■ Χωριό Λειβαδάς
Κυρίες και κύριοι, καλή μας εσπέρα! Χαιρετίζω τη σύναξή μας με την ευχή να αποδειχθεί χρήσιμη για το Σέλινο και όχι μόνο!
Eυχαριστώ τον Πρόεδρο του Συλλόγου Επιστημόνων του Σελίνου κύριο Λουκά Μπασιά, ο οποίος συμφώνησε προ ημερών με την εκτίμησή μου, ότι είναι ανάγκη να ολοκληρώσουμε την καταγραφή των Τοπωνυμίων της ευρύτερης περιοχής των Τριών Χωριών μας, Κουστογεράκου, Λειβαδά και Μονής, αλλά και ολόκληρου του Σελίνου. Αποφασίσθηκε η οργάνωση αυτής της εκδήλωσης, με πρωτοβουλία του πάντοτε σβέλτου φίλου Λουκά και στήριξη από την Αντιπεριφέρεια Χανίων, τον Δήμο Καντάνου Σελίνου, τους εισηγητές και το προσωπικό του Πνευματικού Κέντρου. Ευχάριστη η δική σας ανταπόκριση.
Η καταγραφή Τοπωνυμίων Σελίνου έχει αρχίσει με παρόμοιες εκδηλώσεις και με δημοσιευμένες και αδημοσίευτες μελέτες.
Πιέζει όμως ο χρόνος και εμφανίζονται σοβαρά προβλήματα.
Φεύγουμε από τη ζωή οι λιγοστοί που διατηρούμε ακόμη στη μνήμη μας ονόματα και τόπους Τοπωνυμίων.
Σε λίγο θα είναι γνωστά τα Τοπωνύμια. Άγνωστος όμως θα είναι ο τόπος καθενός από αυτά.
Υπάρχει όμως και άλλος λόγος για σοβαρή ανησυχία: Λέγεται ότι η τρέχουσα δήλωση περιουσιών, το ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ, δίδει την ευκαιρία σε μερικούς καπάτσους να δηλώνουν ως δικές τους όσες περιουσίες επιθυμούν, μάλιστα εκείνες που θεωρούνται απροστάτευτες. Ο κίνδυνος ταραχών είναι αισθητός.
Όλοι μαζί λέμε σήμερα ΟΧΙ στη ΛΗΘΗ, στη λησμονιά των τοπωνυμίων. Πίστευαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας: Η ΛΗΘΗ είναι αδελφή του ύπνου και του θανάτου!
Ειδικά εμείς οι Τριοχωρίτες λέμε σήμερα όχι και στη λήθη του Ολοκαυτώματος των χωριών μας Κουστογεράκου, Λειβαδά και Μονής. Αρχισε σαν σήμερα, στις 29 Σεπτεμβρίου 1943. Ολοκληρώθηκε λίγες μέρες αργότερα. Οι κάτοικοι των Τριών Χωριών σκορπίστηκαν σε άλλους τόπους, ως οι ΚΑΜΕΝΟΙ. Μέχρι το τέλος της Κατοχής η επιστροφή στα χωριά μας ήταν απαγορευμένη.
Όσα γυναικόπαιδα του Λειβαδά συνέλαβαν μας μεταφέρανε στη Φυλακή της Αγιάς. Στο φριχτό αυτό κολαστήριο του λαού μας τον καιρό της βάρβαρης ναζιστικής Κατοχής. Σκοπός τους ήταν να οδηγηθούμε στο Νταχάου, δηλαδή σε ένα από τα γερμανικά Στρατόπεδο Συγκέντρωσης των καταδικασθέντων σε θάνατο. Ζήσαμε χάρη στην ηρωική επέμβαση του τότε Επισκόπου Χανίων Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη, ο οποίος την τελευταία στιγμή εμπόδισε τη μεταφορά μας.
Παρακαλώ να εγερθείτε και να κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή προς τιμή των χωριών μας, των αγωνιστών και των θυμάτων.
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΛΕΙΒΑΔΑ
Ζήτησα και ευγνωμόνως έλαβα τη βοήθεια ολίγων επιζώντων του τόπου μας. Ο Ιωάννης Μυριζάκης μου ετοίμασε τα ονόματα και τους τόπους των σπηλαίων που χρησιμοποίησε η Ομάδα του Στυλιανού Παπαδερού (Ομάδα της Αντικατασκοπείας και Δολιοφθοράς), όπως η Σπηλιάρα (Σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου), τα Ξερολίμνια και ο Καμένος Λάκκος, νότια του Λειβαδά, και άλλοι τόποι στη Μαδάρα.
Βοήθησαν επίσης ο Δημήτρης Παπαδερός, 97 χρόνων (Αθήνα), η παπαδιά Αντωνία Παπαδερού – Πετράκη, οι Μιχάλης, Γεώργιος και Δημήτρης Τσουρής.
Είναι μεγάλος ο κατάλογος των Τοπωνυμίων του Λειβαδά. Καλύπτει την περιοχή του χωριού μας, αλλά και ευρύτερους τόπους, όπως την περιοχή του Αγίου Δημητρίου μέχρι το Φαράγγι της Αγίας Ειρήνης, τη Λισό, το Πευκί και το Χαρέι, όπου υπάρχουν ιδιοκτησίες κατοίκων του Λειβαδά.
Υπενθυμίζω ενδεικτικά μερικά Τοπωνύμια του χωριού μας. Και οι γειτονιές έχουν τοπωνύμια. Όπως: Μέσα Χωριό, δηλαδή η βορεινή άκρη του. Μπολιεριανά (δηλαδή οικογένιες Μπολιεράκηδων, Μπεληβανιανά, Σειραδιανά ή Αντωνιανά, Παπαδερά. Είναι πλούσιος ο κατάλογος των Τοπωνυμίων του χωριού μας. Όπως και όλων των χωριών. Οι πρόγονοί μας δεν βάπτιζαν μόνο τα παιδιά τους και τους έδιδαν το όνομά τους. Ονομάτιζαν και ζώα τους, και χωράφια, όπου αποτύπωναν και άξια μνήμης γεγονότα. Είναι πλούσιος ο Κατάλογος Τοπωνυμίων του Λειβαδά, που θα παραδώσω στον Σύλλογο Επιστημόνων του Σελίνου.
Θα κλείσω με αναγκαίες επισημάνσεις:
Πρώτη επισήμανση: Δημοσίευση βιβλίου Τοπωνυμίων του Σελίνου. Σοβαροί λόγοι επιβάλλουν τη δημοίευση βιβλίου των Τοπωνυμίων του Σελίνου το ταχύτερο δυνατόν. Το βιβλίο καλό θα είναι να περιλάβει όχι μόνο τα αδημοσίευτα, αλλά και τα δημοσιευμένα Τοπωνύμια. Παρακαλούνται επομένως οι άρχοντές μας να αναλάβουν τη δαπάνη της δημοσίευσης.
Δεύτερη επισήμανση: Οι φιλόλογοι του Σελίνου ελπίζω ότι θα αναλάβουν το εργώδες της ορθογραφίας των Τοπωνυμίων.
Τρίτη επισήμανση: Ταύτιση τόπου και Τοπωνυμίου. Διαβάζω π.χ. στα Τοπωνύμια του Λειβαδά τη λέξη ΚΑΤΕΛΑΝΕΣ. Που βρίσκεται ο τόπος αυτός; Έχει κάποια ιστορική σημασία ο τόπος; Σε ποιά σημεία συνορεύει και με ποιούς; Αν οι λίγοι από μας που με τη χάρη του Θεού μπορούμε ακόμη να υποδείξουμε τον τόπο της λέξης και δεν γίνει σημείωση σε ειδικό για το Σέλινο Χάρτη Τοπωνυμίων του Σελίνου, σε λίγο θα είναι αργά για την ταύτιση τοπωνυμίου και τόπου. Δύσκολο ασφαλώς το εγχείρημα. Νομίζω όμως ότι τα πλούσια τοπογραφικά μέσα της εποχής μας παρέχουν την προς τούτο αναγκαία βοήθεια χαρτογράφησης του Σελίνου. Η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος εκτιμώ ότι είναι ευθύνη της Πολιτείας, αλλά και όλων μας.
Επιτρέψατε παρακαλώ να κλείσω με δύο φωτογραφίες. Η πρώτη είναι από τον Λειβαδά.
Η άλλη φωτογραφία είναι από το Χαρέι, περιοχή του Αγίου Αντωνίου, ανατολικά της Σούγιας. Είναι ο τόπος όπου οικογένειες του Λειβαδά και του Κουστογεράκου μαζεύαμε το αλάτι μας και ψαρεύαμε τους νοστιμότατους και πάντα άφθονους σκάρους. Έχω ζωηρές αναμνήσεις ακόμη και από την παιδική μου ηλικία. Σημειώνω τις ψαρεύτρες, τα ονόματα των μικρότοπων όπου ψαρεύαμε!
*Η ομιλία εκφωνήθηκε στην εκδήλωση με θέμα τα τοπωνύμια του Σελίνου, στις 29/9/2023
που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων
** Ο Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός, είναι Δρ. Φιλοσοφίας., Δρ.Θεολογίας .h.c.
