Υπάρχει ένα πρόβληµα που είναι το πιο σηµαντικό από όλα. Είναι ο χρόνος. Ο χρόνος είναι το µόνο πράγµα στον κόσµο που όλος ο κόσµος γνωρίζει και αισθάνεται, και που δεν µπορεί να εκφράσει, ούτε να µυρίσει, ούτε να αγγίξει, ούτε να οδηγήσει, ούτε να αλλάξει, ούτε να προσδιορίσει.
Ε
ίναι άπιαστο. ∆εν είναι πουθενά και βρίσκεται παντού. Είναι αδύνατον να τον συλλάβει ο ανθρώπινος νους.
Ο χρόνος είναι καταχθόνιος. Οι φυσικοί προσπαθούν να δώσουν λύση στο πρόβληµα, εκλαµβάνοντας το χρόνο σαν µια ιδιότητα της ύλης και θεωρώντας ότι εµφανίζεται άµα τη εµφανίσει της.
Η θέση αυτή µου φαίνεται άτοπη. Ας παραδεχτούµε καλύτερα ότι δεν ξέρουµε τίποτα. Ο χρόνος αποτελείται από δύο µπλοκ, τα οποία διάκεινται εχθρικά µεταξύ τους: το παρελθόν και το µέλλον. Ανάµεσα, µικρούτσικο, στρυµωγµένο, τρεµάµενο σαν ζελέ, πάντα σε απόσταση λανθάνουσα, το παρόν.
Είναι φανερό ότι δεν υπάρχει παρόν. Το παρόν είναι µια τάση, µια σύµπτωση, ένας µύθος. ∆εν υπάρχει παρά µόνο σαν σχέδιο ή σαν προοπτική. Το παρόν είναι µια µεγάλη απουσία. Μόλις λέτε «το παρόν», το παρόν, ο συνεχής φυγάς, έχει γίνει κιόλας παρελθόν. Το παρόν δεν είναι, παρά ο αφρός του κύµατος του παρελθόντος, που ετοιµάζεται να καταποντίσει το µέλλον.
Είναι επίσης φανερό ότι από τα δύο αντίπαλα µπλοκ, που καθιστούν το παρόν ανύπαρκτο, το ένα δε σταµατάει να διογκώνεται και το άλλο να συρρικνώνεται. Το παρελθόν περνάει το χρόνο του καταβροχθίζοντας το µέλλον. Κάθε λεπτό που περνάει, αφαιρείται από το µέλλον και προστίθεται στο παρελθόν. Ένα δευτερόλεπτο, µια ώρα και ίσως µια µέρα, είναι ελάχιστα µπροστά σε µια ζωή και ίσως τίποτα µπροστά στη µακρά ιστορία των ανθρώπων. Κάθε δευτερόλεπτο που περνάει, ένα λεπτό, είναι µια νίκη του παρελθόντος ενάντια στο µέλλον. Θα φτάσει µια µέρα ή µια νύχτα που το απόθεµα του µέλλοντος θα έχει πια εξαντληθεί και το παρελθόν θα έχει γεµίσει.
Θα φτάσει κάποια στιγµή κατά την οποία η ρευστότητα του µέλλοντος και τα οράµατα της ελευθερίας, θα έχουν γίνει ανάµνηση. Θα είναι η στιγµή του θανάτου. Θα είναι ίσως η στιγµή της Αποκάλυψης, την οποία είχε προαναγγείλει ο Άγιος Ιωάννης, και οι σάλπιγγες της ∆ευτέρας Παρουσίας. Θα είναι αυτό που οι φυσικοί ονοµάζουν Big Crunch, και που είναι το αντίθετο του Big Bang: είναι µια συρρίκνωση του σύµπαντος κόντρα στην ανάπτυξή του. Θα γίνει µ’ αυτόν τον τρόπο ή µε κάποιον άλλον. Άλλωστε η επιστήµη αλλάζει µε το χρόνο. Σ’ αυτήν τη µάχη που διεξάγεται παντού και πάντα, σ’ αυτήν την επική µάχη, µεταξύ του παρόντος και του µέλλοντος, όπου το µέλλον το τόσο λαµπρό, το τόσο δυνατό, το τόσο µοντέρνο στα µάτια µας, είναι εκ των προτέρων τσαλαπατηµένο από ένα ζόρικο και µάλλον γελοίο παρελθόν, το παρόν δεν έχει καµιά θέση.
Είναι συνθλιµµένο, είναι λιωµένο και φαίνεται να εκµηδενίζεται διαρκώς. ∆εν είναι παρά ένα πολύ λεπτό όριο, φανταστικό και εύθραυστο, ένας φελλός που επιπλέει στο νερό. Ένα σήµα SOS, το οποίο συνεχώς αλλάζει σηµείο εκποµπής. ∆ύο τέρατα βασιλεύουν και µοιράζονται το χρόνο και τον κόσµο. Το µέλλον, οι ελπίδες, που είναι ο νικητής, ο από πριν νικηµένος, και το παρελθόν, το κατεστραµµένο, το χαµένο, που δεν είναι παρά µόνο ανάµνηση και που όµως πάντα θριαµβεύει.
(διαβάζοντας το βιβλίο «Η ιστορία του περιπλανώµενου Ιουδαίου» του Jean D’ Ormesson)
*Ο Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης είναι συγγραφέας, φυσικός.
arisarchontakis.com
