Η ΜΝΗΜΗ των ανθρώπων που έζησαν κοσμογονίες πρέπει να διατηρείται αλώβητη να επιβιώνει και να γίνεται μαγιά για τη διαμόρφωση των επόμενων γενεών που έχουν να κάνουν τους δικούς τους αγώνες.
ΤΙΠΟΤΕ στη ζωή δεν χαρίζεται και κανείς δεν προχωράει μπροστά, αν δεν έχει ερείσματα στο παρελθόν. Σε ένα έθνος με προϊστορία χιλιετιών, δεν χωρούν ή «αυτοί» ή εμείς», ούτε «Ή μας τελειώνουν ή τους τελειώνουμε»! Είναι θέσεις εκδικητικών ατόμων με συμπεριφορές εμφυλιοπολεμικές!
ΣΤΙΣ ευνομούμενες πολιτείες υπάρχει ομαλή εναλλαγή στην εξουσία, αλλά και συναίνεση σε βασικά θέματα. Η εξουσία, ούσα εφήμερη, αποτελεί μια ελάχιστη στιγμή αναλαμπής στην αέναη ροή της ιστορίας. Τίποτε άλλο! Κι αν εμείς, πολίτες και κυβερνήσεις σφάλλουμε στην κρίση μας, είναι ανέντιμο να ρίχνουμε το σφάλμα μας στους προηγούμενους απενοχοποιώντας το παρόν και διαιωνίζοντας μια ανευθυνότητα.
ΜΙΑ ΖΩΗ, δεξιοί, αριστεροί, σοσιαλιστές ονειρεύονται την επικράτηση της ιδεολογίας τους. Κι ο αφελής (ή μήπως κουτοπόνηρος;) ελληνικός λαός τους δίνει κάθε φορά που αλλάζουν οι συνθήκες (ή περισσεύουν οι ψεύτικες υποσχέσεις) την εξουσία! Φυσικά, για όλους αυτούς τους μεταπολιτευτικούς ρέκτες της ιστορίας (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) προπορεύεται το ατομικό (η δόξα) ή το κομματικό συμφέρον (ιδεολοψίες). Πρώτο μέλημά τους, ο σφιχτός εναγκαλισμός με την εξουσία. Αδιαφορούν για το «εφικτό» που επιτάσσει η σκληρή πραγματικότητα για τη σωτηρία της χώρας. Γράφει, λοιπόν, ο Ασημάκης Πανσέληνος στο απολαυστικό βιβλίο του «Τότε που ζούσαμε» (σελ. 523), για τη μοίρα των πολιτικών ιδεών:
• «Εφόσο, αλήθεια, δεν επικρατούν ακόμα οι ιδέες σου, μπορείς να είσαι αισιόδοξος. Δεν ήρθε η ώρα τους, λες. Όταν όμως επικρατήσουν και σου φαίνονται αγνώριστες, είναι κι αυτό, αλήθεια, ένας θάνατος»
ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ συναίσθημα βιώνουν έντονα οι «γνήσιοι» αριστεροί στην εποχή μας-αν υπάρχουν ακόμη! Αισθάνονται, όχι μόνο απογοητευμένοι για τη μετάλλαξη αυτού που ψήφισαν, αλλά και προδομένοι από μια ιδεολογία που κατάρρευσε μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα. Ο «ερασιτεχνισμός» των σημερινών «αριστερο-ακρο-δεξιο-σοσιαλιστών» που μας κυβερνούν είναι καταστροφικός για όλους. Ο ίδιος συγγραφέας, ο Ασημ. Πανσελ., βασικό στέλεχος της αριστεράς της εποχής του, δεν διστάζει να ασκήσει, ποιητικώ τω τρόπω, σαρκαστική κριτική της συμπεριφοράς των «συν-αριστερών» του. Διαβάζοντας το ποίημά του «Ευθανασία Πνευματική» (συλλογή «Ταξίδια με πολλούς ανέμους», Κέδρος 1964) συνερμικά πάει το μυαλό μας στους τωρινούς:
«Στο αγέρωχό τους βλέμμα, στις μορφές τους,
του κόσμου κάποτε έλαμπε η μαγεία,
τώρα έχουνε στομώσει πια οι αιχμές τους
και μοιάζουν οι μορφές τους μ’ εκμαγεία.
Είναι η καρδιά τους, λένε, πληγωμένη
κι άμφιβολίες γεμάτη (για ρεζέρβα!)
κι αεροστεγώς η σκέψη τους κλεισμένη
σα μια, καλής ποιότητας, κονσέρβα.
Μαζέψαν μια βραδιά απ’ τα πεζοδρόμια
τα επαναστατικά τους τα ιδεώδη
κι αλληλολιβανίζονται μ’ εγκώμια
λες και μετέχουν στο ίδιο τους τό ξόδι».
ΚΑΘΕ προηγούμενη γενιά («Φιλελεύθεροι», «1-1-4», ΚΝΕ, ΟΝΕΔ, Λαμπράκηδες, «Πολυτεχνείο», νεολαία του ΠΑΣΟΚ κ.ά.) αφήνει υποθήκες στους μετέπειτα για κάτι καλύτερο. Η οχτάχρονη μνημονιακή περίοδος, με κατεστραμμένες σχεδόν δυο γενιές -και μια να έχει ξενιτευθεί-, εκτός από θρύψαλα και αποκαΐδια (κυριολεκτικά και μεταφορικά), τι αφήνει ως όραμα στα νέα παιδιά; Το λιτό κι ολγαρκές: να ξεφύγουν από τη μάστιγα της ανεργίας!
ΑΛΛΑ, για την κάθε νέα γενιά, με αφορμή τη δική του, να ποια είναι η θέση του συγγραφέα(σελ. 119-122 ):
• «Ήταν όλα αναστάτωση και αγωνία, όπως κάθε φορά που μια καινούρια γενιά ετοιμάζεται να μπει σ΄έναν κόσμο που δεν είναι άξιος να την υποδεχτεί. Κι όλες οι γενιές πίστεψαν πως θα τον φτιάσουν τον κόσμο τούτο, κι όλες αυτές τις γενιές με τη σειρά του ο κόσμος τις καταπίνει, ενώ αφομοιώνει συνάμα ασυναίσθητα τα ιδεώδη τους, και βρίσκεται πάλι χαλασμένος μπροστά στις άλλες γενιές που θα’ ρθουν»
ΕΝΤΑΞΕΙ, η χώρα μας, ιδιαίτερα τον αιώνα του συγγραφέα (20ος αι.) αποτελούσε -και αποτελεί- ένα «κλωτσοσκούφι» των μεγάλων δυνάμεων. Δεν είχε ποτέ της το αυτεξούσιο. Έτσι, και οι τότε οικονομικές κρίσεις, έστω και μικρότερης διάρκειας, ήταν πολλές και η προσφυγή στη βοήθεια των ξένων αποτελούσε κανόνα: με υποθήκευση της ανεξαρτησίας και των περιουσιακών στοιχείων της χώρας. Πλην των άλλων, οι προπολεμικές κρίσεις είχαν να αντιμετωπίσουν κι ένα ασύμμετρο προσφυγικό πρόβλημα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922).
ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ το αφιέρωμά μας σ΄έναν ωραίο παλιοκαιρινό συγγραφέα, αναφερόμαστε στην οπτική του σχετικά με το τι είναι η δημοκρατία (σελ. 405-406)για έναν αριστερό της εποχής του:
• «Αν η δημοκρατία είναι διεφθαρμένη, είναι μόνο γιατί μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο υπάρχουν αδυναμίες και η δημοκρατία πολιτεύεται σε ανθρώπινα μέτρα. Υπάρχει εξάλλου και μια σύμφυτη, ιδιάζουσα διαφθορά σε κάθε εξουσία. Κάθε εξουσία διαταράζει την ηθική και πνευματική ισορροπία του φορέα της, καλλιεργώντας, λίγο ή πολύ, το αυταρχικό ένστιχτό του. Η διχτατορία (σ.σ. η κάθε μορφής δικτατορία) όμως, στηρίζεται πάντα στο ψέμα πως είναι ηθική. Η δημοκρατία είναι πολίτευμα ανθρώπινο. Ανέχεται την ανθρώπινη φύση που είναι φτιαγμένη να παλεύει ανάμεσο στη διαφθορά και στην αρετή και την ποδηγετεί μέσω της ελευθερίας, της δημοσιότητας και της κριτικής. Είναι πολίτευμα δυνατό γιατί είναι ελεύθερο. Μπορεί και ανέχεται την ελευθερία.»
ΑΛΛΑ ποιος διαβάζει σήμερα παλιούς αριστερούς συγγραφείς που έζησαν «τότε», όταν το τώρα της «αριστεράς» τα έχει διαλύσει όλα; (3-9-18)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ο τίτλος είναι παρμένος από το ομώνυμο έργο του Ασημάκη Πανσέληνου (1903-1984), Μυτιληνιού, αριστερού λόγιου και ποιητή. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο αυτοβιογραφικό πεζογράφημα δοσμένο με εξαιρετική σατιρική και κριτική διάθεση («Τότε που ζούσαμε», εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2013). Γραμμένο κατά τη δικτατορία (1967-1974), το βιβλίο αναδεικνύει τον Α.Π., ως έναν από τους κορυφαίους συγγραφείς της γενιάς του ‘30. Υπήρξε δοκιμιογράφος, πεζογράφος, κριτικός, δημοσιογράφος και εξαίρετος ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στο χώρο της Αριστεράς, χωρίς να ενταχθεί ποτέ στο ΚΚΕ. Η αριστερά γενικά για τον ίδιο αποτέλεσε ένα ιδεολογικό στήριγμα, για να αλλάξουν τα πράγματα στον τόπο. Το έργο «Τότε που ζούσαμε» αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια πράξη αντίστασης, αλλά και απολογισμού μιας γενιάς. Ο συγγραφέας ξαναφέρνει στη μνήμη του πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις, αγώνες και απογοητεύσεις, όπως περίπου έχει στις αποσκευές της κάθε γενιά. Το «Τότε που ζούσαμε» αποτελεί για την Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ «ένα μάθημα ευγλωττίας, χιούμορ, εκστατικής παρατήρησης, μνήμης, κριτικής αντιμετώπισης και ώριμης πολιτικής συνείδησης. Ένα βιβλίο που τα ‘χει όλα»! Ο Ασημ. Πανσέληνος ήταν σύζυγος της ποιήτριας Εφης Πανσελήνου και είναι ο πατέρας του συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνου.
