Το σχολείο της κοινωνίας και της ζωής

Οι γνώσεις, οι δεξιότητες, οι στάσεις και οι συμπεριφορές που αποτελούν κύρια συστατικά της αγωγής και της παιδείας, χρειάζεται να αναπτύσσονται, ως πλέγμα ικανοτήτων, οι οποίες διαμορφώνουν τον κριτικά σκεπτόμενο πολίτη, με ανθρωπιστική υπόσταση, κοινωνική ευαισθησία, οικολογική συνείδηση, διαπολιτισμική αντίληψη και πολιτικό ήθος.
Οι κοινωνικο-πολιτισμικές και παιδαγωγικές αυτές αξίες και επιδιώξεις υπονοούν ότι το σχολείο, κυρίως, σήμερα, δεν πρέπει να ευνοεί, μόνο τις χρησιμοθηρικές και οφελιμιστικές εκπαιδευτικές πρακτικές, αλλά και τις ηθικές, κοινωνικές και ουμανιστικές εκφάνσεις της γνώσης.
Οι μεθοδεύσεις όμως προσέγγισης μιας τέτοιας επιδίωξης, προϋποθέτουν και απαιτούν τη σύνδεση θεωρίας και πράξης, γνώσης και παραγωγής, σχολείου και ζωής και κυρίως κοινωνίας και εκπαίδευσης, για όλα τα γνωστικά αντικείμενα του σχολικού προγράμματος.
Οι παραπάνω, ίσως αυτονόητες ή και ουτοπικές για κάποιους τεχνοκράτες, αρχές, για το σχολείο της κοινωνίας, δεν ευνοούν τις στενές νοησιαρχικές λογικές, που επιδιώκουν την ανάπτυξη ενός ψυχρού οικονομικίστικου και παραγωγίστικου μοντέλου ζωής στις επόμενες γενιές, αλλά τη διαμόρφωση ενός σχολείου, ανοικτού στη φύση, στην κοινωνία και στον πολιτισμό, που αναπτύσσεται, και στο γενικό και στο τεχνολογικό λύκειο, ολιστικά, διεπιστημονικά, συστημικά, βιωματικά και διερευνητικά.
Βασικά χαρακτηριστικά μιας τέτοιας “ανοικτής στην κοινωνία και στη ζωή” εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής αντίληψης και πρακτικής, είναι:
• Να γίνει ευχάριστη, ελκυστική και αποδοτική η παραμονή των μαθητών στο σχολείο, μειώνοντας έτσι τη διαρροή του μαθητικού πληθυσμού, περιορίζοντας τη σχολική αποτυχία, εξασφαλίζοντας την ισόρροπη διανοητική, συναισθηματική και ψυχοκινητική τους ανάπτυξη.
• Να ενθαρρύνει τη συνεργασία όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, τη σύνδεση της με την τοπική κοινωνία και την ενσωμάτωση σ’ αυτήν, ζώνης πολιτισμού, αθλητισμού και ελεύθερου δημιουργικού χρόνου.
• Να προωθεί την εκπαίδευση για την ειρήνη, τα ανθρωπιστικά δικαιώματα, την υγεία, το περιβάλλον, την αειφορία, τη σωστή διατροφή, την ορθολογική και συνετή κατανάλωση, την έγκυρη -γνωστικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά- σεξουαλική αγωγή, τη μουσική, το χορό, τις τέχνες και τον πολιτισμό.
• Να ενισχύει τις αρχές της διαπολιτισμικής αγωγής και εκπαίδευσης, στηριγμένης στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στη διαφορετικότητα και στην πολιτισμική ετερότητα, στο πλαίσιο της υφιστάμενης -πλέον- πλανητικής και πολυπολιτισμικής κοινωνίας.
• Να αντικαθιστά το κεντρικό – ασφυκτικό αναλυτικό πρόγραμμα, με ένα ευέλικτο πρόγραμμα σπουδών -κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση- που θα σέβεται τις περιφερειακές (γεωγραφικά και πολιτισμικά) ιδιαιτερότητες και θα καλύπτει τις μαθησιακές, αναπτυξιακές και μορφωτικές ανάγκες των μαθητών και μαθητριών.
• Να αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες πληροφορίας, επικοινωνίας και έκφρασης, στο μαθησιακό γίγνεσθαι.
• Να χρησιμοποιεί, να επιλέγει, να αναλύει και να αξιολογεί τις πολλαπλές και ποικίλες έντυπες, ηλεκτρονικές και διαδικτυακές πηγές πληροφόρησης.
• Να προωθεί τις συμμετοχικές, ενεργητικές, βιωματικές, διερευνητικές, διεπιστημονικές και διαλεκτικές διδακτικές μεθοδολογίες, ατομοκεντρικά, αλλά, κυρίως, ομαδοσυνεργατικά.
• Να ενισχύει τις δραστηριότητες Project, περιβαλλοντικής αγωγής, αγωγής υγείας και πολιτισμού, με ολοκληρωμένα προγράμματα συστημικού χαρακτήρα, μέσα και έξω από το σχολείο.
• Να εξασφαλίζει την “ελευθερία και αυτονομία του εκπαιδευτικού” και του έργου του, σε σχέση με τη χρήση των παιδαγωγικών μεθόδων και μέσων, αλλά κα την ιεράρχηση των γνωστικών και μαθησιακών αναγκών, που εκτιμά ότι χρειάζεται να δοκιμασθούν στη συγκεκριμένη σχολική του τάξη.
• Να καθιερώνει στη λειτουργία του σχολείου, το πολλαπλό διδακτικό βιβλίο αναφοράς, όχι μόνο, στις ψηφιακές, αλλά και στις έντυπες πήγες γνώσης, που μέσω της επίμονης αναζήτησής της, επικυρώνουν την αξιοπιστία της.
• Να κατανοεί την όποια κουλτούρα της σημερινής γενιάς των μαθητών του (έστω κι αν αυτή αμφισβητείται αξιακά), αξιολογώντας τις παραλείψεις και τα αδιέξοδα των παλαιοτέρων γενεών, που οδήγησαν τους σημερινούς μαθητές στο σαθρό(πολλές φορές), κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο, στο οποίο, είναι δυνατόν, μεθοδικές αντισταθμιστικές εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές δράσεις, μέσα και έξω από το σχολικό πρόγραμμα, να περιορίσουν τα σημερινά φαινόμενα της σχολικής βίας, αδιαφορίας και απάθειας.