Για πολλά χρόνια η Ελλάδα κατατασσόταν στις χώρες με υψηλή γραφειοκρατία, με χαμηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες, με σύστημα αργής απονομής της δικαιοσύνης και με υψηλό κόστος υπηρεσιών. Οι ομάδες συμφερόντων που ενεργούσαν και συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, είτε με τη μορφή δημοσιοϋπαλληλικών συνδικάτων, επαγγελματικών ομάδων, επιχειρηματιών που αναλαμβάνουν κρατικά έργα, προσπαθούσαν διαχρονικά με κάθε τρόπο να διατηρήσουν τα συμφέροντα τους αποτρέποντας τις όποιες μεταρρυθμίσεις του ελληνικού κράτους. Μεταρρυθμίσεις που είχαν ήδη εφαρμοστεί σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες με μεγάλη επιτυχία, αποφέροντας σημαντικά οφέλη στην οικονομία και στους πολίτες.
Την καθυστέρηση αυτή, κατάφερναν να την επιβάλλουν, με κινητοποιήσεις, με απεργίες, με επεισόδια, ή με την απειλή καταψήφισης της εκάστοτε κυβέρνησης στις επερχόμενες εκλογές, με διασπορά ψευδών ειδήσεων και πολύ λασπολογία.
Αυτό το περιβάλλον όμως άλλαξε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με την δημιουργία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης με απόφαση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Ιδρύθηκε μία νέα μονάδα δημόσιας διοίκησης με κύριο σκοπό την ολιστική ψηφιακή μεταρρύθμιση του δημόσιου έργου με την μετατροπή οποιασδήποτε διαδικασίας σε ψηφιακή, εύκολα προσβάσιμη και πιο απλοποιημένη για τον πολίτη. Με υπουργό τον Κυριάκο Πιερρακάκη η Ελλάδα κατέφερε κάτι που φαινόταν ακατόρθωτο.
Για πρώτη φορά έγινε ενοποίηση όλων των κρατικών πληροφοριακών συστημάτων και των αντίστοιχων μητρώων τους, κάτω από μία ενιαία ηλεκτρονική πύλη εύχρηστη και λειτουργική, την gov.gr.
Στη συνέχεια προστίθενται όλο και περισσότερες ψηφιακές εφαρμογές και αιτήσεις, οι οποίες απαιτούσαν για την διεκπεραίωση τους χρόνο και πολύ γραφειοκρατία. Για παράδειγμα, πριν από το 2020 έπρεπε να επισκεφθεί κάποιος, για την γέννηση ενός παιδιού, 5 δημόσιες υπηρεσίες. Για την απώλεια ενός συγγενικού του προσώπου έπρεπε να επισκεφθεί κάποιος 9 δημόσιε υπηρεσίες, ενώ για την μεταβίβαση ενός ακινήτου χρειαζόταν επίσκεψη σε περισσότερες από 13 δημόσιες υπηρεσίες. Τώρα όλες αυτές γίνονται γρήγορα και χωρίς την επίσκεψη σε καμία υπηρεσία.
Μπορούν να αναφερθούν και πολλές άλλες πρωτοποριακές ψηφιακές μεταρρυθμίσεις όπως: η άυλη συνταγογράφηση, η καταχώρηση στον φάκελο ασθενούς όλων των εξετάσεων, η ψηφιακή ταυτότητα και το ψηφιακό δίπλωμα στο κινητό, η ψηφιακή υπεύθυνη δήλωση, η ψηφιακή υπογραφή, η δήλωση ακινητοποίησης αυτοκινήτου και πολλά άλλα.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν, στον σχεδιασμό και την λειτουργία του εθνικού συστήματος εμβολιασμού ενάντια στην covid-19, το οποίο λειτούργησε άψογα μέσα σε μία παγκόσμια υγειονομική κρίση και αποτέλεσε παράδειγμα που αντίγραψαν άλλες χώρες, όπως και ο αλγόριθμος που μπήκε σε εφαρμογή από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, και πλέον υπολογίζεται, εκδίδεται και αποδίδεται η κύρια σύνταξη των ασφαλισμένων μέσα σε τρεις μήνες. Η συνεργασία όλων των αρμόδιων υπουργείων, της Ψηφιακής Διακυβέρνησης, του υπουργείου Υγείας, του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, του υπουργείου Οικονομικών όπως και του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών έχει φέρει όλα αυτά τα εξαιρετικά αποτελέσματα, με κύριο γνώμονα να αλλάξει η δομή των δημοσίων υπηρεσιών και από κρατικοκεντρική να μετατρέπεται σε πολιτικοκεντρική, που μεταφράζεται σε πολλαπλά οφέλη για τον πολίτη.
Πιο συγκεκριμένα για το 2022, η πλατφόρμα gov.gr υποδέχθηκε πολίτες για διεκπεραίωση περισσότερων από 1.500 διαφορετικών υπηρεσιών, ενώ μέσα στο έτος έγιναν περισσότερες από 1 δισεκατομμύριο συναλλαγές μέσω της πλατφόρμας, σε σύγκριση με τις μόλις 9 εκατομμύρια συναλλαγές του 2019. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο Έλληνας πολίτης γλίτωσε την αναμονή σε περισσότερες από 100 «ουρές» μέσα στο 2022 σε δημόσιες υπηρεσίες.
Από την μία έχουμε το όφελος για τον πολίτη, κυρίως σε χρόνο αλλά και σε χρήμα, με πολύ ικανοποιητικό επίπεδο εξυπηρέτησης από τους κρατικούς θεσμούς, ενώ από την άλλη το κράτος αποκομίζει εξίσου μεγάλα οφέλη. Λιγότερο λειτουργικό κόστος, όσο αφορά την κατανάλωση αναλωσίμων με τον παραδοσιακό τρόπο εξυπηρέτησης σε σχέση με τον ψηφιακό, όπου όλα τα έγγραφα φθάνουν άμεσα και χωρίς κόστος στο email ή στην ψηφιακή θυρίδα του πολίτη, αλλά και στις εργατοώρες που αφιέρωναν στα «γκισέ» εξυπηρέτησης εργαζόμενοι του δημοσίου.
Οι πόροι αυτοί που εξοικονομούνται από το ένα δισεκατομμύριο λιγότερες συναλλαγές στα «γκισέ» των δημοσίων υπηρεσιών, είναι σημαντικοί καθώς άμεσα καλύπτονται άλλες ανάγκες της δημόσιας διοίκησης, ενώ έμμεσα συμβάλουν στην αύξηση του Α.Ε.Π. της χώρας. Σε κάθε περίπτωση όμως οι οικονομικοί αυτοί πόροι δεν καταλήγουν πλέον στις ομάδες συμφερόντων. Είτε ως επιδόματα εργαζομένων για την «προθέρμανση του αυτοκινήτου», για «την χρήση υπολογιστή» και πολλών άλλων, είτε σε υπερ-εργολάβους του δημοσίου για την εγκατάσταση και συντήρηση διάσπαρτων κρατικών πληροφοριακών συστημάτων, άλλοτε με αντικρουόμενο σχεδιασμό και άλλοτε ως αλληλεπικαλυπτόμενα έργα.
*O Χάρης Παπαδάκης είναι φυσικός, διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων & Πρόβλεψης, ΜΠΔ
