«Εδώ, λίγο πριν από την Ανταλλαγή, υπήρχαν Αρμένιοι και Ελληνες και μουσουλμάνοι. Ζούσαν όλοι αρμονικά κι ειρηνικά. Σήμερα, τα παλιά κτίσματα της πόλης είναι αυτά που έχουν απομείνει να μαρτυρούν το παρελθόν της».
Ο λιπόσαρκος ασπρομάλλης, με το καλοφτιαγμένο γενάκι και το ρολόι με τη μορφή του “πατέρα” του σύγχρονου τουρκικού έθνους, Κεμάλ, στο αριστερό του χέρι, μας καλωσορίζει με θέρμη στο Tekirdağ της Ανατολικής Θράκης, τη Ραιδεστό της αρχαιότητας, που εποικίστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. από Σάμιους και στο πέρασμα του χρόνου άλλαξε διαδοχικά “χέρια” -από τους Βούλγαρους, που την κατέλαβαν το 1912, στους Τούρκους, που την ξαναπήραν το 1913. Από εκεί πέρασε στους Έλληνες με τη Συνθήκη των Σεβρών και πάλι πίσω στους Τούρκους το 1922.
Στη δυτική ακτή της Θάλασσας του Μαρμαρά, περίπου 135 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη, το Tekirdağ είναι σήμερα μια γραφική πόλη, χωρίς περιττά φτιασίδια, που βασίζεται στο εμπόριο και είναι γνωστή όχι μόνο για την ιστορία της, αλλά και για τα περίφημα σουτζουκάκια της -απαραίτητος σταθμός ανάπαυσης και γαστριμαργικής απόλαυσης για τους καλοφαγάδες, που ταξιδεύουν οδικώς προς την Κωνσταντινούπολη.
Η περιήγηση στην πόλη ξεκινά λίγα μέτρα μακριά από το Αρχαιολογικό και Εθνολογικό Μουσείο, στη γειτονιά με τα σπίτια, που σε πείσμα του χρόνου και της εγκατάλειψης, συνεχίζουν να αναδύουν… άρωμα Μεσογείου και να θυμίζουν το πολυπολιτισμικό παρελθόν. Στο ίδιο το μουσείο, που στεγάζεται σε οικία που χτίστηκε το 1928 για τον κυβερνήτη της εποχής, εκτίθενται κυρίως ευρήματα από τις ανασκαφές στην Πέρινθο, ενώ η εθνογραφική “πινελιά” είναι ένα “παραδοσιακό δωμάτιο” στον επάνω όροφο. Σαρκοφάγοι της αρχαίας περιόδου αλλά και κάποιες ταφικές πλάκες, που άφησαν πίσω οι άλλοτε πολυπληθείς κοινότητες των Ελλήνων και των Αρμενίων, έχουν εναποτεθεί στον κήπο του μουσείου.
Από το Αρχαιολογικό και Εθνολογικό Μουσείο, κατηφορίζουμε, αγναντεύοντας το γαλάζιο της θάλασσας, προς το σπίτι, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο εθνικός ήρωας της Ουγγαρίας Ferenc Rakoczi και έγινε μουσείο το 1982 και τόπος «προσκυνήματος» για πολλούς Ούγγρους, κάθε χρόνο.
Αποχαιρετώντας την πόλη, με μια μικρή μόνο “γεύση” του ιστορικού της παρελθόντος αλλά και του σύγχρονου παρόντος της, παίρνουμε τον δρόμο για να ανακαλύψουμε λιγότερο γνωστά μέρη και προορισμούς της ομώνυμης Περιφέρειας -με πρόσκληση της οποίας και του τοπικού οργανισμού ανάπτυξης και τουριστικής προώθησης (Trakya Development Agency) βρέθηκε εκεί το ΑΠΕ – ΜΠΕ- και η οποία, όπως διαβεβαίωναν το προηγούμενο βράδυ οι τοπικοί άρχοντες, επιθυμεί να κάνει… τουριστικό άνοιγμα και -γιατί όχι;- να δημιουργήσει ένα κοινό τουριστικό προϊόν με τις γειτονικές περιοχές της Ελλάδας και της Βουλγαρίας.
“Απογειωση” αδρεναλινης με παραπεντε
Επόμενος “σταθμός” το Yeniköy, όπου μια ομάδα έμπειρων εκπαιδευτών αλεξίπτωτου πλαγιάς (παραπέντε) ανέλαβε να ανεβάσει την αδρεναλίνη στα ύψη, “πετώντας” από ένα εκ των συνολικά τριών πεδίων απογείωσης ως την παραλία του Ayvasıl (μια πτήση που διαρκεί περίπου 10-12 λεπτά), στα μισά περίπου του δρόμου μεταξύ του Yeniköy και του Uçmakdere, του χωριού που ενώ χτίστηκε αρχικά παραλιακά αναγκάστηκε να “μετακομίσει” ψηλότερα εξαιτίας των επιδρομών από πειρατές της περιοχής.
Στο χωριό αυτό, ξακουστό για τα βότανα που φύονται στο χώμα του, πριν από την Ανταλλαγή ζούσαν πολλοί Έλληνες, εξηγεί ο ξεναγός (οι κάτοικοι ήταν συνολικά 2800 τότε και μόλις 260 σήμερα, καθώς εκτός αυτών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και αρκετοί χωρικοί έφυγαν με τη βούλησή τους, λόγω ανεργίας).
Στους δρομους του κρασιου…
Το επόμενο “βήμα” του ταξιδιού φέρνει στα φημισμένα Γανόχωρα, όπου χάρη στα αργιλοαμμώδη χώματα της περιοχής είναι ανεπτυγμένη, από αρχαιοτάτων χρόνων, η παραγωγή (καλού) κρασιού. Μάλιστα, το κρασί που παραγόταν κάποτε στα μοναστήρια της περιοχής λέγεται πως στελνόταν με τα πλοία, σε αμφορείς, σε μακρινά λιμάνια, όπως της Αιγύπτου και της Ρωσίας.
Μόνο ένα από αυτά τα μοναστήρια, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, σώζεται ως σήμερα κι αυτό βρίσκεται εντός του οικοπέδου των κατάφυτων αμπελώνων του οινοποιείου Melen, η ιστορία του οποίου “χάνεται” στα τέλη της οθωμανικής περιόδου, με “πρωταγωνιστές” τον παππού τού ιδιοκτήτη Cem Çetintaş (ο οποίος απεβίωσε σε βαθιά γεράματα, λίγες ώρες πριν από την επίσκεψή μας) Matyoz Ahmet και τον Έλληνα φίλο του Σίμο. Τα ερείπια του μοναστηριού -στόχος είναι να γίνουν εργασίες συντήρησης και ανάδειξης- υψώνονται απέναντι από τον μακρύ αμπελώνα, οι καρποί του οποίου “δίνουν” τις ποικιλίες κρασιού Cabernet Sauvignon, Merlot, Tempranillo και Shiraz.
Κρασιά ικανά να συγκινήσουν και τον πιο… δύσπιστο ουρανίσκο, με διακρίσεις στο εξωτερικό, παράγει και το Chateau Kalpak, ο ιδιοκτήτης του οποίου, Bulent Kalpaklioglu, ύστερα από 21 χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Παρίσι, αποφάσισε να επιστρέψει στη χώρα του και με τη βοήθεια ειδικών από τη Γαλλία να στήσει ένα εξαιρετικής αισθητικής οινοποιείο, που αποτελεί πόλο έλξης για τους τουρίστες της περιοχής.
Στον δρόμο προς την Αδριανούπολη (Edirne) η στάση γίνεται στη Μακρά Γέφυρα (Uzun Köprü), με την πράγματι μεγάλη πέτρινη γέφυρα, απ’ όπου πήρε και το όνομά της. Διεκδικεί μια θέση στον κατάλογο των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ο μεταβυζαντινός ναός του Ιωάννη του Προδρόμου (1875) τα τελευταία χρόνια αναστηλώθηκε και συντηρήθηκε εκ βάθρων. Τα θυρανοίξιά του τέλεσε ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Στην Αδριανουπολη (Edirne), μια “ανασα” απο τα συνορα…
Το επόμενο πρωί βρίσκει την αποστολή στην Αδριανούπολη (Edirne), με τους περίπου 150.000 κατοίκους. Υπήρξε τρίτη πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1363 ως το 1453. Σήμερα είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας.
Η βόλτα στην πόλη ξεκινάει με μια περιήγηση στο Μουσείο Υγείας (SAĞLIK MÜZESİ) -πρώην σανατόριο- όπου εκεί οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν τη μουσικοθεραπεία ως “αντίδοτο” στις ψυχικές νόσους. Στις εγκαταστάσεις του Μουσείου συγκαταλέγονται ένα θεραπευτήριο (Νταρισουφά), η ιατρική σχολή, το τζαμί και το πτωχοκομείο. Άλλοι χώροι που λέγεται πως διέθετε το θεραπευτήριο (χαμάμ, ωδείο κ.ά.) δεν σώζονται. Αρχιτέκτονας του θαυμαστού αυτού έργου υπήρξε ο Χαϊρεττίν, ο οποίος λέγεται πως το ολοκλήρωσε μόλις σε τέσσερα χρόνια (μεταξύ 1484 και 1488)!
Σε κοντινή απόσταση από το Μουσείο, μέσα σε ένα κατάφυτο κοίλωμα, βρίσκεται το ανοιχτό στάδιο Kirkpinar, όπου κάθε καλοκαίρι “πεχλιβάνηδες” από την Τουρκία και άλλες χώρες των Βαλκανίων, φορώντας μόνο δερμάτινα παντελόνια μέχρι το γόνατο, τα κιουσπέτια, κι έχοντας αλείψει προηγουμένως το κορμί τους με λάδι ώστε να αποφεύγουν τις λαβές, αναμετριούνται προσφέροντας ένα μοναδικό θέαμα.
Σε απόσταση “αναπνοής” από την Ελλάδα, αλλά και τη Βουλγαρία, η Αδριανούπολη φημίζεται για τα πολλά οθωμανικά μνημεία της, τα τζαμιά με τους περίτεχνους τρούλους και τους ψηλούς μιναρέδες. Το πλέον φημισμένο τζαμί της είναι το Σελμιγιέ, χτισμένο το 1575 και σχεδιασμένο από τον μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της Τουρκίας Μιμάρ Σινάν. Οι τέσσερις επιβλητικοί μιναρέδες του, το ύψος των οποίων ξεπερνά τα 70 μέτρα, είναι ορατοί από κάθε σημείο της πόλης και αποτελούν “οδηγό” για όσους εισέρχονται σε τουρκικό έδαφος από τα ελληνικά σύνορα. Το 1574, τη χρονιά της ανακατάληψης της Τύνιδας από τους Οθωμανούς, ο σουλτάνος Σελίμ Β’ πέθανε ύστερα από πτώση στο λουτρό του σε ηλικία μόλις 50 ετών. Πρόλαβε, όμως, και επιμελήθηκε την ανέγερση του τεμένους Σελιμιγιέ, όχι στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, την Κωνσταντινούπολη, αλλά στην αγαπημένη του πόλη, την Αδριανούπολη.
Λίγα μέτρα πιο πέρα απλώνεται η σκεπαστή αγορά της πόλης, όπου πωλούνται λογής – λογής ζαχαρωτά, αμυγδαλωτά γλυκίσματα και λουκούμια, διακοσμητικές ψάθινες σκούπες με καθρεφτάκια, σαπούνια σε σχήμα φρούτων (πολλά φτιαγμένα από γυναίκες χωρίς εισοδήματα για βιοπορισμό), πλεκτά είδη και ό,τι άλλο χωράει ο ανθρώπινος νους. Περπατώντας δε στον κεντρικό πεζόδρομο Saranclar, ήχοι ελληνικοί “πλημμυρίζουν” τα αφτιά από τους πολλούς Έλληνες επισκέπτες -κυρίως Εβρίτες- που περνούν καθημερινά τα σύνορα σε “άγρα” φθηνότερων αγορών.
Η βόλτα στην Αδριανούπολη ολοκληρώνεται με σύντομη επίσκεψη στον εντυπωσιακό σε μέγεθος, ιστορικό σιδηροδρομικό σταθμό Karaağaç, καμπή της γραμμής Κωνσταντινούπολης – Βιέννης στα τέλη του 19ου αιώνα, που σήμερα φιλοξενεί τμήμα της πανεπιστημιακής σχολής Καλών Τεχνών. Δίπλα του βρίσκονται το Μνημείο και το Μουσείο της Συνθήκης της Λωζάνης.
Στην πατριδα του Βιζυηνου και την ιστορικη Μηδεια
Η περιήγηση στην Ανατολική Θράκη “κλείνει” με επίσκεψη στο σπήλαιο της Dupnisa, στην περιοχή του Kırklareli (Σαράντα Εκκλησιές). Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σπήλαιο, στο οποίο οι γείτονές χτίζουν σύγχρονο κέντρο υποδοχής και ενημέρωσης και σκοπεύουν να το αναδείξουν, προκειμένου να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους τουρίστες από τη “δεξαμενή” των περίπου είκοσι εκατομμυρίων κατοίκων της γύρω περιοχής.
Επόμενη “στάση” το Vize, η ιστορική Βιζύη, μια μικρή κωμόπολη της Ανατολικής Θράκης πάνω στον δρόμο που περνούσε από τις Σαράντα Εκκλησίες και την Τσατάλτζα κι ένωνε την Αδριανούπολη με την Κωνσταντινούπολη. Υπαγόταν διοικητικά στο Βιλαέτι Αδριανουπόλεως, στο Σαντζάκι Σαράντα Εκκλησιών και ήταν έδρα του ομώνυμου Καζά και Μητρόπολης. Το 1878 ζούσαν εκεί 2.200 Έλληνες και 900 Τούρκοι, ενώ την εποχή της Ανταλλαγής είχε 3.380 κατοίκους, κυρίως Έλληνες και λίγους Τούρκους. Εκεί, στις 8 Μαρτίου 1849 γεννιέται ο Γεώργιος Βιζυηνός (πραγματικό όνομα Γεώργιος Μιχαήλ Σύρμας), ενώ από τους χρόνους του Βυζαντίου διασώζονται δυο ναοί: του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Σοφίας οι οποίοι μετατράπηκαν σε τζαμιά.
Από τη Βιζύη, προχωράμε στο Kıyıköy, την αρχαία Μήδεια, όπου βρίσκονται τα ερείπια της Μονής του Αγίου Νικολάου, ενός ορθόδοξου μοναστηριού της βυζαντινής περιόδου, που χτίστηκε την περίοδο του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Λαξευμένο σε βράχο, το μοναστήρι βρίσκεται σε απόσταση περίπου 800μ. νοτιοδυτικά της πόλης και διατηρεί στο εσωτερικό του αγίασμα. Είναι γνωστό ότι το 1856 έγιναν εργασίες αποκατάστασης στο μοναστήρι και προστέθηκε ξύλινο παράρτημα στο μπροστινό μέρος του, το οποίο σήμερα έχει καταστραφεί. Σήμερα, η μονή αποτελεί πόλο έλξης των επισκεπτών της περιοχής, αλλά και ειδυλλιακός τόπος φωτογράφισης για νεόνυμφους.
Αποχαιρετώντας την Ανατολική Θράκη, οι εικόνες, όπως και τα συναισθήματα, εναλλάσσονται- ανείπωτη χαρά για τη γνωριμία με τόπους που “κουβαλούν”… βαριά ιστορία αλλά και “δίψα” για ανακάλυψη και των υπόλοιπων “θησαυρών” της Ανατολικής Θράκης, αυτών που αιώνες τώρα κρατά “κρυμμένους” στα σπλάχνα της.
