» Μια ξεχωριστή συνέντευξη του εφημέριου της Ενορίας Αγίου Δημητρίου Πλατανιά σε μαθητές του Γυμνασίου Πλατανιά
Στο πλαίσιο συνεντεύξεων και άρθρων µαθητών και µαθητριών του Γυµνασίου Πλατανιά για το µαθητικό τους περιοδικό ‘‘Αλλα – ζω’’ συνήθως συναντάµε µαθητικά κείµενα για κοσµικά κοινωνικά, πολιτικά, παιδαγωγικά θέµατα ή και προβλήµατα. Αυτή την φορά δύο µέλη της συντακτικής οµάδας, ο Γιάννης Βουράκης και η Ευρυδίκη Γαλάνη επιχείρησαν κάτι διαφορετικό.
Με κριτήριο τον ελεύθερο τους λόγο, τα ενδιαφέροντα και τις απορίες τους για το χριστιανικό Πάσχα, θέλησαν να θέσουν κάποια ερωτήµατα στον αγαπητό ιερέα της περιοχής τους, τον Εφηµέριο της Ενορίας του Αγίου ∆ηµητρίου του Πλατανιά τον παπά ∆ηµήτρη, ο οποίος αποδέχτηκε την πρόσκληση και τον ευχαριστούµε πολύ. Με την υποστήριξη και των υπεύθυνων εκπαιδευτικών κ. Νάντιας Τριτάκη και κ. Αλεξανδρίδη Σαµουήλ παρήχθη από τα µέλη της συντακτικής µαθητικής µας οµάδας µια ενδιαφέρουσα συζήτηση που µε χαρά σας παρουσιάζουµε.
Πώς γιορταζόταν το Πάσχα παλαιότερα όταν ήσασταν παιδί στην περιοχή του Πλατανιά;
Πρώτα απ’ όλα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Ήταν µια πολύ ευχάριστη έκπληξη! Είµαστε εδώ λοιπόν για να σας καταθέσω τις εµπειρίες µου. Παλιά το Πάσχα γιορταζόταν οικογενειακά.
Όλη η οικογένεια δηλαδή, από νωρίς κατά τις 12 η ώρα, πήγαινε στην εκκλησία. Καθόµασταν όλη τη νύχτα, µέχρι τις 2 τα µεσάνυχτα που τελείωνε η Θεία Λειτουργία.
Με την επιστροφή στο σπίτι, είχε φροντίσει η µητέρα µας, να υπάρχουν έτοιµα καλιτσούνια, συκωταριά ψηµένη, να υπάρχει κάτι να φάµε. ∆εν υπήρχε εδώ το έθιµο του σουβλίσµατος, αργότερα εισήχθη, όταν ήρθαν άντρες γαµπροί από τη Βόρεια Ελλάδα και το µετέφεραν και στην Κρήτη.
Σε µας το έθιµο ήταν να καθόµαστε όλοι µαζί στο τραπέζι και να τρώµε τις κρεατότουρτες που έφτιαχναν οι µητέρες µας.
Τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρικές καµπάνες. Οι καµπάνες χτυπούσαν µε σκοινιά και µεις τα παιδιά όλη µέρα κρεµόµασταν στο σχοινί της καµπάνας. Η καµπάνα όλη µέρα έπαιζε ασταµάτητα. Χαρµόσυνα. Έτσι το θυµάµαι το Πάσχα.
Σας έχει µείνει κάποια αξέχαστη ανάµνηση από τα χρόνια που ήσασταν παιδί;
Ναι… Ένα θλιβερό γεγονός… Από τότε υπήρχαν τα βεγγαλικά, που και τότε πετούσαµε στην Ανάσταση. Ένα παιδί λοιπόν είχε στην τσέπη του φυλάξει κάποια και δεν ξέρουµε πώς, πήρανε φωτιά.
Έγινε έκρηξη, το παιδί τραυµατίστηκε και το µετέφεραν στο νοσοκοµείο. Τότε βέβαια δεν υπήρχαν κι αυτοκίνητα και χρησιµοποιήθηκε ένα αγροτικό όχηµα ως ασθενοφόρο για τη µεταφορά στο νοσοκοµείο. Είναι µια πολύ δυνατή και δυσάρεστη ανάµνηση που έχω από τα παλιά.
Ποια είναι η γνώµη σας για τα βεγγαλικά;
∆ειλά στην αρχή εµφανίστηκε σαν έθιµο το «κάψιµο του Ιούδα» και τα µετέπειτα χρόνια άρχισαν σιγά – σιγά να εµφανίζονται τα βεγγαλικά. Πριν το κάψιµο του Ιούδα, να σας πω τι κάναµε εµείς ως παιδιά.
Όταν τρώγαµε χοχλιούς, φυλάγαµε το καβούκι τους και όταν µαζεύονταν πολλά καβούκια, τα γεµόζαµε µε χοντρό αλάτι, τους βάζαµε φωτιά και αυτά έκαναν ένα κρότο.
Υπήρχε µία διαδικασία για να γίνει όλο αυτό.
Από εκεί φτάσαµε στο κάψιµο του Ιούδα και θυµάµαι τους ιερείς της εποχής εκείνης που ήταν πάρα πολύ αυστηροί να µην το στηρίζουν. Το κάψιµο του Ιούδα δεν είναι κάτι το συµβολικό, νοµίζω, στην Ορθοδοξία. Η Ορθοδοξία δεν έχει τέτοια έθιµα. ∆εν έχει τέτοιες παραδόσεις.
Πιστεύετε πως αν ο Θεός ήταν από µια πλευρά, θα το ενέκρινε;
∆εν νοµίζω ο Θεός να ασχολείται µε τέτοια πράγµατα… (γέλια). Πάντως σαν έθιµο δεν δίνει κάτι, κάποιο µήνυµα…
Πολλοί λένε πως αν δεν καεί ο Ιούδας θα ξανάκανε αυτό που έκανε. Μα ο Ιούδας έδωσε τέλος στη ζωή του µόνος του…
Πέρα από αυτά που συζητάµε το κάψιµο του Ιούδα την Ανάσταση κρύβει και κινδύνους για την υγεία.
Στο χωριό µου το Λουτράκι πολλά παιδιά κάθονται και κοιτούν τη φωτιά και εισπνέουν τον καπνό. Ο χώρος εκεί έχει γίνει µαύρος από το κάψιµο κάθε χρόνο…
Στον Πλατανιά που είµαι 18 χρόνια µόνο µια φορά έκαψαν τον Ιούδα. Ευτυχώς διότι δεν τους βολεύει ο χώρος. Υπάρχει µεγάλος κίνδυνος επέκτασης της φωτιάς.
Στο Σιρίλι που ήµουν αλλά και ως ψάλτης στο Μάλεµε παλαιότερα, έκαιγαν τον Ιούδα και υπήρχε αυτή η κάπνα και η µπόχα γιατί δεν έβαζαν µόνο κλαδιά αλλά και άλλα υλικά όπως λάστιχα.
Αντιλαµβάνεστε ότι ήταν µια άσχηµη εµπειρία, ειδικά για τις µανάδες που έρχονταν µε τα µικρά παιδιά τους τα οποία φοβόντουσαν, έκλαιγαν οπότε οι γονείς τα έπαιρναν και έφευγαν. Αλλά το βασικό είναι ότι το κάψιµο του Ιούδα δεν δίνει κάποιο µήνυµα στον άνθρωπο.
Θυµάστε κάτι µε χαρά είτε ως ιερέας είτε ως λαϊκός;
Οι αναµνήσεις που έχω είναι ότι οι οικογένειες, οι συγγενείς βρίσκονταν όλοι µαζί. Προέρχοµαι από αγροτική οικογένεια.
Πηγαίναµε όλοι µαζί στην εκκλησία, είχαµε την επιθυµία να πάµε από νωρίς, κατά τις 11.30 και να φύγουµε αργά, στις 02:00.
∆εν φεύγαµε µετά από το «Χριστός Ανέστη», καθόµασταν µέχρι το τέλος της Θείας Λειτουργίας.
Και ως παιδιά που ήµασταν θέλαµε την επόµενη µέρα να παίζουµε συνέχεια την καµπάνα.
Τσακωνόµασταν, γιατί όποιος έπαιζε την καµπάνα δεν άφηνε το σχοινί να το πάρει ο επόµενος και υπήρχε εκεί προστριβή αναµεταξύ µας.
Αυτό το έθιµο της συνάντησης της οικογένειας διατηρείται και σήµερα, όµως η παραµονή µέχρι το τέλος της Θείας Λειτουργίας έχει ατονήσει…
Πρέπει να γίνεται µια προετοιµασία από τον ιερέα στην περίοδο των 40 ηµερών, ώστε σιγά σιγά οι άνθρωποι να συνειδητοποιούν τι θα συµβεί το Πάσχα, να τους καλεί ο ιερέας, ο εφηµέριος τους, να συµµετάσχουν στο γιορτινό τραπέζι της Θείας Λειτουργίας και να µην φεύγουν µε το άκουσµα του «Χριστός Ανέστη».
Με αυτόν τον τρόπο της προετοιµασίας των 40 ηµερών προσπαθώ και καλώ τους ανθρώπους να παραµείνουν.
Πώς ορίζουµε ηµερολογιακά το Πάσχα;
Αυτό έχει καθοριστεί από την πρώτη Oικουµενική σύνοδο που έγινε στην Νίκαια το 325 µ.Χ. και ορίζει ότι γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή µετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισηµερία.
Η εαρινή ισηµερία είναι 21 του Μάρτη. Ενώ το καθολικό είναι την πρώτη Κυριακή µετά την πρώτη πανσέληνο. Και πάντοτε πρέπει να είναι το Πάσχα των Ορθοδόξων µετά το Πάσχα των Εβραίων. Πάντοτε.
Γιατί ονοµάζουµε αυτή τη γιορτή Πάσχα;
Η ονοµασία “Πάσχα” προέρχεται από την λέξη Πεσάχ, όπως λέγεται το εβραϊκό Πάσχα.
Το εβραϊκό Πάσχα είναι η µετάβαση, το πέρασµα από τη δουλεία των Αιγυπτίων µέσω της Ερυθράς θάλασσας στη γη της Επαγγελίας. Από κει το πήραµε εµείς οι Ορθόδοξοι.
Ο Χριστός δεν ήρθε να καταργήσει αλλά να συµπληρώσει. Έτσι λοιπόν στην Καινή ∆ιαθήκη µε τον ερχοµό του Χριστού δεν καταργεί, «αφήνω ως έχει η Παλαιά ∆ιαθήκη», γιατί πρέπει να υπάρχει η Παλαιά ∆ιαθήκη, γιατί µέσω της Παλαιάς οδηγούµαστε στην Καινή.
Θα σας πω µια άλλη λέξη για το Πάσχα, που ίσως να µην την έχετε συνηθίσει, τη «Λαµπρή».
Το Πάσχα αλλιώς λέγεται και Λαµπρή.
Η Λαµπρή, είναι κάτι το ξεχωριστό, το έντονο φως. Λαµπρή είναι οι ύµνοι της Αναστάσεως.
Εµείς όταν ήµασταν παιδιά, δεν λέγαµε “να έρθει το Πάσχα” αλλά “να έρθει η Λαµπρή”.
∆ιότι στο πέρασµα των 40 ηµερών, που υπήρχε η νηστεία, η προσευχή, που οι µανάδες µας έβαζαν και γονατίζαµε και λέγαµε «Κύριε των δυνάµεων», υπήρχε αυτή η χαρµολύπη, θα την έλεγα λύπη.
Τις Παρασκευές µε τους Χαιρετισµούς είχαµε κάποια χαρά σαν παιδιά, αλλά θέλαµε να έρθει η Λαµπρή, να φύγουµε από αυτή την κατάσταση της λύπης, του πένθους.
Και περιµέναµε να έρθει η Λαµπρή, να ‘ρθει το φως στη ζωή µας, να ‘ρθει η χαρά µέσα µας και να γελάσουµε.
Πολλά παιδιά σήµερα δε δίνουν βάση στη θρησκευτική πλευρά των ηµερών. Σκεφτόµαστε το Πάσχα ως µια γιορτή που θα συναντηθεί η οικογένεια και θα τηρήσουµε κάποια έθιµα όπως το πασχαλινό τραπέζι, το ψητό αρνί, τα τσουρέκια και τα κόκκινα αυγά. Θα µπορούσε κάποιος να πει πως κάποιοι δεν ξέρουν καν τι γιορτάζουµε τη µέρα αυτή…
∆υστυχώς στις εποχές που ζούµε έχουν αλλάξει τα πράγµατα.
Οι προσωπικές µέριµνες, το λειτουργικό κοµµάτι της ζωής του κάθε ανθρώπου έχει φορτωθεί τόσο πολύ που δεν δίνει τόσο µεγάλη σηµασία στην πνευµατική υπόστασή του αλλά προσπαθεί να ξεπεράσει τα προβλήµατά του ή τα προβλήµατά µας -να βάλω και τον εαυτό µου µέσα- µε ένα ποτήρι κρασί, µε το σούβλισµα του αρνιού, µε ένα χορό, µε ένα τραγούδι.
Όχι ότι αυτά είναι κακά. Όχι ότι αυτά είναι άσχηµα ή ότι η Εκκλησία τα καταδικάζει. Όχι. Αλλά…
Πρέπει να µάθουµε να παντρεύουµε το πνευµατικό κοµµάτι µε τις υλικές απολαύσεις. Αν βλέπουµε ότι το τραπέζι που καθόµαστε είναι η συνέχεια του πνευµατικού τραπεζιού της Θείας Λειτουργίας δηλαδή του Σώµατος και Αίµατος του Χριστού και καθόµαστε µετά και στο τραπέζι του σπιτιού µας µε τον ίδιο σεβασµό και µε την ίδια αγάπη και καταναλώνουµε τα αγαθά, τότε γίνεται κάτι το σωστό. Όταν όµως δίνουµε σηµασία µόνο στα αγαθά, όταν υπάρχουν µόνο αυτά στη ζωή µας, εκεί αρχίζει να υπάρχει πρόβληµα.
Νοµίζω ότι πρέπει να ξέρουµε, να µάθουµε να παντρεύουµε την πνευµατική τροφή µε τις υλικές απολαύσεις.
Σχετικά µε το τελετουργικό κατά την ανάγνωση των 12 Ευαγγελίων, τι συµβολίζει το άναµµα και το σβήσιµο των κεριών;
Για να είµαι ειλικρινής, έτσι το βρήκα, έτσι το ζω και έτσι το ερµηνεύω εγώ προσωπικά.
Σε κάθε Ευαγγέλιο ανάβουµε ένα κερί. Το Ευαγγέλιο είναι φως. Η λαµπάδα λοιπόν δίνει φως.
Ο Χριστός αναφέρεται στο «λύχνο» που προφανώς εσείς δεν το ξέρετε.
Ήταν ένα αντικείµενο περίπου σε σχήµα καρδιάς στο οποίο βάζαµε λάδι µε ένα ειδικό φυτίλι και το τοποθετούσαµε πάνω στο τραπέζι για να φέγγει όλο το δωµάτιο.
Έτσι λοιπόν το άναµµα του κεριού συµβολίζει το φως που φέγγει ο Χριστός µέσα στο Ευαγγέλιο.
∆εν είναι για να µετράµε να µην χάσουµε τη σειρά των ευαγγελίων (γέλια).
Σχετικά µε το άναµµα του Αγίου Φωτός τι έχετε να µας πείτε;
∆εν έχω επισκεφθεί τους Αγίους Τόπους.
Για να δεχτεί κάποιος το γεγονός αυτό το οποίο συµβαίνει στα Ιεροσόλυµα, πρέπει να έχει καλούς λογισµούς.
Αν δεν υπάρχει στον άνθρωπο καλός λογισµός, κι ο ίδιος ο Χριστός να κατέβαινε, αυτός δε θα ένιωθε τίποτε. Αυτό συµβαίνει χρόνια τώρα, χιλιάδες χρόνια.
Και συµβαίνει µόνο στον Ορθόδοξο Πατριάρχη. Είναι ένα γεγονός, το οποίο συγκλονίζει.
Έχω συναντήσει ανθρώπους που έχουν πάει στα Ιεροσόλυµα και έχουν δει αυτή την λαµπρότητα του Φωτός.
Έχει ένα χρώµα προς το γαλάζιο περίπου και όσοι το ακουµπάνε δεν τους καίει.
Οι άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν καλούς λογισµούς προσπαθούν να ανατρέψουν το γεγονός αυτό αλλά να ξέρετε ότι δεν ανάβει ούτε µε αναπτήρα, ούτε µε σπίρτα.
Είναι η προσευχή και η καθαρότητα του Πατριάρχη που µπαίνει µέσα στον τάφο του Χριστού και ανάβουν τα κεριά. Έτσι ανάβει το Άγιο Φως και λάµπει σε όλο τον τάφο και το µνηµείο.
Υπάρχει κάποιος λόγος που ανάβουµε λαµπάδες το Πάσχα στην εκκλησία; Γιατί έχει εµπορευµατοποιηθεί όλο αυτό…
Θυµάµαι τα παιδικά µου χρόνια µέχρι και το δηµοτικό που περίµενα να έρθει ο νονός να µου φέρει τη λαµπάδα, το πασχαλινό αυγό, ένα ρούχο ή παπούτσια.
Τότε όµως η λαµπάδα ήταν απλή. ∆εν ήταν στολισµένη µε παιχνίδια, ούτε µε Νίντζα, ούτε µε Barbie.
Mε το πέρασµα των χρόνων τα πάντα έχουν βέβαια εµπορευµατοποιηθεί και βλέπουµε λαµπάδες στολισµένες µε αυτοκίνητα και κούκλες. Είναι θέµα αντίληψης του κάθε ανθρώπου πως βλέπει το θέµα αυτό.
•Έχετε να δώσετε κάποιο µήνυµα στους νέους για την Ανάσταση;
Βάζεις δύσκολες ερωτήσεις. Όµορφες όµως. Όλα ξεκινούν από τους λογισµούς που έχει ο κάθε άνθρωπος.
Αν ο λογισµός που έχω µέσα µου είναι καλός λογισµός, θα δεχτώ και τη Σταύρωση, θα δεχτώ και την Ανάσταση.
Θα δεχτώ και το Σώµα και το Αίµα του Χριστού. Θα δεχτώ και τον συνάνθρωπό µου, όπως κι αν είναι. Η Ανάσταση στη ζωή του κάθε ανθρώπου πρέπει να είναι ένα πέρασµα από το λάθος στο σωστό. Ανάσταση δεν θα είχαµε αν δεν υπήρχε η Σταύρωση.
Αναγκαστικά λοιπόν, περνάει ο κάθε άνθρωπος από τη Σταύρωση, σηκώνει το δικό του Σταυρό, το µεγάλο ή το µικρό, τον βαρύ ή τον ελαφρύ. Όλοι µας όµως έχουµε το δικό µας Σταυρό. Αν δεν έχουµε Σταυρό δεν µπορούµε να πάµε στην Ανάσταση. ∆εν θα γιορτάσουµε Ανάσταση.
Έτσι λοιπόν, από το πέρασµα του Σταυρού, της Σταύρωσης, είτε στα πάθη µας, είτε στη ζωή µας, είτε στην οικογένειά µας, ή σε όλες τις εκφάνσεις τις ανθρώπινες, αν δεν σηκώσουµε το Σταυρό δεν µπορούµε να καταλάβουµε την Ανάσταση. Ελπίζω να σας έδωσα να καταλάβετε τι θεωρώ Ανάσταση για τον κάθε Άνθρωπο.
(Καθηγητής προς µαθητές) Ποια είναι η σχέση σας µε την εκκλησία;
Γιάννης: Πάντα µου άρεσε να πηγαίνω. Στο χωριό µου στολίζουν τον Επιτάφιο και πάντα µου άρεσαν όλα αυτά τα έθιµα, που πηγαίνουµε στην περιφορά του Επιταφίου, στην Ανάσταση, που όλοι είµαστε εκεί για να πάρουµε το Άγιο Φως, που περνάµε χρόνο µε τις οικογένειές µας.
Ευρυδίκη: Η αλήθεια είναι πως και µένα µου αρέσει. Και είναι ένα µεγάλο κοµµάτι των παιδικών µου χρόνων η εκκλησία λόγω του παππού µου και της γιαγιάς µου.
Ήξερα ότι θα έρθει το Πάσχα και ήταν µεγάλη η χαρά µου για τον Επιτάφιο που θα στολίσουµε και για τη λειτουργία που θα πάµε και το Άγιο Φώς που θα πάρουµε… Είναι µια ξεχωριστή γιορτή και διαδικασία.
Παπα-∆ηµήτρης: Να σας πω, παιδιά µου, πώς ξεκινούσαµε παλιά εµείς τη Μεγαλοβδοµάδα.
Ξεκινούσαµε από το Σάββατο του Λαζάρου, παίρναµε εκείνα τα παλιά καλάθια µε το χερούλι, βάζαµε άχυρα στον πάτο και περνούσαµε απ’ όλα τα σπίτια του χωριού µέχρι αργά το βράδυ, λέγαµε τα κάλαντα και µας έδιναν αυγά, όχι λεφτά.
Όλα αυτά που σας λέω είναι από το 1966 και µετά που ήµουν στην Πρώτη ∆ηµοτικού. Αλλά και τώρα στον Πλατανιά που λειτουργώ έρχονται τα παιδιά του δηµοτικού την Παρασκευή προ του Λαζάρου και µετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας λένε τα κάλαντα.
Κάποιοι µαθητές µας από την Πολωνία και την Ουκρανία µίλησαν για ένα έθιµο σύµφωνα µε το οποίο µεταφέρουν ένα καλαθάκι µε τρόφιµα (κρέας, γάλα, αυγά, ψωµί) στην εκκλησία για να το ευλογήσει ο ιερέας και µετά το επιστρέφουν µετά στο σπίτι. Γνωρίζετε κάτι σχετικά;
Όχι, δεν το έχω ακούσει αυτό. Θα σας πω όµως τι µου έχει συµβεί εδώ στον Πλατανιά.
Οι άνθρωποι που κατάγονται από την Βουλγαρία φέρνουν ένα ζωντανό αρνί ή κατσίκι, το οποίο το κάνουν τρεις κύκλους γύρω από την Εκκλησία και µετά σε ένα σηµείο της αυλής του ναού το σφάζουν.
Αυτό το κάνουν την εβδοµάδα της ∆ιακαινησίµου, δηλαδή την εβδοµάδα που ακολουθεί το Πάσχα.
Έχω µια απορία… εφόσον οι γυναίκες και οι άνδρες είναι ισότιµοι, γιατί στο Ιερό µπορούν να µπουν µόνο άντρες, ενώ στις γυναίκες απαγορεύεται η είσοδος;
Γιατί αυτό το δικαίωµα δόθηκε µόνο στους Αποστόλους.
Όµως για να γυρίσουµε στον Επιτάφιο, θυµάµαι τη Μεγάλη Παρασκευή όταν ήµουν παιδί, στολίζαµε τον Επιτάφιο µε λουλούδια από τα σπίτια µας. Οι κοπελιές πήγαιναν µε τα µεγάλα πανέρια της εκκλησίας και κόβανε λουλούδια από τους ανθόκηπους. ∆εν υπήρχε σπίτι που να µην έχει γαρυφαλλιά. Τώρα πια το έθιµο έχει αλλάξει και τα λουλούδια είναι αγοραστά…
Παιδιά µου, θα ήθελα να σας θυµίσω τον µακαριστό Χριστόδουλο που έλεγε «Ελάτε όπως είστε στην Εκκλησία. Με το σκουλαρίκι, µε το σκισµένο τζιν. Ελάτε όπως είστε! Ελάτε να δείτε! Αν δεν έλθετε, πώς θα ξέρετε τι είναι;» Πολλοί µε λένε «Κύριε ∆ηµήτρη», ενώ βλέπουν πως είµαι ιερέας, βλέπουν πως έχω διαφορετικό ντύσιµο απ’ αυτούς αλλά µε προσφωνούν «Κύριε». ∆εν το παρεξηγώ, ούτε εκπλήσσοµαι πλέον.
Ελάτε να δείτε τι συµβαίνει στην εκκλησία, σ’ αυτό το κτήριο που ονοµάζεται Ναός. Μη σας παραξενέψει αυτό που θα ακούσετε µέσα. Ελάτε να δείτε, κι αν αυτό σας αρέσει, παραµείνετε.
Όταν ήρθα στον Πλατανιά βρήκα µια γυναικεία χορωδία η οποία όµως πρέπει να ανανεώνεται µιας και οι γυναίκες µεγαλώνουν.
Καλέσαµε λοιπόν νέα κορίτσια να πάρουν τη θέση αυτών των γυναικών. Έτσι σιγά σιγά πλησίασαν κάποιες κοπελιές την Εκκλησία και ψέλνουν τα εγκώµια τη Μεγάλη Παρασκευή σε δύο δεκαπενταµελείς οµάδες.
Τα τελευταία χρόνια ψάλλουν και τα εγκώµια της Παναγίας το ∆εκαπενταύγουστο και τους Χαιρετισµούς της Παναγίας κάθε Παρασκευή τη µεγάλη Σαρακοστή. Να σας πω, το καλοκαίρι χανόµαστε λόγω του τουρισµού. Φροντίζω να περνώ από τα µαγαζιά, να µε βλέπουν και να τους βλέπω… Ε! το χειµώνα είµαστε σε άλλο κλίµα… (γέλια)
•Σας ευχαριστούµε πάρα πολύ!!!
∆ικιά µου η ευχαρίστηση! Να ευχηθώ να έχετε ένα καλό Πάσχα και Ανάσταση και να είστε χαρούµενοι!!!
