Οι παλιότερες γενιές το ονόμαζαν Πεδίον του Άρεως. Μια τεράστια αδόμητη αλάνα εκτός των τειχών που τους περασμένους δύο αιώνες φιλοξένησε από τουρκικά μέχρι ευρωπαϊκά και ελληνικά στρατεύματα, διαφόρων ειδών επιδείξεις για να συνδεθεί -προπολεμικά ακόμα- με αθλητικά γεγονότα και αργότερα τις τελευταίες δεκαετίες με παγκόσμια ρεκόρ. Ο λόγος για το Εθνικό Στάδιο Χανίων “Ελενας Βενιζέλου” που αποτελεί έναν από τα ιστορικότερα σημεία της πόλης, κουβαλώντας το δικό του ξεχωριστό παρελθόν το οποίο σημαδεύτηκε από την πολυτάραχη πολιτική και κοινωνική ζωή των Χανίων.
Από τα “εμπρός μαρς” στους πυροβολισμούς του αφέτη
«Από τη δεκαετία του 1880 ο χώρος αυτός χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικές ασκήσεις και επιδείξεις. Αρχικά από οθωμανικά στρατεύματα και μετά την εποχή της Αυτονομίας από ευρωπαϊκά. Η χρήση αυτή του χώρου παρέμεινε μέχρι και τα τέλη της Κρητικής Πολιτείας», εξηγεί ο ιστορικός ερευνητής Μανόλης Μανούσακας, ο οποίος μέσα από το πλούσιο φωτογραφικό του αρχείο μας ξενάγησε στις διαφορετικές περιόδους της περιοχής.
«Αξίζει να σημειωθεί ότι το Πεδίον του Άρεως ανήκε στην ζώνη του “Τοπ αλτί”, δηλαδή της περιοχής που έμενε αδόμητη υποχρεωτικά, καθώς αποτελούσε μια ελεύθερη έκταση γύρω από το φρούριο, που κάλυπτε η βολή των πυροβόλων του φρουρίου. Αυτό εξυπηρετούσε στρατιωτικά να υπάρχει δυνατότητα ελεύθερης βολής προς τυχόν επιτιθέμενους που θα ήθελαν να καταλάβουν την πόλη. Γι’ αυτό είχε μείνει αδόμητος ο χώρος και γι’ αυτό αξιοποιούνταν για στρατιωτικούς σκοπούς», πρόσθεσε ο κ. Μανούσακας.
Τη δεκαετία του ’20 μπήκαν τα θεμέλια για να αλλάξει όψη και χρήση η περιοχή. «Τη δεκαετία του ’20 ήταν που αποφασίστηκε να δοθεί ένα τμήμα για τη διαμόρφωση του γηπέδου και ένα άλλο για τα σχολεία της οδού Κοραή», αναφέρει ο συνομιλητής μας.
Καθοριστική για αυτή την αλλαγή υπήρξε η Έλενα Βενιζέλου, σύζυγος του Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία έκανε δωρεά το νέο στάδιο στην πόλη.
Το κτήριο που είχε κατασκευαστεί αρχικά ως γυμναστήριο διατηρήθηκε μέχρι πριν λίγες δεκαετίες όπου και γκρεμίστηκε για να φτιαχθούν οι σημερινές κερκίδες. «Από εκείνη την εποχή ουσιαστικά μόνο ο περίβολος διατηρείται», σημειώνει ο κ. Μανούσακας σχολιάζοντας ότι θα μπορούσε να είχαν διατηρηθεί ακόμα περισσότερο στοιχεία του ιστορικού γυμναστηρίου που θεμελιώθηκε τη δεκαετία του ’30.
…Στο Στάδιο των μεγάλων αθλητικών στιγμών!
Στη διάρκεια του μεσοπολέμου ο χώρος του πεδίου του Άρεως παίρνει περισσότερο τα αθλητικά χαρακτηριστικά που γνωρίζουμε και σήμερα. Στα 1936 δημιουργούνται οι πρώτες αθλητικές εγκαταστάσεις με κερκίδες να κτίζονται στη συνέχεια. Με προεδρικό διάταγμα της Χούντας στις 27 Αυγούστου του 1970 ο χώρος περνάει υπό την ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, σταδιακά αποκτάει καλύτερες εγκαταστάσεις, μπαίνει χλοοτάπητας στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και ταρτάν που αντικαθιστά το χώμα στους αρχικά 6 και μετά 8 διαδρόμους.
Αν κάτι πάντως χαρακτηρίζει το Εθνικό Στάδιο Χανίων, δεν είναι ούτε οι μυθικοί αγώνες του ΑΟ Χανιά τις δεκαετίες του ’60, του ’70 και του ’80, ούτε κάποιοι αγώνες του ΟΦΗ με τον Ολυμπιακό ή πάλι του ΑΟΧ με τον Παναθηναϊκό αλλά τα δύο παγκόσμια ρεκόρ που έγιναν στο στίβο.
ΤΟ ΑΚΟΝΤΙΟ ΤΗΣ ΣΑΚΟΡΑΦΑ
Ο πρόεδρος σήμερα του “Ελ. Βενιζέλου” κ. Γιώργος Γιατρουδάκης ήταν τότε αθλητής στα 100 μ. με την ομάδα του “Κύδων”. Το ρεκόρ της κορυφαίας Ελληνίδας αθλήτριας είχε γίνει στο πλαίσιο του πανελλήνιου πρωταθλήματος το απόγευμα της Κυριακής 26 Σεπτεμβρίου 1982. «Υπήρχε τότε από την πολιτεία μια τάση να γίνονται πρωταθλήματα και σε πόλεις πέραν των μεγάλων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη). Εγώ ήμουν στο γήπεδο όταν η Σοφία έκανε το παγκόσμιο ρεκόρ. Καταρχάς το γήπεδο είχε πάρα πολύ κόσμο, σίγουρα ήταν πάνω από 4.500 άτομα κάτι που δείχνει ότι ο κόσμος της επαρχίας “διψούσε” για μεγάλα αθλητικά γεγονότα. Τα Χανιά από το 1938 που ξεκίνησαν τα Βενιζέλεια είχαν δημιουργήσει μια παράδοση στον στίβο και έφερναν πάντα την αφρόκρεμα του ελληνικού κλασσικού αθλητισμού. Και οργανωτικά οι άνθρωποι τότε του “Κύδωνα” έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους για να στηθεί μια άρτια οργάνωση!» θυμάται ο κ. Γιατρουδάκης.
Στην τέταρτη βολή της η Σοφία Σακοράφα (αθλήτρια του Γ.Σ. Τρικάλων) ρίχνει 74,20 μ. σπάζοντας το παγκόσμιο ρεκόρ της Φινλανδής Τίνα Λίλακ που ήταν 72,40. «Η Σοφία ήταν άριστη αθλήτρια, σε πολύ υψηλό επίπεδο λίγους μήνες πριν είχε πάρει το χάλκινο μετάλλιο στους Πανευρωπαϊκούς αλλά σε ένα αγώνα ποτέ δεν ξέρεις πώς θα πας γιατί υπάρχουν πολλοί παράγοντες. Η βολή της Σοφίας ήταν τέλεια και σκόρπισε τεράστιο ενθουσιασμό γιατί δεν το περίμενε και ο κόσμος! Εμείς ήμασταν έτοιμοι να τρέξουμε στη σκυταλοδρομία των 4χ100 που θα γίνονταν και για μερικά λεπτά σταμάτησαν όλα τα αγωνίσματα γιατί αθλητές, κριτές, κόσμος είχαν ενθουσιαστεί με το παγκόσμιο ρεκόρ» αναφέρει ο συνομιλητής μας.
Ο κ. Γιατρουδάκης αναφέρετε με τα καλύτερα λόγια για την αθλήτρια Σακοράφα. «Έναν άνθρωπο απλό, με μεγάλη προσωπικότητα για αυτό και αγαπήθηκε και πάρα πολύ από τον κόσμο σε όλη την Ελλάδα και τα Χανιά. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε χρόνο έρχεται στα Χανιά, αθόρυβα, θα κάνει τις διακοπές της και πάντα θα περάσει από το στάδιο! Το ρεκόρ της Σοφίας έφερε το όνομα του Εθνικού Σταδίου Χανίων σε όλο τον κόσμο, ανέβασε περισσότερο τα “Βενιζέλεια” και πλέον οι ξένες Ομοσπονδίες άρχισαν να στέλνουν περισσότερες και καλύτερες αποστολές. Γιατί και η οργάνωση των αγώνων ήταν άριστη, οι κριτές εξαιρετικοί και το όλο κλίμα πολύ φιλικό για τους αθλητές» επισημαίνει ο κ. Γιατρουδάκης τονίζοντας πως παρά τα προβλήματα το στάδιο έτσι όπως είναι κατασκευασμένο (στροφές στις διαδρομές, βορράς – νότος) είναι αρχιτεκτονικά άριστο. «Αυτό που απουσιάζει δυστυχώς ακόμα είναι ότι δεν υπάρχει προθερμαντήριο, παρότι υπάρχει μια προσπάθεια τα τελευταία 4 χρόνια να γίνει κάτι στο τμήμα προς την Κοραή, όπως επίσης και κλειστό γυμναστήριο» καταλήγει ο κ. Γιατρουδάκης.
Η ΣΦΑΙΡΑ ΤΟΥ ΤΙΜΜΕΡΜΑΝ
Βρισκόμαστε στον Μάιο του 1988 και την Κυριακή στις 22 του μηνός πραγματοποιούνται τα 40α Βενιζέλεια. Αλυτάρχης (αθλ. επόπτης) στους αγώνες ο γυμναστής Νικηφόρος Νικηφοράκης. Ο κ. Νικηφοράκης θυμάται πως την εποχή εκείνη «έρχονταν στα “Βενιζέλεια” αθλητές πρώτου μεγέθους. Τότε πολλοί που ήμασταν στο Δ.Σ. του “Κύδων” ήμασταν και στο ΚΚΕ και είχαμε μιλήσει με τον Καλούδη που ήταν στο Πολιτικό Γραφείο και του είχαμε ζητήσει να βοηθήσει. Αυτός κάλεσε τους πρεσβευτές των σοσιαλιστικών χωρών στην Αθήνα και τους ζήτησε να μας στείλουν αθλητές. Και για αυτό έρχονταν από τις χώρες αυτές οι καλύτεροι ή από τους καλύτερους! »
Ανάμεσα στα μεγάλα ονόματα που είχαν έλθει τη χρονιά αυτή ήταν και ο Ανατολικογερμανός σφαιροβόλος Ούλφ Τίμμερμαν. Στη δεύτερη βολή του έστειλε την σφαίρα στα 23.06 μέτρα σημειώνοντας νέο Παγκόσμιο ρεκόρ και έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που πέρασε τα 23 μέτρα. Ο κ. Νικηφοράκης επισημαίνει πως «αυτός ήταν πολύ μεγάλος αθλητής και όλη τη δεκαετία του ’80 αλλά και μετά έπαιρνε χρυσά μετάλλια και έκανε πολλά ρεκόρ. Είχε πάρα πολύ κόσμο γιατί περίμεναν όλοι ότι κάτι θα γίνει γιατί φέρναμε πολύ μεγάλους αθλητές. Χαρακτηριστικά η Αστυνομία είχε έλθει και μας είχε πει πως αν μπει έστω και ένα άτομο παραπάνω στο γήπεδο θα έχετε την αποκλειστική ευθύνη γιατί είχε πολύ κόσμο».
Στα χαρακτηριστικά των αγώνων πως η σφαίρα χρειάστηκε να ζυγιαστεί… σε ζαχαροπλαστείο. «Επειδή δεν είχαμε ζυγαριές ακριβείας, πήρα τη σφαίρα που έγινε το παγκόσμιο Ρεκόρ και πήγα απέναντι που ήταν το ξενοδοχείο το “Λισσός” και από κάτω ήταν ένα ζαχαροπλαστείο που είχε ζυγαριά ακριβείας. Εκεί λοιπόν ζύγισα τη σφαίρα» σημειώνει ο κ. Νικηφοράκης. Ο ίδιος τονίζει πως «είχαμε φέρει μια 10αδα κορυφαίων αθλητών από την τότε ΕΣΣΔ και είχαν τρελαθεί όλοι τότε μας έλεγαν “μα πώς τους καταφέρατε και τους φέρατε;” Θυμάμαι τον Λιτβίνοφ που είχε το παγκόσμιο ρεκόρ στη σφύρα, τον Ζάιτσεφ που ήταν στο ακόντιο. Θυμάμαι έναν εμποδιστή που τους είχαμε κάνει ένα τραπέζι στα Μεσκλά και έπινε πολύ κρασί. Ακόμα και όταν φεύγαμε στο αυτοκίνητο έπινε κρασί συνέχεια. «Μα αυτός θα τρέξει;» λέγαμε και ξεκινάει μετά ο αγώνας και εξαφανίζεται, πετούσε πάνω από τα εμπόδια». Την εποχή εκείνη εκτός από το παγκόσμιο ρεκόρ έγιναν και άλλες υψηλές επιδόσεις στο επί κοντώ από τον Πολωνό Κολάσα, από τον Ούντο Μπάγιερ στη σφαιροβολία, από τον Μίχελ στον ακοντισμό, την Ανατολικογερμανίδα Πέτρα Φέλκε στον ακοντισμό κ.ά.
