Ευτύχη Ι. Λαμπουσάκη: «Το Σέλινο στη Μάχη της Κρήτης – Κατοχή – Αντίσταση»

Πολυγραφότατος, ο Σελινιώτης γιατρός, Ευτύχης Λαμπουσάκης, με πέντε βιβλία μέχρι σήμερα στο ενεργητικό του, αντλεί το περιεχόμενο των έργων του από το Σέλινο, την επαρχία της καταγωγής του .
Πρωτογνωρίστηκα με τον Ευτύχη Λαμπουσάκη, όταν τοποθετήθηκε για τρία χρόνια, ως Αγροτικός Γιατρός στο Έλος, στο χωριό μου. Γνώρισα από κοντά το ενδιαφέρον του για τον ανθρώπινο πόνο, αλλά και την αγωνία του, όταν οι περιπτώσεις των ασθενών δυσκόλευαν .
Ο Ευτύχης Λαμπουσάκης αγαπήθηκε και δέθηκε με τους ανθρώπους της περιοχής, γιατί έχει το χάρισμα της επικοινωνίας: «Απού κατέχει και μιλεί με γνώση και με τρόπο, κάνει να κλαιν και να γελούν τα μάτια των ανθρώπων», λέει ο Ερωτόκριτος. Απόδειξη οι πολύ καλές σχέσεις που διατηρεί με τους κατοίκους τόσα χρόνια μετά.
ΤΟ καινούριο του βιβλίο, στο Σέλινο αναφέρεται κι αυτό, και έχει τίτλο: ΤΟ ΣΕΛΙΝΟ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ -ΚΑΤΟΧΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Για τη Μάχη της Κρήτης και τη Γερμανική κατοχή στο Σέλινο, έχουν γραφτεί πολλά. Αυτό που διαφοροποιεί το βιβλίο του Ευτύχη Λαμπουσάκη είναι η παράθεση στοιχείων με πληροφορίες και λεπτομέρειες, άγνωστες, καθώς και οι αυθεντικές φωτογραφίες. Τα γεγονότα, παρουσιάζονται στο βιβλίο, ενιαία και όχι αποσπασματικά, μέσα σε εικοσι δύο κεφάλαια που ξαφνιάζουν τον αναγνώστη, γιατί βρίσκεται μπροστά σε πράγματα πρωτόγνωρα.
Οι Σελινιώτες στον αγώνα κατά των Γερμανών κατακτητών είναι πρωτίστως ένας από τους στόχους του βιβλίου, και ταυτόχρονα η απόδοση τιμής στους Σελινιώτες μαχητές.
Ένα περίεργο σήμα, που έλαβαν οι Γερμανοί για απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στην Παλαιόχωρα, με κατεύθυνση το αεροδρόμιο του Μάλεμε, τους ανάγκασε να οργανώσουν επίθεση προς το Νότο για να τους εμποδίσουν. Έτσι σκόρπισαν το θάνατο στα χωριά που ήταν στο δρόμο τους: Κουλουκουτιανά, Κακόπετρος, Μεσαύλια, Αγριμοκεφάλα, Φλώρια, Κάνδανος και Παλαιόχωρα. (Όμως δεν ταυτοποιήθηκε ποτέ το σήμα, και το περιεχόμενο του ήταν ψευδές).
Η Κάνδανος καταστράφηκε εκ θεμελίων στις 3 Ιουνίου, 1941 και έγινε παρανάλωμα του πυρός:.«Εδώ υπήρχε η Κάνδανος, κατεστράφη προς εξιλασμό της δολοφονίας 25 Γερμανών στρατιωτικών». Γράφει η πινακίδα. Ακολούθησε η κατάληψη της Παλαιόχωρας και η εκτέλεση 32 κατοίκων.
Την καταστροφή της Κανδάνου θρηνεί το Νεοριζίτικο τραγούδι.
Απού την Κάντανο ’ρχομαι κι απού τ’ Αποπηγάδι.
Δε με ρωτατ’ ειντά ’παθα, δε με ρωτατ’ ειντά ’δα;
Είδα τα σπίθια τρόχαλο, τσ’ αυλές χορταριασμένες
κι άκουσα στα χαλάσματα, κι έκράζαν νυχτοπούλια!
Στο βιβλίο καταγράφονται τα γεγονότα που έλαβαν χώρα, στα τρία χωριά του Σελίνου: Μονή, Λιβαδας και Κουστογέρακο. Ο βομβαρδισμός των χωριών, η ολοσχερής καταστροφή τους και η εκτέλεση των γυναικόπαιδων. Ακόμη οι μεγάλες απώλειες των Γερμανών και η ηρωική στάση των κατοίκων. Το ριζίτικο τραγούδι είναι χαρακτηριστικό:.
Στο Σέλινο κουφοβροντά, βρέχει μα βρέχει μπάλες,
οι Γερμανοί περάσανε στα τρία χωριά τα πέρα,
Μονή και Κουστογέρακο και Λιβαδά και καίνε,
Τα παλικάρια φτάξανε…”.
Η μελέτη του βιβλίου του Ευτύχη Λαμπουσάκη διατηρεί άσβεστη την Εθνική μας μνήμη, η οποία διαμορφώνει και την εθνική μας συνείδηση. Γιατί διδάσκουμε αλήθεια το μάθημα της ιστορίας στα σχολεία; Γιατί μέσα από τη γνώση των ιστορικών γεγονότων, οι μαθητές μας θα αποκτήσουν την αγάπη προς την πατρίδα, και την ανάγκη για την υπεράσπισή της. Ακόμη θα γνωρίσουν τις αιτίες των πολέμων, τα διεθνή συμφέροντα και τις επιλογές των συμμαχιών που κρίνονται αναγκαίες, καθώς και τις αποφάσεις των πολιτικών προσώπων και τους σχεδιασμούς των στρατιωτικών.
Για το λόγο αυτό, το βιβλίο έχει θέση σε όλα τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Ν. Χανίων.
Ο συγγραφέας, επισημαίνει την αξία της Συμφωνίας των Αντιστασιακών οργανώσεων ΕΑΜ και ΕΟΚ, που διασφάλιζαν τον κοινό αγώνα για την απελευθέρωση του Σελίνου.
Στο βιβλίο περιλαμβάνονται ακόμα λεπτομερείς κατάλογοι με τα ονοματεπώνυμα, τα πατρώνυμα την ηλικία, την κοινότητα καταγωγής και τον τόπο εκτέλεσης των αγωνιστών. Κάθε φορά που τα διαβάζουμε, τελούμε μνημόσυνο στη μνήμη τους και ένα δάκρυ αργοκυλά στα μάτια μας.
Η δράση των Γερμανών διοικητών δεν έπρεπε να μείνει ατιμώρητη. Από τους έξι κατηγορούμενους Γερμανούς διοικητές, για εγκλήματα πολέμου στην Κρήτη, οι τρεις δυστυχώς αθωώθηκαν με παρεμβάσεις Αμερικανών και Γερμανών και οι άλλοι τρεις εκτελέστηκαν.
Η αντίληψη των Γερμανών κατακτητών, των Ναζί, για την υπεραξία της ζωής ενός εκάστου νεκρού Γερμανού, είναι χαρακτηριστική, αφού ισοδυναμούσε με την εκτέλεση
10-20 Σελινιωτών..
Η διαδικασία των αντιποίνων ήταν επίσης πολύ απλή: Οι Γερμανοί στρατιώτες μπορούσαν να εκτελούν τους πολίτες, ακόμα και χωρίς να έχουν αποδείξεις για την ενοχή τους.
Επιπλέον, όταν δεν συλλαμβάνονταν οι καταζητούμενοι, τότε τιμωρούνταν τα συγγενικά τους πρόσωπα.
Ηρωική ήταν, όπως πληροφορούμαστε από την ανάγνωση του βιβλίου, η παρουσία των ανταρτών και των συμμάχων στις μάχες στην Αχλάδα και στον Καλόγερο, με σοβαρές απώλειες των Γερμανών.
Βέβαια, στο μεγαλειώδη αγώνα των κατοίκων του Σελίνου δεν έλειψαν και οι εφιάλτες, που αποτέλεσαν και μια από τις αιτίες του εμφυλίου:
Ο κατοχικός πρωθυπουργός Τσολάκογλου, κάνει συστάσεις στους αγωνιστές: «Να δείξετε καλοσύνη και ανθρωπισμό προς τους αντιπάλους σας… Αν δεν με ακούσετε, θα σας κοστίσει ακριβά η ανυπακοή σας και θα έχετε όλη την ευθύνη εσείς.»
Ο επιθεωρητής Δημοτ. Εκπαίδευσης, στα Χανιά, Π .Κασσιμάτης, με εγκύκλιό του, στα σχολεία, αναφέρει: «Κάθε πρωί, κατά την προσευχή των μαθητών, θα λέγεται: Ο Θεός να φυλάει τον Αδόλφο Χίτλερ, τον σωτήρα της ανθρωπότητας».
Υπήρξαν και ελάχιστοι Κρητικοί, με την κουκούλα στο κεφάλι, οι οποίοι γνώριζαν τους ανακρινόμενους και μαρτυρούσαν τη δράση τους.
Το τέλος του αιμοβόρου, Χανς Βάχτερ, που ματοκύλισε τα τρία Χωριά του Σελίνου, αναφέρεται στο βιβλίο, χαρακτηριστικά. Οι αντάρτες της Μαδάρας και από τις δυο ομάδες, τον περίμεναν στα Τεμένια και τον εκτέλεσαν. Η Είδηση σκόρπισε χαρά στο Σέλινο. Όμως από τη μεριά των Γερμανών δεν χύθηκε ούτε ένα δάκρυ. Τόσο αγαπητός ήταν και από τους δικούς του.!
Μια φράση των Γερμανών όταν αναχωρούσαν από την Κρήτη είναι χαρακτηριστική: «Εμείς φεύγουμε, αλλά εσείς θα συνεχίζετε να σκοτώνεστε». Εννοούσαν τις νάρκες στις παραθαλάσσιες περιοχές, που είχαν εγκαταλείψει και βέβαια τον εμφύλιο που είχε αρχίσει.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τον Ευτύχη Λαμπουσάκη για τη συγγραφή του βιβλίου του. Δίνει μια συνολική και ολοκληρωμένη εικόνα για τα πολεμικά γεγονότα αυτής της περιόδου στο Σέλινο και διασώζει την εθνική μνήμη μέσα από τα τραγικά γεγονότα, αυτής της περιόδου.
Όταν το Υπουργείο Παιδείας αποφασίσει να δώσει στη Μάχη της Κρήτης τη θέση που της ανήκει μέσα στα σχολικά βιβλία και όχι μόνο λίγες γραμμές, τότε το βιβλίο του Ευτύχη Λαμπουσάκη πρέπει να είναι σίγουρα μέσα στα βιβλία που θα συμπεριλάβει η βιβλιογραφία για τη συγγραφή τους.
Τιμούμε τα Μαρτυρικά χωριά του Σελίνου: Κάνδανο, Σούγια, Λιβαδά, Μονή και Κουστογέρακο. Τιμούμε τον αγώνα και τη θυσία των κατοίκων εναντίον των κατακτητών και αυθόρμητα, έρχονται στα χείλη μας τα λόγια των χαροκαμένων Σελινιωτών και τα καταγράφουμε σαν έναν πικρό αλλά αναγκαίο επίλογο: «Ανάθεμά σας Γερμανοί κι εκάψατε την Κρήτη».-
* Συνταξιούχος Δάσκαλος