Ο Γούµενος µε πείσµα αντιλογάται:/ “Έλεος από Τούρκους δε ζητούµε/ κι αν είν’ τ’ Αρκάδι να χαθεί, µουρτάτες,/ τιµή για µας µαζί του να χαθούµε!» Κώστας Απανωµεριτάκης, “Αρκάδι – Έµµετρο Χρονικό της θυσίας”, Ρέθυµνο 1966.
«∆εν αποµένει παρά ένα δώµα φραγµένο, όπου βρίσκεται η µπαρουταποθήκη και σ’ αυτό το δώµα, σ’ αυτήν την παλαίστρα, κοντά στην άγια τράπεζα, τριγυρισµένος απ’ τα γυναικόπαιδα, ένας παπάς, ο ηγούµενος Γαβριήλ, προσεύχεται./ Έξω πέφτουνε στη µάχη οι πατεράδες και οι άντρες. Μα να µη σκοτωθούνε και να ζήσουνε, θα ‘ταν η πιο τρανή κακοτυχιά για τις γυναίκες και τα παιδιά, που θα συρθούνε σε δυο χαρέµια. Την πόρτα την πελεκάνε οι Τούρκοι µε τσεκούρια. Τώρα θα τήνε σκίσουνε και θα πέσει.. Ο γέροντας παίρνει απ’ την Άγια Τράπεζα ένα κερί που καίει, απλώνει τη µατιά του πάνω στις γυναίκες αυτές και σ’ αυτά τα παιδιά, γέρνει τη φλόγα του κεριού πάνω στο µπαρούτι και τους σώζει. Μια τροµερή επέµβαση, η έκρηξη, στυλώνει τους νικηµένους, η αγωνία γίνεται θρίαµβος, κι αυτό το ηρωικό ταπεινό µοναστήρι, που πολέµησε σαν κάστρο, πεθαίνει σαν ένα ηφαίστειο». Από την Επιστολή διαµαρτυρίας του µεγάλου Γάλλου συγγραφέα Βίκτωρος Ουγκώ προς τους ισχυρούς της Γης, 17 του Φλεβάρη του 1867.
Το Ολοκαύτωµα του Αρκαδίου, του µοναστηριού «που πολέµησε σαν κάστρο και πέθανε σαν ηφαίστειο για να µείνει αθάνατο στους αιώνες», για να χρησιµοποιήσω τη φράση του Βίκτωρα Ουγκώ, συµπληρώνοντάς την, φέρνουµε γι’ άλλη µια χρονιά στο κεκλιµένο επίπεδο της µνήµης αύριο, 8 Νοεµβρίου. Τι κι αν πέρασαν 157 χρόνια από τότε..
Και στα πεταχτά
Των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ αύριο, χρόνια πολλά κι ευλογηµένα λοιπόν στους εορτάζοντες και στις εορτάζουσες, όπως και στους κατοίκους των χωριών που πανηγυρίζουν τη Χάρη τους. Ιδιαίτερα στην Αράδενα των Σφακίων πάντως ο νους µου. Εκεί θα ‘θελα να ‘µαι αύριο. Εδώ που είχε το στρατηγείο του στην τριήµερη µάχη µε τους Τούρκους ο ∆ασκαλογιάννης. Να προσκυνήσω τη θαυµατουργή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο τέµπλο. Εδώ που έρχονταν οι Σφακιανοί βοσκοί να “ξεκαθαρίσουν” απ’ την υποψία της ζωοκλοπής…
Και η γιορτή της Πολεµικής µας Αεροπορίας αύριο. Γι’ αυτήν οι σηµερινές µαντινάδες της Νεκταρίας Θεοδωρογλάκη. «Απόγονοι του Ίκαρου οι Έλληνες πιλότοι/ σε θάρρος και σε λεβεντιά, σίγουρα είναι πρώτοι», µας λέει στην πρώτη µαντινάδα της. «Περήφανοι σαν αετοί στον ουρανό πετούνε/ έτοιµοι την πατρίδα µας να υπερασπιστούνε» συνεχίζει στη δεύτερη. «Τους Ταξιάρχες βοηθούς να ’χουνε κάθε µέρα,/ ώρες που οι πιλότοι µας βρίσκονται στον αέρα», µας λέει στην τρίτη.
Το καλοκαιράκι του Οκτώβρη καλά κρατεί και τον Νοέµβρη στα µέρη µας. Η θάλασσα επιµένει να στέλνει προσκλήσεις στους όποιους οπαδούς της να την επισκεφθούν και να αφεθούν στην αγκαλιά της…
Λες και κατέβηκε περπατώντας απ’ το βουνό/ αυτή η µικρή καρυδιά/ κι ήρθε εδώ στην παραλία./ Για να ταξιδέψει. Να ξενιτευτεί./ Τώρα κοιτάει µαραζωµένη τη θάλασσα./ Γιατί δεν ξέρει να φωνάξει ένα καράβι». Από το “Ψηφιδωτό” (τρίτη ποιητική σειρά) του Ιάσονα Ευαγγέλου.
