«Πολλά γεννούν το δέος, το μέγα δέος οι άνθρωποι γεννούν…»
(Σοφοκλέους, “Αντιγόνη”, 332-375)
ΜΕΡΕΣ τώρα, ο φόβος για τη χρεοκοπία της χώρας είναι ζωντανός σε εικοσιτετράωρη βάση. Η αντίστροφη μέτρηση, για πολλούς Ευρωπαίους, ήδη άρχισε. Έτσι, στροβιλίζονται στο μυαλό όλων μας τρελές σκέψεις δημιουργώντας κακούς συνειρμούς και ασύλληπτα σενάρια με καταστροφικές συνέπειες. Πρώτος και κυρίαρχος φόβος είναι μια άτακτη κατάρρευση των τραπεζών με συνακόλουθη την απόλυτη πτώχευσή μας. Επειτα, είναι η βίαιη έξοδος από το ευρώ και την Ε.Ε.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ σε περασμένες μεταπολεμικές δεκαετίες δεν είναι αποκυήματα φαντασίας. Το πισωγύρισμα στο τότε που η ελληνική κοινωνία ήταν διαλυμένη αξιακά και οικονομικά, μετά τον οδυνηρό Εμφύλιο, θα είναι “ο καινούργιος κόσμος” μας! Ο φόβος θα είναι δυνάστης των πάντων. Φόβος για τους γύρω, φόβος για τη ζωή μας. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να κινδυνολογεί, αλλά και κανείς δεν έχει δικαίωμα να αποσιωπεί, να ιστορεί ό,τι έζησε με τη μεταπολεμική δραχμή.
…ΦΟΒΟΣ είναι η προσμονή ενός μελλοντικού κακού, όπως λέει ο Πλάτων. Είναι η ψυχική αναταραχή που προκαλείται από την αναμονή ή την απειλή μιας αναμενόμενης -ή μη- καταστροφής. Οι συνέπειες μιας τέτοιας εξόδου από το ευρώ και την Ε.Ε. είναι μη μετρήσιμες. Δεν χωρούν σε καμιά φαντασία. [Οταν θα διαβάζονται αυτές οι γραμμές, οι φόβοι μας αυτοί ή θα έχουν επαληθευθεί, ή θα έχουν μειωθεί- αν υπάρξει συμφωνία. Όσο οδυνηρή κι αν είναι αυτή].
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, είναι πολύ εύκολο να χάσεις, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ό,τι απέκτησες μια ζωή, με μόχθο και σκληρή δουλειά. Ελπίζουμε πως “ο φόβος για το χείριστο”, πιθανόν να εκλογικεύσει τους πάντες: δανειστές και Έλληνες. Προσωπικά ποτέ μου δεν λησμονώ ένα τραγικό σύνθημα των αγανακτισμένων στο Σύνταγμα (2011) που έλεγε, “Θεέ μου, φοβάμαι την πείνα μου”! Και μάλλον οδεύουμε εκεί, αν δεν…
ΒΑΥΚΑΛΙΖΟΜΑΣΤΕ ότι αποτελούμε την κοιτίδα της δημοκρατίας, αλλά έχουμε την αίσθηση πως βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι σε μια μεγάλη αόρατη παλάμη -το κεφάλαιο: ζούμε όσο μας το επιτρέπουν οι “έχοντες και κατέχοντες” τον παγκόσμιο πλούτο, που δεν συγκινούνται από “αριστερές” ή “δεξιές” κυβερνήσεις. Αυτοί, οι μεγιστάνες του πλούτου ρυθμίζουν την παραγωγή μας, τις ειδήσεις που θα ακούσουμε, τη τροφή μας, το καθεστώς διακυβέρνησης, τα προϊόντα που αγοράζουμε, γενικά τις ζωές μας. Κι όταν καμιά φορά “κλείσει” αυτή η παλάμη, τότε τέρμα η δημοκρατία, η ευημερία, η άνετη ζωή, η ζ ω ή.
ΕΧΟΥΜΕ μπει σε έναν αιώνα που πάνω από εξεγέρσεις, επαναστάσεις και πολέμους κυριαρχεί η “δικτατορία του φόβου” που εκπορεύεται από μια elite οικονομικών trusts. «Υποτίθεται (2) ότι έχουμε γεννηθεί μέσα στη δημοκρατία, όπου οι άνθρωποι διά της ψήφου τους, μπορούν να αποφασίζουν οι ίδιοι τα πράγματα που τους αφορούν. Στην πραγματικότητα για τίποτε δεν αποφασίζουμε. Απλώς δια μέσου του φ ό β ο υ μας πιέζουν να κάνουμε αυτά που αυτοί θέλουν, για το ποιοι είμαστε ή τι αγαπάμε…».
Ο ΦΟΒΟΣ κινητοποιεί ενστικτωδώς τα αντανακλαστικά μας και μας συνέχει. Παραδόξως αυτό ενίοτε συμβαίνει και με τους πολιτικούς μας: μπροστά στον φόβο, όλοι
-ή σχεδόν όλοι- ομονοούν. Οχι σπάνια, βέβαια, φοβόμαστε για πράγματα που δεν συμβαίνουν, επειδή αυτά είναι φαντασιώσεις ή απλά επειδή επισυμβαίνει κάτι άλλο! Όπως ένα πρόσθετο “μνημόνιο”! Να πώς μας περιγράφει τέτοιες καταστάσεις ο Αλεξανδρινός:
«Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,
με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε
για ν’ αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν’ αυτός στον δρόμο·
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ’ ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,
κι ανέτοιμους – πού πια καιρός- μας συνεπαίρνει.» (3)
ΥΠΑΡΧΟΥΝ και οι καθημερινοί μικροί μας φόβοι (φοβίες) που είναι ευκολοξεπέραστοι εφόσον εξαρτώνται από εμάς. Οι παρακάτω εξομολογήσεις (περί φοβιών) ενός φίλου δείχνουν το πόσο οφείλουμε να πιστεύουμε στις δυνάμεις μας. Γράφει:
«-Φοβόμουν να μείνω μόνος, ώσπου έμαθα να αγαπώ τον εαυτό μου.
-Φοβόμουν την αποτυχία, ώσπου αντιλήφθηκα πως αποτύγχανα επειδή απλά δεν τολμούσα να δοκιμάσω πάλι.
-Φοβόμουν πως ήμουν έρμαιο των άλλων, μέχρι που απόκτησα αυτοπεποίθηση.
-Φοβόμουν τον πόνο, μέχρι που έμαθα πως αυτός ήταν αναγκαίος για να ωριμάσω.
-Φοβόμουν την αλήθεια, ώσπου ανακάλυψα τη βρωμιά του ψεύδους.
-Φοβόμουν τον θάνατο, μέχρι που έμαθα πως αυτός δεν είναι τέλος, αλλά μια άλλη αρχή.
-Φοβόμουν το μίσος, μέχρι που αντιλήφθηκα πως αυτό βασίζεται στην άγνοια.
-Φοβόμουν τη γελοιοποίηση, ώσπου έμαθα να αυτοσαρκάζομαι.
-Φοβόμουν τα γηρατειά, μέχρι που αντιλήφθηκα ότι μεγαλώνοντας γινόμουν κάθε μέρα πιο σοφός.
-Φοβόμουν τη γνώμη που σχημάτιζαν οι άλλοι για μένα, ώσπου κατάλαβα πως δεν έχει αξία αυτή καθαυτή η γνώμη αλλά ποιος την εκφέρει.
-Φοβόμουν το παρελθόν, ώσπου κατάλαβα πως δεν μπορούσε πια να με πληγώσει.
-Φοβόμουν το σκοτάδι, ώσπου μια μέρα είδα την ομορφιά ενός φωτεινού αστεριού.
-Φοβόμουν την αλλαγή, ώσπου είδα πως ακόμη και μια πεταλούδα πρέπει να μεταμορφωθεί…»
ΤΟ ΠΕΡΙΕΡΓΟ με τις καταστάσεις που βιώνουμε καθημερινά είναι ότι, όπως λέει ο Σπινόζα, «δεν υπάρχει ελπίδα χωρίς φόβο, ούτε και φόβος χωρίς ελπίδα».
Αρκεί να μπορούμε να εκλογικεύουμε τα συναισθήματά μας, να τα ελέγχουμε και να μην τα υποτιμούμε.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ο φόβος είναι καθημερινό συναίσθημα που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός επερχόμενου ή ξαφνικού κινδύνου. Φόβο προκαλεί και μια αόρατη απροσδιόριστη, μεταφυσική απειλή. Ο φόβος είναι ένας αυθόρμητος προστατευτικός μηχανισμός του οργανισμού μας: μια φυσιολογική αμυντική αντίδρασή μας. Ευρισκόμενοι κάτω από την επήρειά του, έχουμε να κάνουμε άλλοτε με μελλοντικά γεγονότα κι άλλοτε με καταστάσεις και συμπεριφορές τις οποίες δεν μπορούμε να αποφύγουμε. Ο φόβος μπορεί επίσης να είναι μια στιγμιαία αντίδραση σε κάτι που μας συμβαίνει τώρα.
-(2) Βικτόρια Αμπρίλ, Ισπανίδα ηθοποιός, από συνέντευξή της στο Θανάση Λάλα, BHMAGAZINO, 29 Ιαν., 2006)
-(3) Κ.Π. Καβάφης, Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984
