» Αφηγείται ο 94χρονος Γεώργιος Καρεφυλάκης και ο 86χρονος Στυλιανός Παπιδάκης
Μέσα στις τόσες εµπειρίες και αναµνήσεις του, ο κ. Γιώργος Καρεφυλάκης, ο 94χρονος πλέον, Περβολιανός δεν θα µπορούσε να µην συµπεριλάβει και την φοίτησή του στο ∆ηµοτικό Σχολείο..
Τ
ο Σχολείο που φοίτησα εγώ, ήταν το παλιό τριθέσιο ∆ηµοτικό που βρισκόταν στον δρόµο προς τα Κουκκιανά, 80 µ περίπου από τους Πέντε δρόµους στην δεξιά πλευρά, εκεί που αρχίζει µια µικρή κατηφόρα, τώρα στο βάθος έχει µια καινούρια ισόγεια κατοικία.
Στο Σχολείο δασκάλους είχαµε τον κ. Γιάννη Ανδρουλάκη, τον κ. Καρίπη και την κ. Ελένη. Ήταν αυστηροί, προ πάντων ο κ. Ανδρουλάκης, που ήταν και ∆/ντής, ήταν όµως δίκαιοι και µας αγαπούσαν πολύ.
Ο κ. Ανδρουλάκης µου ανέθετε, τακτικά, να του βρω βέργες και πότε πότε έτρωγα κι εγώ καµιά ξυλιά. Οι γονείς µας, ξέρανε ότι µας αγαπούσαν πολύ οι δάσκαλοί µας και ποτέ δεν έκαναν παράπονα, αν µας µάλωναν ή µας έπαιζαν και καµιά ξυλιά, µάλιστα, αν τους έβλεπε και τους το έλεγε ο δάσκαλος, είχαµε ξεχωριστό δικαστήριο το βράδυ.
Τότε, τα µεγάλα παιδιά, τα αγόρια ειδικά, στην Κατοχή τα κρατούσε ο πατέρας τους για βοήθεια στις αγροτικές δουλειές, µια φορά µε κράτησε κι εµένα ο πατέρας µου να φυτέψουµε πατάτες. Το απόγευµα µου λέει ο κ. Ανδρουλάκης:
-Πού ήσουνα το πρωί, Καρεφυλάκη;
-Κύριε φυτεύαµε πατάτες και βοηθούσα τον πατέρα µου.
-Ε!!! πήγαινε, τώρα να µου ποτίσεις κι εµένα τον κήπο.
Νοίκιαζε κοντά στο Σχολείο και είχε ένα µικρό κήπο και πήγα και τον πότισα…
∆ύσκολα χρόνια, τις µέρες που δεν έβρεχε πηγαίναµε στο Σχολειό, σχεδόν όλα τα παιδιά ξυπόλητα, ούτε ξυλόσοµπα δεν είχε το Σχολείο.
Το Σχολείο µας είχε τρεις αίθουσες και κάναµε δυο δυο τάξεις µαζί. Μπορεί να είµαστε και 50-60 µαθητές στην αίθουσα και καθόµασταν τρεις τρεις στο θρανίο. Στην Πρώτη τάξη είχαµε την πλάκα και το κοντύλι και ένα βιβλίο, στις άλλες τάξεις περισσότερα βιβλία και δυο τρία το πολύ τετράδια.
Σε όλες τις τάξεις γράφαµε µε µολύβι και µόνο στην Ε’και ΣΤ’ τάξη γράφαµε µε κοντυλοφόρο και πένα που την βουτούσαµε στο µελάνι του µελανοδοχείου, που για να µην πέφτει είχε µια κοιλότητα – θήκη, στην µέση του θρανίου και το τοποθετούσαµε, αν δεν είχε θήκη, βάζαµε ‘‘µπροκαλάκια’’ στο σχήµα του ‘‘κουρκουµά’’ (µελανοδοχείου) και το στερεώναµε.
Θυµάµαι, που σ΄αυτά τα ‘‘µπροκαλάκια’’, µια φορά µπέρδεψα τα µαλλιά της Τσίτσας Κοντουδάκη, καθόταν µπροστά µου, και γυρνάει απότοµα, σαν ζωηρό αγόρι και µου λέει: – Θα σου παίξω µια παλαµιά να δεις εσύ…
Η κα Ελένη στις πιο µεγάλες τάξεις, µας έκανε Ωδική και Καλλιγραφία, είχε δικό της βιολί και µας έπαιζε ωραία µουσική, αυτή ποτέ δεν µας µάλωνε. Ο κ. Καρίπης µας έκανε Γυµναστική, είχε σφυρίχτρα µε στραγάλι και µας έκανε βήµα σαν στρατιώτες.
Κάναµε και Χειροτεχνία τότε, τα αγόρια µε στόκο ή γύψο κάναµε φιγούρες του Βενιζέλου και του Κολοκοτρώνη συνήθως και µε ‘‘ασφεντυλιά’’, ελαφρύς βλαστός από οµώνυµο αγριόχορτο, που δουλεύεται εύκολα, διάφορες κατασκευές. Τα κορίτσια κάνανε, συνήθως πλεκτά ή κεντήµατα.
Τότε, στα πράµατα ήταν ο Μεταξάς και αρκετά µεγάλα παιδιά Ε’ και ΣΤ΄’ τάξης είχαν γραφτεί σε µια οργάνωση, ΕΟΝ την λέγανε νοµίζω, είχαν ειδικές στολές, τα κορίτσια µπλε ποδιά µε άσπρο γιακαδάκι και τις φορούσαν σε γιορτές ή όταν πηγαίναµε στην εκκλησία την Κυριακή.Υπόψη ότι όποιος δεν πήγαινε στην εκκλησία, έπαιρνε απουσία.
Όλα πήγαιναν µια χαρά στο Σχολείο, χαρές, παιχνίδια, µαθήµατα, µέχρι που ξηµέρωσε η 28η Οκτωβρίου 1940, η µέρα που ‘‘µπαµπέσικα’’ η Ιταλία µας κήρυξε τον πόλεµο.
Τα Σχολεία έκλεισαν, ο κ. Ανδρουλάκης και ο κ. Καρίπης, οι δάσκαλοί µας, πήγαν ως έφεδροι ανθυπολοχαγοί στο µέτωπο, έµεινε µόνο η κα Ελένη.
Σε λίγο καιρό έπεσαν και οι Γερµανοί και επίταξαν το Σχολείο και µάθηµα κάναµε, αραιά και πού στην Εκκλησία του Χριστού στον Πύργο.
Την επόµενη χρονιά, επέστρεψαν οι δάσκαλοί µας από την Αλβανία, πήγαµε πάλι στο κανονικό µας Σχολείο από όπου αποφοίτησα.
Ογδόντα και χρόνια, τώρα, που τελείωσα το ∆ηµοτικό, θυµάµαι την µητέρα µου που µε πήγε φοβισµένο στο Σχολείο, µε µια ‘‘φαντή’’ τσάντα φασµένη στον αργαλειό µας, µε ένα φαρδύ κορδόνι για να την περνάω στην πλάτη µου.
Θυµάµαι τις παρέες µε τα χωριανάκια και τις χαρές που κάναµε στις εκδροµές στα Μπουτσουνάρια και στην Αγία Βαρβάρα στις Μουρνιές.
Θυµάµαι τις σχολικές γιορτές, προ πάντων, τις εθνικές, µε τον Κολοκοτρώνη και τον Καραϊσκάκη που ερχόταν όλο το χωριό να µας καµαρώσει.
ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Αγαπητοί αναγνώστες, θα παραθέσω και κάποιες µαρτυρίες από τον αγαπητό συγχωριανό µας τον κ. Στέλιο Παπιδάκη που φοίτησε στο Σχολείο µετά την Κατοχή, 1944 – 1950, για να δούµε πώς ήταν η ζωή τότε στο Σχολείο.
Ενθυµείται, ο κ. Στέλιος, τα µεγάλα παιδιά που φοιτούσαν στο Σχολείο 15 χρονών και βάλε, που είχαν εγκαταλείψει το Σχολείο, εξαιτίας του πολέµου και της Κατοχής και τώρα επανήλθαν για να το τελειώσουν. Μέχρι και ‘‘ειδύλλια’’ δηµιουργήθηκαν ανάµεσα σε αγόρια και κορίτσια.
Θυµάται και τα συσσίτια στα Σχολεία, στο πλαίσιο της UNRRA, οικονοµική βοήθεια στη χώρα µας από τα Ηνωµένα Έθνη, κυρίως από τις ΗΠΑ, τότε µας έδιναν ένα µικρό ντενεκεδένιο κουτάκι γάλα, ανά δύο παιδιά, κάποια φορά συνορίζονταν µε κάποιον συµµαθητή του το κουτί µε το γάλα και κόπηκε ο ένας στα χείλη και ο άλλος στα δάχτυλα.
Όσον αφορά τα παιχνίδια στη µικρή αυλή του Σχολείου, πάντα λασπωµένη τον Χειµώνα και όλο σκόνες το Καλοκαίρι, για τα αγόρια ήταν οι ‘‘αµάδες’’, ‘‘τα κουρσούµια’’ και οι ‘‘σβούροι’’. Τα δε Χριστουγεννιάτικα δωράκια – παιχνίδια τα αγόραζαν µε ‘‘τον τίµιο ιδρώτα του προσώπου τους’’ ακολουθώντας και βοηθώντας τις µαµάδες τους στο µάζεµα των ‘‘αποµάζουδων- απολιδιών’’, µετά το τέλος της επίσηµης ελαιοσυλλογής.
Επανερχόµαστε στον κ. Γιώργο Καρεφυλάκη για να µας κάνει κοινωνούς της άριστης µνήµης του, όσον αφορά το πώς και πότε χτίστηκε το καινούριο Σχολείο.
Κύριε ∆άσκαλε, τα ανταλλάξιµα ή προσφυγικά κληροτεµάχια δόθηκαν σε δύο φάσεις στους κατατρεγµένους Έλληνες της Μικράς Ασίας. Με τη δεύτερη διανοµή δόθηκε στην Κοινότητα, πέραν από τον χώρο της Πλατείας Ηρώων 1941 και ο χώρος που είναι σήµερα το Σχολείο. Η κατασκευή του ξεκίνησε λίγο πριν τον πόλεµο. Κοινοτάρχης ήταν ο θείος µου ο Θρασύβουλος Καράκης, αλλά µπορώ να το πω καθαρά, ο κύριος µοχλός πίεσης µε τις γνωριµίες του ήταν ο Βαρδογιώργης, που αργότερα εκτελέστηκε στην Αγιά από τους Γερµανούς και που ως γνωστόν είχε διατελέσει και ∆ηµοτικός Σύµβουλος Χανίων.
Κάπου πιο µέσα από τον Γαρίπα, είχαν µε φουρνέλα σπάσει µεγάλους βράχους και µε τα µακρύκαρα του Βαρδογιώργη κουβαλούσαν δωρεάν τις πέτρες για τη θεµελίωση και το κτίσιµο των τοίχων.
Είχαν φτάσει περίπου ένα µέτρο από το έδαφος και ξέσπασε ο Ελληνοϊταλικός πόλεµος και σταµάτησε το έργο, και που ξεκίνησε πάλι λίγο µετά το 1950.
Τότε επέβαλαν προσωπική εργασία (αγγαρεία) σε κάθε ενήλικο άνδρα από 18 έως και 55 ετών, 6 ηµεροµίσθια το χρόνο και έτσι µε την αγορά των υλικών από την Πολιτεία και την προσωπική εργασία των κατοίκων χτίστηκε το Σχολείο µας.
Ακολουθούν µαρτυρίες και ενέργειες του καταγραφέα Μανιαδάκη Γεωργίου.
Το 1955 έγινε η µετακόµιση από το παλιό Σχολείο στο καινούριο, τότε ο γράφων έµπαινε στη ∆ευτέρα τάξη. Η χαρά όλων ήταν απερίγραπτη το καινούριο µας Σχολείο είχε 4 µεγάλες αίθουσες, µεγάλα φωτεινά παράθυρα, ευρύχωρο
διάδρομο για τις μέρες που έβρεχε και μια τεράστια αυλή.
Τα χρόνια πέρασαν, ιδρύθηκε Νηπιαγωγείο, ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε, χτίστηκε καινούργια πτέρυγα στην πίσω αυλή, η αστυφιλία έφερε νέους κατοίκους στο χωριό, το Σχολείο προήχθη σε 12/θέσιο, μπήκανε προκάτ αίθουσες και ο αύλειος χώρος συνεχώς μειώνεται σε βάρος των παιδιών.
Επί Δημαρχίας του κ. Βάμβουκα αγοράστηκε βόρεια του Σχολείου, πίσω από τη νέα πτέρυγα, έκταση 1.150 τ.μ. για ανέγερση Νηπιαγωγείου. Εκκρεμεί η αίτηση του γράφοντος προς το Δήμο Χανίων .Α,Π. 52074 / 02-10-2020 για δωρεάν παραχώρηση, ακριβώς ανατολικά και εφαπτόμενα του Σχολείου, του με αριθμ. 2096 κοινού κληροτεμαχίου έκτασης 465 τ.μ. από την Δ/νση Γεωργίας.
Μάλιστα έχει καταχωριθεί στο Κτηματολόγιο με αριθμό ΚΑΕΚ 501100235018 ως γεωτεμάχιο έκτασης 462 τ.μ. και αγνώστου ιδιοκτησίας..
Επειδή ο γράφων έχει εμπειρία και γνώση, με το να είναι διευθυντής στο Σχολείο των Μουρνιών 1989-1998 και που τότε χτίστηκε το νέο Σχολείο και στο 17ο Χανίων 2002-2007 που και πάλι χτίστηκε το κτήριο του 17ου. Μα και γνώση και εμπειρία για τη διαδικασία παραχώρησης ‘‘κοινών κληροτεμαχίων’’ των τουρκικών μετοχιών που παραχωρήθηκαν στους Έλληνες της Μικρασίας, στο Πασακάκι το 1985 αποκτήσαμε παρόμοιο χώρο όπου ανεγείραμε μια ωραιότατη αίθουσα και εδώ στα Περβόλια, στου Κεφαλιανού και δημιουργήσαμε ένα μικρό πάρκο. Υπόψη ότι και στο Πασακάκι και εδώ στα Περβόλια η δωρεάν παραχώρηση ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο. Έτσι, δεν άφησε την αίτηση στην τύχη της, τακτικά επισκεπτόταν την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και όλο ρωτούσε για την ‘‘τύχη’’ της.
Κατανοώ τους υπαλλήλους της Τεχνικής Υπηρεσίας, έλλειψη προσωπικού, πολλά έργα, ο Δήμος έχει τώρα πια με τον Καλλικράτη μεγάλη έκταση και δεν τα προλαβαίνουν όλα. Ο εξωτερικός συνεργάτης του Δήμου κ. Μανώλης Ξυλάκης έκανε τις εργασίες αποτύπωσης του χώρου και προβληματίζονται στον Δήμο επειδή υπάρχει πηγάδι στον χώρο, μα και σε εμάς στου Κεφαλιανού υπήρχε, μα το αναδείξαμε τοποθετώντας και μαγγανοπήγαδο από άλλο πηγάδι και το ασφαλίσαμε με χοντρά σίδερα. Επανήλθα, μετά τις εκλογές, για ευνόητους λόγους, με αλλεπάλληλες επισκέψεις και έγγραφα (64550/ 10-11-2023 και 1411/ 10-01-2024) είχα και τακτική επικοινωνία με την κα Μαρία Τζαμπαζάκη – Ψαραδέλη μην τυχόν αλλάξει κάτι στην νομοθεσία.
Έτσι, σύμφωνα με την προϊσταμένη του Τμήματος Εποικισμού της Δ/νσης Γεωργίας κας Μαρίας Τζαμπαζάκη – Ψαραδέλη, σε πρόσφατη επικοινωνία μας, απομένει η αποστολή της οικονομοτεχνικής μελέτης από τον Δήμο προς την Υπηρεσία της, όμως σε συζητήσεις που είχα με μηχανικούς της Τ.Υ. συναντούν δυσκολίες στη σύνταξή της, επειδή δεν είναι στο αντικείμενό τους. Επικοινώνησα με τον φίλο μου κ. Κώστα Πρωτοπαπαδάκη μελετητή και πρώην αντιδήμαρχο Οικονομικών και προσφέρεται, αμισθί, να παράσχει οποιαδήποτε βοήθεια στη σύνταξη τής εν λόγω μελέτης, γεγονός που γνωστοποίησε και στον Δήμο και στην κα Ψαραδέλη, η οποία μόλις την παραλάβει θα διαβιβάσει τον φάκελο με την θετική της εισήγηση στο Υπουργείο Γεωργίας και το εν λόγω κληροτεμάχιο παραχωρείται δωρεάν στο Δήμο.
Τότε, πάλι θα το γιορτάσουμε, μιας και θα ετοιμάζεται το χτίσιμο νέας επιπλέον πτέρυγας, θα εξαφανιστούν οι προκάτ αίθουσες, θα μεγαλώσει η αυλή του Σχολείου και προ πάντων η χαρά των παιδιών.
Ο καταγράψας την αφήγηση.
Μανιαδάκης Γεώργιος
συν/χος δάσκαλος
