Ο πλανήτης γη οδεύει γοργά προς το τρίτο έτος της πανδημίας δοκιμάζοντας άτομα και κοινωνίες. Ειδικά οι ανθρώπινες σχέσεις ισορροπούν μεταξύ αβεβαιότητας και φόβου, οδηγώντας στη μοναξιά και την απομόνωση.
Μέσα σε αυτό το κλίμα ο ξεχωριστός ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος Βαγγέλης Κακατσάκης ορθώνει το ανάστημα του με ένα σεμνό, λιτό, μικρό, άλλα γεμάτο νοήματα και συμβολισμούς βιβλίο, το οποίο έχει τίτλο “Πότες θα κάμει ξεστεριά…”. Αυτή η μικρή συλλογή διηγημάτων, ζωντανό μνημείο της κρητικής διαλέκτου, της κρητικής λαογραφίας και της ιστορίας της Κρήτης κατά την επανάσταση του 1821, είναι στην κυριολεξία ένας κρητικός χορός και συγκεκριμένα ένα πεντοζάλι. Αρκεί ο αναγνώστης να ανοίξει τους νοερούς οφθαλμούς της ψυχής, καθώς το διαβάζει, για να φανταστεί τους πρωταγωνιστές των διηγημάτων («Η καμπάνα», «Το τέλος», «Ζωή και θάνατος», «Η εκδίκηση», «Το χρέος», «Ανάσταση» και «Ο εθελοντής») πιασμένους από τους ώμους να χορεύουν πεντοζάλι πότε στις βουνοκορφές, πότε στα χωριά και πότε στις πόλεις. Ο έντονος, γοργός χορευτικός βηματισμός έχει ομαδικές πατιές, οι οποίες συμβολίζουν τις ομοβροντίες των όπλων στη μάχη. Οι λαβές στους ώμους δείχνουν τη συναδέλφωση και την αλληλεγγύη, ενώ οι πρωτοχορευτές εναλλάσσονται. Μόλις τελειώσει ο πρωτοσύρτης τις φιγούρες του πετάγεται ένας άλλος χορευτής από τον κύκλο και πρωτοσέρνει το χορό. Με τον τρόπο αυτό, “χορεύουν” όλοι οι πρωταγωνιστές των διηγημάτων, με πρώτο και καλύτερο τον Θεοκλή Κακατσάκη, ηρωικό πρόγονο του συγγραφέα.
Αυτή η μαγική εικόνα με τους άγριους πολεμιστές, με την παραδοσιακή κρητική φορεσιά φέρνει στο νου του αναγνώστη την ιστορία του τόπου του, επιβεβαιώνει και υπενθυμίζει την ταυτότητά του, ενώ ταυτόχρονα τον επιστρέφει στις ρίζες του.
Τα διηγήματα τονίζουν τη σημασία της αγάπης για την πατρίδα, διδάσκουν ήθος και λεβεντιά, ενισχύουν την κοινωνική συνοχή. Βέβαια, μαζί με τη λύρα και τον πόλεμο υπάρχει παντού και το φως του Χριστού, η ορθόδοξη πίστη, καθώς η θρησκεία τα χρόνια του τουρκικού ζυγού αποτελούσε τον βασικό συνεκτικό κρίκο της κοινωνίας. Εδώ ο αναγνώστης μπορεί να αναγνωρίσει μια άλλη ιδιότητα του συγγραφέα, την ψαλτική. Πολλά χρόνια στο ψαλτήρι του χωριού του, στο Νίππος Αποκορώνου, ο Βαγγέλης Κακατσάκης γνωρίζει τη δύναμη της προσευχής, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορεί να ξεχάσει τα παιδικά του εκκλησιαστικά βιώματα ειδικά κατά την περίοδο των μεγάλων εορτών. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι το νέο του πόνημα κυκλοφόρησε κοντά στα Χριστούγεννα. Με αυτή τη σκέψη, η ανάγνωση της “Καμπάνας” θυμίζει Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ενώ η μελέτη της “Ανάστασης” προεικονίζει τον Διονύσιο Σολωμό στους “Ελεύθερους πολιορκημένους”.
Εν κατακλείδι, θα λέγαμε ότι το «Πότες θα κάμει ξεστεριά…» αποκαλύπτει τον συναισθηματικό πλούτο, τη ψυχική ευαισθησία και τις ιστορικές γνώσεις του συγγραφέα, ο οποίος αποτίει φόρο τιμής στα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Αναμφίβολα είναι ένα όμορφο, ξεκούραστο χριστουγεννιάτικο ανάγνωσμα, το οποίο μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο δώρο για παιδιά και μεγάλους.
*ιατρός ορθοπεδικός,
πολιτισμολόγος
