Το φρέαρ του Ιακώβ βρίσκεται ανατολικά της αραβικής πόλης Ναμπλούς, της αρχαίας Νεάπολης, στο κέντρο της Σαμαριάς.
Η Φλαβία Νεάπολις ιδρύθηκε το 87 μ.Χ. από τον Τίτο και συχνά οι εκκλησιαστικοί και Ιουδαίοι συγγραφείς τη συγχέουν με την αρχαία Συχέμ, η οποία αποτελούσε την πρωτεύουσα του Βασιλείου του Ιεροβοάμ.
Η Νεάπολις ανακηρύχτηκε Επισκοπή τον 4ο αιώνα και σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της αποτελούσε θρησκευτικό, πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο των Σαμαρειτών.
Ο τόπος, που βρίσκεται το χριστιανικό προσκύνημα του φρέατος του Πατριάρχη των Εβραίων, ταυτίζεται με την περιοχή που αγόρασε ο Ιακώβ από τον τοπικό ηγεμόνα Εμμώρ και ίδρυσε θυσιαστήριο.
Στην «πηγή» του Ιακώβ, ο Ιησούς συναντήθηκε με τη Σαμαρείτιδα και της αποκάλυψε ότι ο Θεός είναι πνεύμα κι Εκείνος είναι ο Μεσσίας Χριστός.
Η πρώτη χριστιανική εκκλησία χτίστηκε τον 5ο αιώνα, αλλά καταστράφηκε στη διάρκεια της επανάστασης των Σαμαρειτών. Μετά τη συντριβή τους, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός επανοικοδόμησε τον ναό που ανακαίνισαν οι Σταυροφόροι.
Η σημερινή εκκλησία άρχισε να χτίζεται το 1863 και παρά τη χρόνια εγκατάλειψη της οικοδομής λόγω οικονομικών δυσχερειών, ο σημερινός ηγούμενος, Αρχιμανδρίτης Ιουστίνος, κατόρθωσε να τη φέρει σε πέρας χάρη στις άοκνες προσπάθειες του.
Το φρέαρ του Ιακώβ βρίσκεται σε υπόγειο ναό. Έχει βάθος 35 περίπου μέτρα και είναι λιθόκτιστο. Στις 29 Νοεμβρίου 1979, την ώρα του εσπερινού, αλλόθρησκοι κατακρεούργησαν τον μακαριστό ιερομόναχο, Αρχιμανδρίτη Φιλούμενο. Το σώμα του, αναλλοίωτο, βρίσκεται σε γυάλινη λειψανοθήκη στην ιερά Μονή της Σιών στην Ιερουσαλήμ.
Αρκετοί Χανιώτες έχουν προσκυνήσει το σκήνωμα του, αλλά δεν γνωρίζω αν παραμένει ακόμη εκεί. Ο Όσιος Φιλούμενος καταγόταν από την περιοχή του Ορούντα Κύπρου και την 29η Νοεμβρίου, επέτειο της άγριας δολοφονίας του, διεξήχθη πανηγυρική αρχιερατική θεία λειτουργία προεξέχοντος του Μητροπολίτη Πάφου που μεταδόθηκε και στην Ελλάδα μέσω του τηλεοπτικού σταθμού Ε4 της Θεσσαλονίκης.
Η θεία λειτουργία πραγματοποιήθηκε στον ανεγειρόμενο στη μνήμη του μεγάλο περικαλλή ναό στην Ορούντα και την εκεί γυναικεία μονή, της οποίας ηγουμένη είναι η γερόντισσα Φιλουμένη.
Επίσης, δεν γνωρίζω αν είναι εν ζωή και φυλάσσει Αγιοταφίτικες Θερμοπύλες, υπερήλικας πλέον, ο Αρχιμανδρίτης Ιουστίνος, ο οποίος στα περασμένα χρόνια έχει υποστεί μύριους ξυλοδαρμούς από αλλόθρησκους με καθημερινό κίνδυνο της ζωής του, κρατεί ανοιχτό αυτό το προσκύνημα. Μερικές φορές λόγω ταραχών δεν φθάνουν ως εκεί προσκυνητές των Αγίων Τόπων.
