Μετά λύπης, αλλά δυστυχώς όχι έκπληξης, ενημερώθηκα κι εγώ μέσω των τοπικών Μ.Μ.Ε. για την έγκριση αστραπή του τοπικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων του Δήμου Χανίων από το Δημοτικό Συμβούλιο, εν μέσω αντιδράσεων, κυρίως ως προς τα χρονικά διαστήματα των επιμέρους σταδίων της διαδικασίας, που ακολουθήθηκε και δευτερευόντως ως προς τα περιεχόμενα αυτού.
Εγώ προσωπικά αντιλήφθηκα την ανάρτηση μιας πρόχειρης έκδοσης του σχεδίου στην ιστοσελίδα του Δήμου την 7η Απριλίου, μια ημέρα μετά την ανάρτησή του και χωρίς να προλάβω να το μελετήσω, καθότι με ενδιαφέρει και με αφορά ως αντικείμενο, διαπίστωσα ότι εντός 4 εργάσιμων ημερών είχε ήδη ολοκληρωθεί η έγκρισή του.
Θεωρώ πραγματικά αδικία για τον τόπο μας, να γίνεται «θεωρητική» και μόνο δημόσια διαβούλευση και συμμετοχή των πολιτών, σε ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως είναι αυτό της διαχείρισης των αποβλήτων. Είναι δυνατόν να δημοσιεύεται προς διαβούλευση μια πρόχειρη, ημιτελής έκδοση του σχεδίου; Είναι δυνατόν να δίνεται τόσο μικρό χρονικό διάστημα σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο να μελετήσει και να αξιολογήσει ένα τέτοιο κείμενο; Είναι δυνατόν τοπικοί φορείς, με εξειδίκευση και γνώση επί του αντικειμένου, όπως είναι το Πολυτεχνείο Κρήτης, να μην ενημερώνονται απευθείας; (Ένα βασικό πυλώνα της Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης στον ερευνητικό αλλά και διδακτικό τομέα, αποτελεί η διαχείριση αποβλήτων). Δεν προβλέπει κάτι τέτοιο ο νόμος, το γνωρίζω. Όμως άπτεται της θέλησης και του πραγματικού ενδιαφέροντος των υπευθύνων να προβούν σε κάτι τέτοιο, ακόμη και αν δεν υποχρεούνται, όπως έχει γίνει στο παρελθόν για διάφορα θέματα (π.χ. ο Δήμος Χανίων για το γενικό πολεοδομικό σχεδιασμό, που εκπονεί). Τυπικά ενδεχομένως όλα έγιναν σωστά, επί της ουσίας όμως…
Επί των περιεχομένων του σχεδίου ή μάλλον της πρόχειρης έκδοσης του σχεδίου, μια και το τελικό κείμενο δεν μπόρεσα να το βρω στο διαδίκτυο, έχω δυστυχώς πολλές παρατηρήσεις, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι οι εξής:
– Η περιοχή μελέτης, δηλαδή ο Δήμος Χανίων, δεν αναλύεται ως προς τα σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος (πλατείες, κοινόχρηστοι χώροι κ.λπ.) και τους μεγάλους παραγωγούς (τουριστικές μονάδες, Πανεπιστήμια, αγορές κ.λπ.), όπως απαιτεί η ισχύουσα νομοθεσία στα πλαίσια του τοπικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων. Εν γένει η χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης στην πράξη απουσιάζει, ενώ κατ’ εμέ αποτελεί την πλέον βασική παράμετρο σχεδιασμού, που ορίζει η σχετική νομοθεσία. Το νόημα της σύνταξης των εν λόγω τοπικών σχεδίων είναι ακριβώς η εργασία σε μικροκλίμακα, η οποία θα επιτρέψει λεπτομερή και ουσιώδη εντοπισμό αναγκών και ιδιαιτεροτήτων.
– Ουδεμία αναφορά γίνεται σε παραγωγούς ειδικών και επικίνδυνων αποβλήτων (π.χ. νοσοκομειακών), αν και ο Δήμος Χανίων διαθέτει αρκετούς. Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων αποτελεί αγκάθι για την χώρα μας στο σύνολό της, πόσο μάλλον για έναν Δήμο, που περιορισμένες δυνατότητες και αρμοδιότητες έχει. Η καταγραφή όμως και η γνώση τουλάχιστον των του οίκου μας, είναι αναγκαία και επιβάλλεται από τη σχετική νομοθεσία.
– Η καταγραφή των απαιτούμενων και προβλεπόμενων στοιχείων στα πλαίσια ενός τοπικού σχεδίου διαχείρισης στόχο έχει την αξιοποίησή τους για την επιλογή των βέλτιστων λύσεων. Θα πρέπει να είναι πλήρης και αληθινή, χωρίς φόβους για το ποιος θα εκτεθεί ή ποιος θα αναλάβει το βάρος της απαιτούμενης εργασίας. Στο εν λόγω σχέδιο του Δήμου Χανίων απουσιάζει η παρουσίαση της οργάνωσης της υπηρεσίας, που εμπλέκεται. Εννοώ επί της ουσίας, όχι ως προς πόσα άτομα είναι και τι ειδικότητας. Για παράδειγμα: Ποιες είναι οι διαδρομές των απορριμματοφόρων και πως επιλέγονται; Είναι οι βέλτιστες ή υπάρχουν προβλήματα και περιθώρια βελτίωσης; Η χωροθέτηση των κάδων ποια είναι ακριβώς (η σχετική δορυφορική εικόνα εντός του κειμένου είναι κατ’ εμέ πραγματικά απαράδεκτη); Που είναι οι χώροι στάθμευσης του στόλου των απορριμματοφόρων; Υπάρχουν προβλήματα ή περιθώρια βελτίωσης; Η συλλογή γίνεται μόνο από το Δήμο ή και από η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α.; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι για να λύσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το εντοπίσεις, έπειτα να το αποδεχτείς και τέλος να το καταγράψεις, ώστε να δικαιούσαι στο μέλλον να διεκδικήσεις εργαλεία (π.χ. μελέτες ή χρήματα) για να το λύσεις.
– Ο εντοπισμός των προβλημάτων και των επιθυμητών λύσεων (εναλλακτικών και βέλτιστων) δεν θεωρώ ότι είναι επαρκής και πλήρης εντός του σχεδίου.
– Δεν γίνεται αναφορά σε συνεργασίες με άλλους αρμόδιους φορείς ή τουλάχιστον τη Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α.
– Η κοστολόγηση των όποιων υφιστάμενων και προτεινόμενων δράσεων είναι ενδεικτική και μόνο.
Γενικά, θα περίμενα μια μεγαλύτερη εις βάθος ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και των υφιστάμενων προβλημάτων, μια και αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά σε όσους ασχολούνται με το θέμα. Νομίζω χάθηκε μια ευκαιρία μέσω αυτού του σχεδίου να γίνει μια σωστή δουλειά, η οποία θα αποτελούσε χρήσιμο εργαλείο για το Δήμο και όχι απλά ένα κείμενο, το οποίο υποχρεούται βάσει νόμου να διαθέτει.
Θα πρέπει η διαβούλευση στην χώρα μας επιτέλους να αποκτήσει τον πραγματικό της ρόλο, ο οποίος είναι η συλλογική εργασία και η ανταλλαγή χρήσιμων απόψεων και παρατηρήσεων, με στόχο τη βελτίωση. Δεν πρέπει να αποφεύγεται σκοπίμως ή μη από φόβο, δεν αποτελεί έλεγχο, ούτε ανούσια κακόβουλη κριτική.
*Ο Ευάγγελος Γιδαράκος είναι καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης
