Το συνταξιοδοτικό καθεστώς του Δημοσίου

Οι συνεχείς συζητήσεις για το ασφαλιστικό, τα σενάρια αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και ο πιθανός εγκλωβισμός των ασφαλισμένων από τα 62  έως και τα 67 έτη δημιουργούν ανασφάλεια και αγωνία, ειδικά σε όσους βρίσκονται κοντά στην έξοδο για τη σύνταξη.
Για τους δημόσιους υπάλληλους, που θα αναφερθούμε σήμερα, η συνταξιοδότησή τους διέπεται από τις διατάξεις του Π.Δ. 169/2007, το οποίο κωδικοποίησε σε ενιαίο κείμενο όλες τις διατάξεις που ισχύουν για την απονομή των πολιτικών και στρατιωτικών συντάξεων.
Το εν λόγω νομοθέτημα υπέστη εκτεταμένες αλλαγές με τη θέσπιση του νόμου 3865/2010 που αφορά συγκεκριμένα τους ασφαλισμένους του δημοσίου.

1. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ – ΠΑΛΑΙΟΙ ΚΑΙ ΝΕΟΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ
Παλαιός ασφαλισμένος θεωρείται ο υπάλληλος που ασφαλίστηκε για πρώτη φορά σε οποιοδήποτε ασφαλιστικό οργανισμό κύριας ασφάλισης μέχρι την 31/12/1992.
Οι παλαιοί ασφαλισμένοι διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες, σε αυτούς που διορίστηκαν στο Δημόσιο μέχρι την 31/12/1982 και σε αυτούς που διορίστηκαν από 01/01/1983 κι έπειτα.
Μεταξύ αυτών των δύο υποκατηγοριών υφίστανται διαφοροποιήσεις τόσο στα ισχύοντα όρια ηλικίας όσο και στα απαιτούμενα έτη υπηρεσίας για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος.
Νέος ασφαλισμένος θεωρείται ο υπάλληλος ο οποίος ασφαλίστηκε σε οργανισμό κύριας ασφάλισης για πρώτη φορά από 01/01/1993 και μετά.

2. ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
Με τον όρο θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος νοείται η συμπλήρωση του ελάχιστου απαιτούμενου χρόνου υπηρεσίας ή ασφάλισης κατά περίπτωση προκειμένου να έχει ο υπάλληλος δικαίωμα σε σύνταξη.
Η θεμελίωση δεν συναρτάται με την ταυτόχρονη συμπλήρωση ορίου ηλικίας, αλλά μόνο με τη συμπλήρωση του συντάξιμου χρόνου ή του χρόνου ασφάλισης.

3. ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ
Νοείται η ηλικία που πρέπει να έχει συμπληρώσει ο υπάλληλος προκειμένου, αφού έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα και αποχωρήσει από την υπηρεσία, να είναι δυνατή η καταβολή της σύνταξής του.
Σε περίπτωση που ο υπάλληλος έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα χωρίς να έχει συμπληρώσει το όριο ηλικίας που απαιτείται κατά περίπτωση, μπορεί να προβεί σε υποβολή παραίτησης αποχωρώντας από την υπηρεσία του, χωρίς ωστόσο να δικαιούται σύνταξης μέχρι τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου ορίου ηλικίας.

4. ΠΡΟΩΡΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗ
Στους υπαλλήλους που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης παρέχεται η δυνατότητα να λάβουν τη σύνταξή τους κατά πέντε χρόνια πριν τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση ορίου ηλικίας, με την ανάλογη όμως μείωση της σύνταξης (ποινή), που είναι 4,5% κατ’ έτος για όσους θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι την 31/12/2010 ή 6% κατ’ έτος για όσους θεμελίωσαν το δικαίωμα από 01/01/2011 και μετά.
Το ποσό της πρόωρης σύνταξης χορηγείται εφόρου ζωής μειωμένο.

5. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ
Ποιοι αποχωρούν πριν τα 62
(α). Μητέρες ανηλίκων
Οι μητέρες που είχαν ανήλικο παιδί μέχρι το 2012 και ταυτόχρονα συμπλήρωσαν 25ετία, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τα 50 τους.
Για τη συμπλήρωση των 25 ετών μπορούν να κάνουν χρήση πλασματικών χρόνων (κατά περίπτωση) από παιδιά, σπουδές κ.λπ.
(αα). Πατέρες ανηλίκων
Στο πλαίσιο της εξίσωσης των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών υπαλλήλων παρέχεται η δυνατότητα και στους άνδρες δημοσίους υπαλλήλους που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα (25ετία) τη διετία 2011 – 2012, έχοντας κατά τον χρόνο της θεμελίωσης ανήλικο παιδί να συνταξιοδοτούνται με τα ίδια ηλικιακά όρια που ισχύουν για τις γυναίκες μητέρες ανηλίκων τέκνων, δηλαδή στα 52 ή 55 τους.
Τα μειωμένα αυτά όρια ηλικίας δεν ισχύουν για τους υπαλλήλους που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τη συμπλήρωση της κρίσιμης 25ετίας μέχρι 31/12/2010.

Παρατήρηση*
Σχετικά με τη συμπλήρωση 25ετίας το 2010, πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δικαίωσε ασφαλισμένο με συμπληρωμένη 25ετία εντός του 2010 να συνταξιοδοτηθεί στα 50 του. Αναμένονται οδηγίες από το ΓΛΚ.
(β). Μητέρες με Τρία παιδιά
Οι μητέρες τριών τουλάχιστον παιδιών, μετά τη συμπλήρωση είκοσι (20) ετών συντάξιμης υπηρεσίας, τους παρέχεται η δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας, εφόσον η 20ετία συμπληρώθηκε μέχρι 31/12/2010.
Εάν τα 20 έτη ασφάλισης τα συμπλήρωσαν το 2011 ή το 2012, τότε θα συνταξιοδοτηθούν στα 52 ή στα 55 τους αντίστοιχα.
Δεν εξετάζεται η ηλικία των παιδιών.
Το δικαίωμα συνταξιοδότησης της κατηγορίας αυτής, μπορεί να ασκηθεί και από τους δύο γονείς.
(ββ). Πατέρες με τρία παιδιά
Οι άντρες ασφαλισμένοι με τρία παιδιά μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας, με 20 έτη ασφάλισης μέχρι την 31/12/2010 όπως και οι γυναίκες, μόνο στην περίπτωση που τελούσαν σε κατάσταση χηρείας ή ήταν διαζευγμένοι και είχαν την επιμέλεια των παιδιών με δικαστική απόφαση.
Με τον ασφαλιστικό νόμο 3865/2010, από 01/01/2011 στο πλαίσιο της εξίσωσης ανδρών και γυναικών ασφαλισμένων που τελούν στις ίδιες προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες, καταργείται η ως άνω προϋπόθεση και παρέχεται πλέον η δυνατότητα συνταξιοδότησης και στους άνδρες που συμπληρώνουν 20ετία το 2011 ή το 2012, να συνταξιοδοτηθούν στα 52 τους με συνολική υπηρεσία κατά την έξοδο 21 έτη ή στα 55 τους με συνολική υπηρεσία κατά την έξοδο τα 23 έτη αντίστοιχα.
Το δικαίωμα συνταξιοδότησης της κατηγορίας αυτής, μπορεί να ασκηθεί και από τους δύο γονείς.
(γ) Γυναίκες (ανύπαντρες) και άνδρες
Ασφαλισμένοι πριν την 01.01.1983
Οι υπάλληλοι της κατηγορίας αυτής μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς να απαιτείται όριο ηλικίας, με τη συμπλήρωση 35ετών συντάξιμης υπηρεσίας. Μεγάλος αριθμός της κατηγορίας αυτής έχει ήδη αποχωρήσει.
Οι έγγαμες γυναίκες, που διορίστηκαν πριν το 1983, έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί καθώς είχαν τη δυνατότητα εξόδου με 24½ έτη χωρίς όριο ηλικίας.
Ασφαλισμένοι μετά την 01.01.1983
Οι υπάλληλοι της κατηγορίας αυτής μπορούν να συνταξιοδοτηθούν  με  35 έτη συντάξιμης υπηρεσίας και συμπληρωμένο το 58ο έτος της ηλικίας τους.
Εάν συμπληρώνουν 37 έτη μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας.
Για τη θεμελίωση των εν λόγω διατάξεων απαιτείται 25ετία μέχρι το 2010. Με 25ετία το 2011 απαιτούνται 36 έτη ασφάλισης και το 58ο έτος, ενώ με 25ετία το 2012 37 έτη ασφάλισης και το 59ο έτος.
Άνδρες* και γυναίκες που συμπληρώνουν 25 έτη υπηρεσίας το 2011, αλλά όχι και 35 στο σύνολο, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν από το 61ο έτος της ηλικίας τους.
*δεν ισχύει για τους άνδρες που έχουν συμπληρώσει 25ετία μέχρι το 2010.
(δ). Εκπαιδευτικοί
Ασφαλισμένοι πριν την 01.01.1983
Οι εκπαιδευτικοί της κατηγορίας αυτής, εφόσον την 31/12/2010 είχαν συμπληρώσει 25ετία, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 30 χρόνια υπηρεσίας και σε ηλικία από 55 ετών.
Στους ασφαλισμένους της διάταξης αυτής κατατάσσονται και οι εκπαιδευτικοί που απασχολήθηκαν στο Δημόσιο ως αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι (συνήθως με ασφάλιση στο ΙΚΑ) πριν το 1983.
Ασφαλισμένοι μετά την 01.01.1983
Οι εκπαιδευτικοί που διορίστηκαν μετά το 1982 και συμπλήρωσαν 25ετία την 31/12/2010, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 30 χρόνια υπηρεσίας και σε ηλικία από 60 ετών.
Παρατήρηση: Οι αιτήσεις των εκπαιδευτικών για παραίτηση πρέπει να υποβληθούν μέχρι 30 Απριλίου.
(ε). Πρόωρη Συνταξιοδότηση (με ποινή)
Με 25ετία συμπληρωμένη μέχρι 31/12/2010
Οι γυναίκες που έχουν συμπληρώσει 25ετία μέχρι το 2010, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα από τα 55 τους, με μείωση στη σύνταξη τους 4,5% (12/267) για κάθε έτος που υπολείπεται του 60ου.
Οι άνδρες της ίδιας κατηγορίας μπορούν να λάβουν με την ίδια μείωση τη σύνταξή τους, αλλά με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας τους.
Με 25ετία συμπληρωμένη από  01/01/2011
Άνδρες και γυναίκες που συμπληρώνουν 25 έτη υπηρεσίας το 2011, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 56 τους, με μείωση στη σύνταξή τους 6% (12/200) για κάθε έτος που υπολείπεται του 61ου.
Άνδρες και γυναίκες που συμπληρώνουν 25 έτη υπηρεσίας το 2012, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 58 τους, με μείωση στη σύνταξη τους 6% (12/200) για κάθε έτος που υπολείπεται του 63ου.
Με 15ετή ασφάλιση
Άνδρες και γυναίκες που συμπληρώνουν 15 έτη υπηρεσίας μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 62 τους, με μείωση στη σύνταξή τους 6% (12/200) για κάθε έτος που υπολείπεται του 67ου.
*σύμβουλος συνταξιοδότησης