Θεσπρωτός γαρ, θα ήθελα να προσθέσω για τους Τσάμηδες, που -για μια ακόμα φορά- είναι στην επικαιρότητα, τα επόμενα: Κατ’ αρχάς, επισημαίνω, ότι το πρόβλημα δεν είναι διμερές μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας.
Είναι ευρωπαϊκό και αφορά το status quo της Ευρώπης, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια, λοιπόν, της κατοχής οι Τσάμηδες, συνολικά και ως κοινότητα, ετάχθησαν με το μέρος των Ιταλών φασιστών και των Γερμανών ναζιστών. Ετσι ανακήρυξαν αυτόνομη τη Θεσπρωτία, κατέλυσαν τις ελληνικές αρχές, λεηλατούσαν και εξόντωναν τον ντόπιο πληθυσμό. Γράφει ο ΕΛΑΣίτης και αυτόπτης μάρτυρας της συμπεριφοράς των Τσάμηδων, ο Θεσπρωτός Π. Παπασταύρου, στο βιβλίο του “Στο Στόμα του Λύκου”, εκδ. Σύγχρονη Εποχή: «Γύρω στις δεκαπέντε χιλιάδες αριθμούσε εκείνη η μειονότητα των λεγομένων Τσάμηδων. Από τις πρώτες ημέρες του πολέμου είχαν ταχθεί στο πλευρό των Ιταλών, το ίδιο έκαναν και με τους Γερμανούς αργότερα. Ντυμένοι με τις στολές των κατακτητών, λήστευαν, βασάνιζαν, δολοφονούσαν, ατίμαζαν, τρομοκρατούσαν την ύπαιθρο. Ο φόβος και ο τρόμος σκέπαζε όλη τη Θεσπρωτία.
Οι πράξεις βίας και τρομοκρατίας σε καθημερινή βάση. Τα θύματά τους από όλα τα χωριά και τις πόλεις… όχι λίγες φορές δεν δίσταζαν, έτσι για πλάκα, να βάζουν στο σημάδι από απόσταση τσοπαναραίους και στρατοκόπους […]».
Με την αποχώρηση των Γερμανών το καλοκαίρι του 1944, φρονίμως ποιούντες, ακολούθησαν αυτούς και βρέθηκαν στην Αλβανία. Βεβαίως έγιναν και από τις ελληνικές αντάρτικες ομάδες έκτροπα και αντεκδικήσεις, σε πολλή μικρότερη έκταση, γιατί ως προελέχθη, κατέφυγαν στην Αλβανία. Ετσι όπως ο Σοβιετικός στρατός, το 1945, κατά τη νικηφόρα πορεία του στην καρδιά της Γερμανίας, 13.000.000 Γερμανών των ανατολικών χωρών κατέφυγαν στη Δύση και 2.000.000 άμαχου πληθυσμού εξοντώθηκε κατά την προέλαση των Σοβιετικών. Ακριβώς ό,τι συνέβη με τους Τσάμηδες, συνέβη και με τη μειονότητα των Σουδητών της Τσεχοσλοβακίας. Ετάχθησαν με το μέρος των Γερμανών και το σύνολο αυτών, 3.500.000, εγκατέλειψε τις πανάρχαιες πατρίδες τους και κατέφυγαν στη Δύση.
Ετσι αυτό που επιδιώκουν οι Τσάμηδες, επιστροφή ή αποζημίωση, σημαίνει ότι και οι Σουδήτες μπορούν να το επιδιώξουν από τους Τσέχους και τους Ρώσους! Τα ευρωπαϊκά δικαστήρια εξάλλου δεν επιδικάζουν σε μειονότητες αποζημίωση, εφόσον κατά την κατοχή επέδειξαν έναντι της χώρας που ήσαν πολίτες, αντεθνική δράση, δηλ. αν ήσαν συνεργάτες των Γερμανών (βλ. Μελέτη Γιάννη Κτιστάκη στο νομικό περιοδικό “Δίκη” του καθηγητή Κ. Μπέη, Δ. 2006, σελ. 171).
Γι’ αυτό τα παρακάμπτουν. Παραδοχή, λοιπόν, του αιτήματος των Τσάμηδων είναι δυνατόν να τεθεί μόνο όταν η Ευρώπη αποφασίσει να άρει πλήρως τις συνέπειες του Β’ Παγκ. Πολέμου. Αυτό σημαίνει επανακαθορισμός των συνόρων της Ευρώπης, επιστροφή γερμανικών και άλλων φύλων στις προ του Β’ Παγκ. Πολέμου εστίες τους. Ορθώς, λοιπόν, η ελληνική κυβέρνηση αρνείται πάσαν συζήτηση επί του θέματος. Πάντως σαν φυλή οι Τσάμηδες, πλην άλλων, είναι ιδιαίτερα επίμονοι και διεκδικητικοί.
