Το βιβλίο με τον παραπάνω τίτλο είναι γραμμένο από τον δρα Αλέξανδρο Παπαδερό (Α.Π.), τέως Γενικό Διευθυντή της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (Ο.Α.Κ.) και ψυχή της, μέχρι και το έτος της αποχώρησης του από την εργασία του, δηλαδή, τη Γενική Διεύθυνση του Ιδρύματος, 2008.
Είναι ένα βιβλίο πολυσέλιδο, εξακοσίων και πλέον σελίδων. Εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο “Μέθεξις” της Θεσσαλονίκης, το 2014 και περιλαμβάνει: τεκμήρια που αφορούν στα της γενέσεως της Ο.Α.Κ. από τη στιγμή που συλλαμβάνεται σαν ιδέα έως και την υλοποίηση αυτής της ιδέας. Η όλη πορεία ήταν σκληρή και κοπιώδης,όπως διαφαίνεται από τα τεκμήρια, πράγματι «επί τραχείας οδού». Το βιβλίο αφιερώνεται, στη 2η σελίδα, από τον συγγραφέα σε όσους «εν καθαρά καρδία συμπορεύτηκαν στην εκπλήρωση αυτού του οράματος».
Έχοντας στα χέρια μας το βιβλίο, με μια τιμητική αφιέρωση στο πρόσωπο μας και διαβάζοντας το, αισθανόμαστε την ανάγκη να κάνομε μια μικρή αναφορά προς τα έξω,όχι για να πούμε χιλιοειπωμένα πράγματα, που ίσως η επανάληψη ευτελίζει την αξία τους,αλλά να επισημάνομε μέσα από παρατιθέμενα αποσπάσματα του βιβλίου, σε τι μπορεί να ωφεληθεί ο αναγνώστης, ιδιαίτερα εάν είναι επιφορτισμένος με καθήκοντα που προωθούν καλά έργα ή «προίσταται καλών έργων» προς το συμφέρον του τόπου και των ανθρώπων του.
Το πρώτο σημαντικό συμπέρασμα είναι, ότι για να γίνουν μεγάλα πράγματα χρειάζονται άνθρωποι με σφραγίδα δωρεάς που οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον των ανθρώπων. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου και ο μαθητής του, από τα χρόνια της εφηβείας Αλέξανδρος Παπαδερός συμπορεύονται και αγωνίζονται για τη δημιουργία ενός μεγάλου και πρωτότυπου για την εποχή πνευματικού ιδρύματος της εκκλησίας, στην περιοχή μας.
Το δεύτερο σημαντικό είναι η σχέση που μπορεί να διαμορφώσει ο δάσκαλος με το μαθητή. Ο δάσκαλος, που δεν αφήνει τους μαθητές του μετά την αίθουσα διδασκαλίας,αλλά πατρικά τους οδηγεί διά βίου, ώσπου οι μαθητές γίνονται απόστολοι, εμπνευστές και αυτοί και γονιμοποιούν τις ιδέες του δασκάλου.
«Ερχονται στιγμές στη ζωή μου που δεν έχω τίποτε άλλο να λογαριάσω από σας τους μαθητές μου. Δεν έχω άλλο όνειρο από το να σας ετοιμάσω και να σας προσφέρω όμορφες ψυχές σε μια ιστορική αποστολή για τη σωτηρία του κόσμου και να αντιμετωπίσομε τα σύγχρονα καθήκοντα του χριστιανισμού», γράφει ο Ειρηναίος σε επιστολή του προς τον Α.Π. σελ. 28.
Και το τρίτο σημαντικό, πώς χαρισματικοί άνθρωποι,με επιμονή και υπομονή και ευρύτητα πνεύματος, μπορούν να ξεκορφίσουν, να εκμεταλλευτούν επ’ αγαθώ της κοινωνίας τα δεδομένα των καιρών, τις ευκαιρίες και να λειτουργήσουν.
Διαβάζομε στο βιβλίο στη σελίδα 23 και εις το κεφάλαιο Ιστορική αναδρομή: «Η εκλογή και ενθρόνιση του αρχιμανδρίτη Ειρηναίου Γαλανάκη επισκόπου Κισάμου και Σελίνου σήμανε την απαρχή μιας δυναμικής προσπάθειας για ανακαίνιση του εκκλησιαστικού βίου,της μαρτυρίας και διακονίας της εκκλησίας σε πολλά επίπεδα. Στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής ο επίσκοπος Ειρηναίος, μετέπειτα μητροπολίτης, και ο μαθητής του Α.Π. συνεργάστηκαν εντατικά κατά τα πρώτα έτη της δεκαετίας του 1960 για να ετοιμαστεί η Ο.Α.Κ., ως ιδέα και ως τρόπος δράσης». (Ιστοσελίδα Αρχιεπισκοπής Κρήτης 2013).
Ήταν η εποχή που οι ηγεσίες των χριστιανικών εκκλησιών είχαν προσλάβει τα μηνύματα δύο πολέμων και είχαν αρχίσει να συγκλίνουν προς την από κοινού ανάληψη ευθυνών. Ήταν επίσης η εποχή της σπουδής της συγκριτικής επιστήμης των πολιτισμών με κορυφαίο τον Άγγλο ιστορικό Toybee, σύμφωνα με τον οποίον ιστορικό, η γένεση, η διάρκεια, και η φθορά ενός πολιτισμού εξαρτώνται από το πόσο δημιουργική απάντηση είναι η απάντηση που δίδει στις εκάστοτε προκλήσεις (σελ. 48).
Στο χρονικό αυτό διάστημα εμφανίζεται στην Ευρώπη ο θεσμός των Χριστιανικών Ακαδημιών,ένας θεσμός εκκλησιαστικών ιδρυμάτων,αφιερωμένων στη σύναξη ανθρώπων πέραν από κάθε διάκριση προκειμένου να διαλεχτούν επί καίριων κοινωνικοπολιτικών ζητημάτων και να δημιουργήσουν ευκαιρίες για την εκκλησία να θέσει τα ζητήματα αυτά υπό το φως του Ευαγγελίου (σελ. 63). Πρώτο τέτοιο Ίδρυμα στην Ευρώπη είναι η Ευαγγελική Ακαδημία στο BadBoll, στη Στουτγκάρδη το 1945. Διευθυντής της υπήρξε ο Dr. E. Mύλλερ, αργότερα βασικός συντελεστής της δημιουργίας Ακαδημιών εκτός Ευρώπης καθώς και της δική μας Ο.Α.Κ. στο Κολυμπάρι.
Να σημειωθεί, ότι την ίδια εποχή είναι σημαντικές και οι πρωτοβουλίες του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου του οποίου προκαθήμενος είναι η Α.Θ.Π. ο Αθηναγόρας, περί διεκκλησιαστικής συνεργασίας και διαλόγου των εκκλησιών.
Την ίδια επίσης εποχή σε σύνοδο της Ευαγγελικής Εκκλησίας αποφασίζεται η οργάνωση μιας κίνησης για την ειρήνη η Aktion Suhnezeichen (σελ. 96) η οποία θα προσφέρει βοήθεια σε χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα από την θηριωδία του ναζισμού, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ήταν η ανάγκη του γερμανικού λαού για εξιλέωση, η οποία συνδυαζόμενη με την δυνατότητα μιας εκκλησιαστικής διακονίας, θα ήταν ταυτόχρονα και συντελεστική στην ανανέωση της σχέσης εκκλησίας και κόσμου (σελ. 96).
Ο μαθητής του Ειρηναίου Α.Π. αφού τελειώνει τις θεολογικές σπουδές του στη Θεσσαλονίκη,με προτροπή και βοήθεια του δασκάλου Ειρηναίου και καθηγητών του στο πανεπιστήμιο (Σιώτη), ικανότατος συνεχίζει με επιτυχία σπουδές φιλοσοφικές και κοινωνικές στη Γερμανία σαν οικουμενικός υπότροφος, υπότροφος του παγκοσμίου συμβουλίου εκκλησιών και τέλος διακρίνεται στο πανεπιστήμιο του Maints, όπου και παίρνει θέση. Καταγόμενος από μια περιοχή της Κρήτης, όπου είχε δοκιμάσει τα μεγαλύτερα δεινά του πολέμου και, ερχόμενος σε επαφή με σπουδαίες προσωπικότητες του επιστημονικού κόσμου, στη Γερμανία έμενε με αναπάντητα τα ερωτήματα, πώς αυτός ο λαός του Γκαίτε και του Σίλερ έφτασε σε τόση θηριωδία, που και ο δικό μας τόπος δοκίμασε, με τα ολοκαυτώματα των χωριών της Μαλαθύρου, της Καντάνου, του Γαλατά,της Αγιάς και των Αλικιανοβατόλακων, αναφέρεται στο βιβλίο.
Ως τόσο ο Επίσκοπος Ειρηναίος έχει αρχίσει και προχωρεί το ανανεωτικό, εκκλησιαστικό και κοινωνικό του έργο στην Κίσαμο και στο Σέλινο. Ήδη ανεγείρει την Οικοκυρική σχολή, την Τεχνική Σχολή, Οικοτροφεία σε Κίσαμο και Σέλινο με οικονομικές ενισχύσεις τόσο μέσα από τον τόπο, όσο και από τον έξω κόσμο, από τις Ευαγγελικές εκκλησίες της Ευρώπης, από την Αμερικανική εκκλησία των Μενονιτών (Τεχνική σχολή και Κέντρο Γεωργικής Ανάπτυξης).
Στην επισκοπή του φιλοξενούνται σπουδαίες προσωπικότητες από την Ευρώπη και όλο τον κόσμο, του εκκλησιαστικού και όχι μόνο χώρου, επίσης κατασκηνώσεις νέων από τη Γερμανία και από όλο τον κόσμο, συνεργαζόμενοι με νέους του τόπου μας, μέλη του παγκοσμίου συμβουλίου Εκκλησιών. Όλοι αυτοί γνωρίζουν τον τόπο, εκτιμούν το έργο του επισκόπου, εκπλήσσονται από την φιλοξενία των ανθρώπων, από τη συμμετοχή τους στην εκκλησία, βλέπουν την αγωνία τους να φύγουν από την ύπαιθρο για εργασία έξω από την Ελλάδα, την υστέρηση της γεωργικής παραγωγής, λόγω απαρχαιωμένων μεθόδων και έλλειψη τεχνολογίας.
Γράφει ο Ε. Μύλλερ ύστερα από επίσκεψη του και φιλοξενία στην επισκοπή Κισάμου και Σελίνου σε σχετική έκθεση του: «Η εντύπωση μου για τους Κρήτες είναι ότι είναι άνθρωποι πολύ ευφυείς και εξαίρετοι άνθρωποι. Αυτό ισχύει κατά πρώτον για τον ίδιο τον επίσκοπο Ειρηναίο, ο οποίος είναι μια προσωπικότητα που σπάνια έχω συναντήσει στους οικουμενικούς κύκλους. Συνδυάζει την ικανότητα ομιλίας από στήθους προς τον απλό λαό με θεμελιωμένη εξηγητική μόρφωση και μεγάλο ενδιαφέρον για τα σύγχρονα προβλήματα και την εξέλιξη τους. Έχει εξέχον κύρος στην επισκοπή του και πέραν αυτής, αλλά κυρίως έχει κερδίσει τους διανοούμενους. Κατάγεται από ένα κρητικό αγροτικό σπίτι και από όλες τις συζητήσεις του διαπιστώνεις ότι φλέγεται από την αγάπη του προς τους φτωχούς ανθρώπους του λαού του, στους οποίους θέλει να δείξει το δρόμο προς ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς εγκατάλειψη της πατρίδας των.
Ο επίσκοπος Ειρηναίος έχει αντιληφθεί, ότι το μέλλον της εκκλησίας και το μέλλον της οικονομίας τελούν σε στενή εξάρτηση. Τον άκουσα σε κήρυγμα του σε ενοριακή σύναξη να ομιλεί για την αγροτική ζωή στην Ολλανδία και Ελβετία και να αναφέρεται στο πόσο σκληρά εργάζονται εκεί οι άνθρωποι. Τα μέχρι σήμερα εγχειρήματα του φαίνεται να έχουν στεφθεί με επιτυχία. Αυτό φαίνεται από την Οικοκυρική σχολή για εκπαίδευση κοριτσιών που την ξεκίνησε με δικά του μέσα και την ολοκλήρωσε με οικουμενική βοήθεια, με μέσα της υπηρεσίας «Βrot fur die welt = Ψωμί για τον κόσμο».
Πραγματικά, εκτιμώντας το έργο του, ήταν πολλοί οι δωρητές, τόσο σε χρήματα, όσο και σε αυτοκίνητα και διάφορους εξοπλισμούς.Σε επιστολή του προς τον Α.Π. που περιέχεται στο βιβλίο (σελ. 55) ο επίσκοπος με το χιούμορ που τον διέκρινε πάντα ομιλεί για το «Τάγμα των Επαιτών» στο οποίο ανήκει και παροτρύνει και τον μαθητή του, να κάνουν χρήση αυτής της ιδιότητας.
«…Μη λησμονής ότι ζητιανεύομεν επισήμως εδώ και εκεί και αν καταδέχεσαι σε διορίζομεν επίσημον αντιπρόσωπον του Επαιτικού μας Τάγματος εν Ευρώπη… Το βρίσκω τόσο ευαγγελικόν και τόσο ποιητικόν να ζητιανεύει κανείς (εννοείται για καλό άλλων…». Στη σελίδα (186), στην έκθεση του, γράφει ο Ε. Μύλλερ:
«Συζήτησα με τον επίσκοπο διεξοδικά τα σχέδια του για την ίδρυση μιας Ακαδημίας, η οποία αποτελεί όνειρο και στόχο του.
Στο ζήτημα αυτό προέχων στόχος είναι η συνένωση και η κινητοποίηση των δυνάμεων, που ενυπάρχουν στον κρητικό λαό.Ο επίσκοπος επιθυμεί να έχει ένα σπίτι να καλεί διάφορες ομάδες που πρέπει να συνεργαστούν για την επίλυση πνευματικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων.Κατά την άποψη του επισκόπου αυτό που κυρίως προέχει προς το παρόν στην Κρήτη είναι να αφυπνισθούν οι άνθρωποι από το λήθαργο τους στον οποίο περιπίπτουν, επειδή ο καθένας στη μοναξιά του δε βλέπει διέξοδο από την τωρινή οικονομική εξέλιξη.
Οι κορυφαίοι της διανόησης και του εργατικού δυναμικού πρέπει να κρατηθούν από τη μετανάστευση στο εξωτερικό με το να τους δείξει κάποιος μεγάλες κοινές δράσεις στον τόπο τους. Επιθυμεί στην Ακαδημία να γίνονται και σεμινάρια γεωργίας,κάτι ανάλογο με τις τεχνικές σχολές και με την εκπαίδευση της οικοκυρικής σχολής. Προφανώς όμως στην Ακαδημία προέχει η δημιουργία μιας αφετηρίας για κοινωνική και οικονομική μεταρρύθμιση.Θα συνιστούσα να θεωρηθεί η επισκοπή του ως ένα είδος προτύπου, μοντέλου,στο οποίο θα έπρεπε να δοθεί μια προνομιακή οικονομική στήριξη (σελ. 186).
Έτσι το Μάιο του1963 αναφέρεται στη σελ. 250 του βιβλίου η οριστική αίτηση της Μητρόπολης Κισάμου της ελληνορθοδόξου εκκλησίας της Κρήτης, με τη σύμφωνο γνώμη του αρχιεπισκόπου Ευγενίου, εκπροσωπούμενη από τον Σεβασμιότατο Ειρηναίο, απευθύνεται προς την Ευαγγελική Κεντρική Υπηρεσία Βοηθείας Αναπτύξεως για οικονομική βοήθεια. Η διάθεση της εξιλέωσης είναι ίσως ένα στέρεο συναισθηματικό υπόβαθρο εκ μέρους της Γερμανίας. Αναφέρεται στην αίτηση (σελ. 251): « Η ιερά μονή Γωνιάς ευρίσκεται 24 χιλ. δυτικά των Χανίων. Στη Μονή βρίσκονται προς το παρόν 8000 οστεοδόχοι των πεσόντων Γερμανών στρατιωτών.Πρόκειται να ενταφιασθούν σε μεγάλο γερμανικό νεκροταφείο σε κοντινή περιοχή, ύστερα από έγκριση που έδωσε η ελληνική κυβέρνηση (κοιμητήριο του Μάλεμε).
Επίσης πλησίον στο χωριό Αγυιά υπήρχε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Επειδή η Κρήτη και στο μέλλον θα έχει μεγάλη στρατηγική σημασία και επειδή θα μεταφερθούν μεγάλες μονάδες του Ν.Α.Τ.Ο. δημιουργείται ο κίνδυνος να έχει επαφή με τις τεχνικές και πολιτικές εξελίξεις στη Δυτική Ευρώπη μόνο επί στρατιωτικού επιπέδου. Η Ακαδημία που έχει προγραμματισθεί να δημιουργηθεί πρόκειται να είναι ένας τόπος συνάντησης της παλαιάς πολιτισμικής και οικονομικής παράδοσης της Κρήτης με τις μοντέρνες κοινωνικές και τεχνικές εξελίξεις. Η εκκλησιαστική ακαδημία στη Γωνιά δεν θα είναι τόπος θεολογικής εκπαίδευσης, αλλά τόπος διαλόγου,καταλλαγής και αφύπνισης ομάδων με σειρά επιμορφωτικών σεμιναρίων και κυρίως των ιερωμένων που πρέπει να ενημερώνονται σε σύγχρονα θέματα.
Προβλέπεται χρησιμοποίηση κτημάτων της μονής τόσο για την ανέγερση του κτηρίου της ακαδημίας, όσο και για τη για δημιουργία πρότυπου αγροκτήματος,το οποίο θα εφοδιάζει και το ίδρυμα. Η Οικοκυρική σχολή θα παρέχει τις υπηρεσίες της για τη φιλοξενία των συνεδρίων.
Αυτή ήταν η ιδέα και αυτές οι προϋποθέσεις για να υλοποιηθεί η Ακαδημία. Καθόλου εύκολη υπόθεση. Οι δαπάνες μεγάλες και οι χορηγοί, έπρεπε να διασφαλίσουν το αποτέλεσμα. Η γραφειοκρατία μας, δεν διευκόλυνε πάντα. Οι θέσεις των πολιτικών μας δεν ήταν σαφείς. Έπρεπε να διασφαλισθούν και οι κανόνες της εκκλησίας, όπως επίσης, όπως έλεγε ο επίσκοπος «έπρεπε και εμείς να βάλομε το χέρι στην τσέπη για λόγους αξιοπρέπειας».
Όλα τα παραπάνω και πλείστα άλλα τεκμηριώνονται μέσα στο βιβλίο από εκατοντάδες επιστολές, έγγραφα εκθέσεις,που ανταλλάχθηκαν ανάμεσα σε πρόσωπα της Ευαγγελικής Εκκλησίας, του Επισκόπου Ειρηναίου, φορέων της κρατικής εξουσίας της χώρας μας, της εκκλησίας της Κρήτης, του Οικουμενικού Πατριαρχείου καθηγητών πανεπιστημίων, Ελλήνων και ξένων και κυρίως του συγγραφέα του βιβλίου προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο της Ο.Α.Κ. Διεκπεραιωτής και συντονιστής όλων αυτών των ενεργειών, είναι ο Αλ. Παπαδερός, εξουσιοδοτημένος πάντα από τον δάσκαλο και πνευματικό πατέρα επίσκοπο Ειρηναίο. Ψυχή τε και σώματι αφοσιωμένος, δικαίως θεωρήθηκε και ο πλέον κατάλληλος σαν διευθυντής του ιδρύματος, όταν αυτό ολοκληρώνεται.
Η Ακαδημία, έλαβε σάρκα και οστά, επί σειρά ετών πραγματοποίησε το σκοπό της και λάμπρυνε το μικρό μας τόπο. Για τα χρόνια εκείνα ήταν ένα παράθυρο της Κρήτης στην Ευρώπη.
Το βιβλίο, δεν είναι αυτοβιογραφία, ο συγγραφέας έκρινε,ότι,αυτός ο αγώνας, έπρεπε να βγει προς τα έξω καταγεγραμμένος, με τεκμήρια και για να υπενθυμίσει στο τέλος, ότι «όλα όσα αναφέρονται και όσα ακολούθησαν έγιναν με τη χάρη του Θεού,με την ευλογία του μακαριστού πλέον Γέροντος Ειρηναίου, της Εκκλησίας της Κρήτης, του σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου και τη συμπαράσταση, πλήθους συνεργών και ευεργετών. Προσφέρθηκαν ως διαλογική μαρτυρία της εκκλησίας στο μεταίχμιο του κόσμου που φεύγει και του κόσμου που έρχεται».
*φιλόλογος, Κίσαμος
