Το παραµύθι του πετρελαίου (και του ορυκτού αερίου)

Εδώ και δέκα σχεδόν χρόνια πολιτικοί, κρατικά στελέχη, υποτακτικοί δηµοσιογράφοι και διαφόρων ειδών «ειδικοί» και «σύµβουλοι» προσπαθούν να πείσουν τον κόσµο -ιδιαίτερα στις δυτικές περιοχές της χώρας και την Κρήτη- πως η εξόρυξη υδρογονανθράκων από στεριά και θάλασσα θα λύσει όλα τα προβλήµατα της ταλαίπωρης χώρας µας.

Έχουν υπογραφεί συµβάσεις µε πολυεθνικές εταιρείες (κάποιες αποχώρησαν, έχει µείνει όµως η Exxon Mobil), έχουν γίνει προκαταρκτικές έρευνες στα «οικόπεδα» (!!!) (βλ. συνηµµένο χάρτη) και κατά καιρούς βλέπουµε θριαµβολογικά δηµοσιεύµατα όπου αναφέρονται (χωρίς ποτέ να τεκµηριώνονται) τεράστιες ποσότητες κοιτασµάτων που – δήθεν- θα µας κάνουν όλους πλούσιους.
Για άλλη µια φορά αναπαράγεται ένας µύθος, – ένας πολύ επικίνδυνος µύθος-, ειδικά για την Κρήτη. Θα πρέπει να εξηγήσουµε µερικά πράγµατα, περιοριζόµενοι στα σχέδια για το νησί µας.

Η προσπάθεια για εξόρυξη «φυσικού» αερίου (ορυκτού αερίου θα έπρεπε να το λέµε) ή και πετρελαίου από το βυθό της θάλασσας στα δυτικά και νότια του νησιού είναι απαράδεκτη για πάρα πολλούς λόγους: Οικονοµικούς, κοινωνικοοικονοµικούς, περιβαλλοντικούς (τόσο γενικούς-κλιµατική κρίση, όσο και εντοπισµένους τοπικά, δηλ. υποβάθµιση ή και καταστροφή τοπικών οικοσυστηµάτων και τοπίου κ.α. παρενέργειες) κ.α. Οι λόγοι αυτοί έχουν αναλυθεί επανειληµµένα στα δηµοσιεύµατα, τις προκηρύξεις και στις δύο πολύ αξιόλογες εκδηλώσεις που οργάνωσε η “Πρωτοβουλία Κρήτης Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων” σε συνεργασία µε διάφορες άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις (µπορείτε να βρείτε σχετικό υλικό µέσω των συνδέσµων που ακολουθούν το κείµενο). Σε αυτό το άρθρο θα περιοριστώ στο θέµα της απειλής για την τοπική οικονοµία. Αλλά πρώτα πρέπει να δούµε το θέµα των πραγµατικών ή υποτιθέµενων κερδών για το ελληνικό κράτος και την τοπική περιφέρεια. Και να διαλύσουµε µερικές παρεξηγήσεις που – έντεχνα- διατηρούνται για το παραµύθιασµα του κόσµου.

Αν και όταν η πολυεθνική που θα κάνει την έρευνα και την εξόρυξη βγάλει ορυκτό αέριο ή πετρέλαιο, το προϊόν αυτό θα είναι δική της ιδιοκτησία και όχι του ελληνικού κράτους. Θα το διαθέσει στη διεθνή αγορά µε όποιους όρους τη συµφέρει καλύτερα. ∆εν πρόκειται, λοιπόν, να αποκτήσουµε ξαφνικά φτηνό πετρέλαιο για να ζεσταινόµαστε το χειµώνα.

Το όφελος που προκύπτει για το ελληνικό κράτος είναι τα δικαιώµατα επί της παραγωγής και φόρος 25% πάνω στα καθαρά κέρδη της εταιρείας (από το 25% το 5% το παίρνει η Περιφέρεια). Αυτό θα µπορούσε να είναι σηµαντικό, αν η εταιρεία εµφανίζει σηµαντικά κέρδη. Όµως πολύ συχνά οι πετρελαϊκές εταιρείες «µαγειρεύουν» τα οικονοµικά αποτελέσµατά τους ώστε να δείχνουν πολύ λίγα ή και καθόλου καθαρά κέρδη από τις εδώ δραστηριότητές τους. Όσον αφορά τα δικαιώµατα επί της παραγωγής, αυτά υπολογίζονται από το µέγεθος της εξόρυξης και την τιµή των υδρογονανθράκων, σε συνάρτηση µε το κόστος εξόρυξης. Και εδώ η εταιρεία µπορεί να επικαλεστεί ψηλό κόστος και τελικά το ελληνικό κράτος να πάρει πολύ µικρό µερίδιο.
Σηµαντική επισήµανση 1: Το γεγονός πως το κεντρικό κράτος και η περιφέρεια παίρνουν κάποια χρήµατα δε σηµαίνει πως από αυτά ωφελείται, αυτόµατα, η τοπική κοινωνία. (Εδώ ανοίγει νέο µεγάλο κεφάλαιο…).
Σηµαντική επισήµανση 2: Σύµφωνα µε σηµερινό άρθρο της «ΕΦ.ΣΥΝ.» έχουν δροµολογηθεί εξελίξεις στην Hellenic Energy Holdings S.A. σύµφωνα µε τις οποίες ο µεγαλοµέτοχος Σπύρος Λάτσης αποκτά τον έλεγχο όχι µόνο των διυλιστηρίων σε Ελευσίνα, Ασπρόπυργο και Θες/νίκη και θυγατρικών αλλά και του χαρτοφυλακίου δικαιωµάτων έρευνας και εκµ/σης υδρογονανθράκων. Όπότε για ποιο κρατικό έλεγχο µιλάµε;

Ας δούµε τώρα και τις αναµενόµενες ζηµιές…
Είναι ξεκάθαρο από τη διεθνή εµπειρία (και αναφέρεται και στη βιβλιογραφία) πως η διαδροµή των υδρογονανθράκων (δοκιµαστικές γεωτρήσεις, κανονικές γεωτρήσεις, µεταφορά δια θαλάσσης, προσωρινή αποθήκευση, µεταφορά δια ξηράς κ.λ.π., κ.λ.π.) συνοδεύεται πάντα από παρενέργειες στο περιβάλλον λόγω διαρροών που δεν µπορούν να αποφευχτούν-από τις τρύπες στα πετρώµατα διαρρέει µεθάνιο κ.α. δύσοσµα αέρια, υγρά και στερεά απόβλητα (θρυµµατισµένα πετρώµατα και χρησιµοποιηµένο ρευστό γεώτρησης και διάφορα υλικά ρυπασµένα µε πετρέλαιο), πέφτουν στη θάλασσα από τις πλατφόρµες γεώτρησης και από τα πλοία µεταφοράς στις λιµενικές εγκαταστάσεις (που αναγκαστικά θα πρέπει να φτιαχτούν σε κάποια σηµεία στη δυτική και νότια ακτή του νησιού). Πρέπει να περιµένουµε µια αυξανόµενη παρουσία πετρελαιοειδών αποβλήτων στη θάλασσα και τις ακτές, καθώς θα πηγαινοέρχονται τα πλοία µεταφοράς, ενώ η –πιθανή- ορατότητα των πλατφορµών άντλησης από τουριστικές ακτές θα χειροτερεύει το σκηνικό…. Λίγα χρόνια µόνο θα φτάσουν για να αµαυρωθεί και να χαθεί τελικά η ειδυλλιακή εικόνα της Κρήτης µε τις καθαρές θάλασσες, τα γαλανά νερά και γενικότερα την παρθένα φύση νησιών όπως η Γαύδος. Σταδιακά θα φαίνονται και τα αποτελέσµατα στο τουριστικό κύκλωµα, που συνδέεται µε χιλιάδες θέσεις εργασίας……
Το παραπάνω σενάριο είναι …το «καλό»! Γιατί υπάρχει και το πολύ κακό: Ένα µεγάλο τραγικό ατύχηµα σαν αυτό το που έγινε στον κόλπο του Μεξικού το 2010, µε άµεσο αποτέλεσµα εκτεταµένη ρύπανση θάλασσας και ακτών. Στην περίπτωση αυτή θα έχουµε ανεπανόρθωτη καταστροφή στο περιβάλλον και άµεσο «τέλος» στον τουρισµό και την αλιεία της περιοχής. Μπορούν οι υποστηρικτές των εξορύξεων να µας βεβαιώσουν πως δε θα γίνει ποτέ κάτι τέτοιο;

Σταµατώ για την ώρα εδώ. Θεωρώ πως η τοπική κοινωνία πρέπει να σκεφτεί σοβαρά τα παραπάνω, να κινητοποιηθεί και να ζητήσει το λόγο από όσους προωθούν αυτά τα απαράδεκτα σχέδια. Ας µη δεχόµαστε πια παθητικά τις καταστροφικές αποφάσεις τους – αρκετά απαράδεκτα έργα έχουν γίνει στο νησί. Ας µην τους αφήσουµε να δώσουν το τελειωτικό χτύπηµα!

* Ο Γ. Βλοντάκης είναι γεωπόνος – περιβ/λόγος
Σχετικοί σύνδεσµοι:
Πρωτοβουλία Κρήτης Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων: https://www.facebook.com/groups/537955643729092
Κίνηση για την προστασία των ελληνικών θαλασσών από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων: http://savegreekseas.com/
WWF: Το Αλφαβητάρι των εξορύξεων: https://www.contentarchive.wwf.gr/images/pdfs/QA-Oil-n-gas.pdf
Στρατηγική Μελέτη Περιβ/κων Επιπτώσεων εξορύξεων Ν-Ν∆ της Κρήτης: https://www.greekhydrocarbons.gr/pdfs/BlockDocuments/%CE%A3%CE%9C%CE%A0%CE%95_%CE%9D%CE%94_&_%CE%94_%CE%9A%CE%A1%CE%97%CE%A4%CE%97.pdf
Στρατηγική Μελέτη Περιβ/κων Επιπτώσεων εξορύξεων Νότια της Κρήτης: https://www.greekhydrocarbons.gr/news_files/SMPE_South_Crete.pdf
Σώστε την Ελληνική Τάφρο: https://hellenictrenchsos.gr/
Κείµενο της Πανελλαδικής Συνέλευσης για την Προστασία της Ελληνικής Τάφρου: https://www.ecoher.gr/2023/09/blog-post.html#more
Σηµερινό άρθρο του Γιάννη Μπαζαίου στην «ΕΦ.ΣΥΝ» : https://www.efsyn.gr/politiki/414824_pos-stithike-colpo-grosso-me-ta-ellinika-petrelaia