Η εκδοτική παραγωγή έφτασε στο πικ της, για ακόμα μια χρονιά, λίγο πριν τις “γιορτές”. Ήδη από τις αρχές Νοέμβρη, και με ορίζοντα τα δώρα των Χριστουγέννων, οι μηχανές δουλεύουν στο φουλ, τα τυπογραφεία υπερωρίες. Σίγουρα λείπει η λάμψη αλλοτινών καιρών, όμως η προσφορά παραμένει πλούσια, ικανή να καλύψει τις ανάγκες του αναγνωστικού κοινού. Πολυαναμενόμενοι τίτλοι, εγχώριοι και εισαγόμενοι, είναι πλέον στα ράφια, τα αφιερώματα πυκνώνουν, είτε πρόκειται για ανασκοπικά, είτε για επίκαιρα, με σκοπό να ενημερώσουν, να δελεάσουν και να τονώσουν την πονεμένη αγορά του βιβλίου.
Είναι ταυτόχρονα, όμως, και περίοδος προσωπικής ανασκόπησης, λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου, η ανάγκη του καθενός να στρέψει το βλέμμα, για όσο αντέχει και επιθυμεί, τόσο στα πεπραγμένα, όσο, κυρίως, στα αναβληθέντα. Μετά τον Σεπτέμβρη των νέων αρχών, που σχεδιάστηκαν με ενθουσιασμό και τόλμη σε κάποια αυγουστιάτικη παραλία, κατάλοιπο της σχολικής ζωής, το νέο έτος, πριν ακόμα φανεί, φορτώνεται με σχέδια και προσδοκίες, υποσχέσεις προσωπικές, μια δεύτερη αρχή, ένα γενέθλιο συλλογικό.
Τον αρχικό ενθουσιασμό των νέων εκδόσεων ακολούθησε, αρκετά γρήγορα, ένα μπούκωμα, έγκωσα που λέει ένας φίλος. Ίσως να μην έφταιγε μόνο η υπερπροσφορά, ίσως να φταίνε αυτές οι μέρες, που μετρούν αντίστροφα, δημιουργώντας μια προσμονή δίχως στέρεες βάσεις, ένα μπαλόνι που φουσκώνει, κόκκινο-κόκκινο, λαμπερό, απλώς για να σκάσει εκκωφαντικά. Η λίστα με τα βιβλία “προς ανάγνωση” μεγάλωνε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, φρέσκες εκδόσεις, μεγαλοστομίες, καταναλωτισμός. Όλα τα βιβλία αυτά μαζί να προστίθονται σε λίστες ήδη τεράστιες, μη διαχειρίσιμες για μια ζωή, άγχος που βαραίνει τις πλάτες κάθε αναγνώστη. Στη βιβλιοθήκη μου, η κατανομή των βιβλίων ακολουθεί διάφορους κανόνες, προσωπικούς και, κατά βάση, άναρχους, όμως, μέσα στο χάος που επικρατεί, υπάρχει μια ροπή στη χρονική ακολουθία, με αποκλίσεις μικρές, ασήμαντες στο βάθος των χρόνων. Ξεκίνησα να χαζεύω τα πρόσφατα αναγνώσματα, να προσθέσω τα διαβασμένα αυτά βιβλία στη λίστα με τα πεπραγμένα της χρονιάς, σε μια αναζήτηση του χαμένου χρόνου, σε μια προσπάθεια να θεωρηθεί τελικά ξανακερδισμένος χρόνος. Έτσι, χαζεύοντας, έφτασα, από βιβλίο σε βιβλίο, σε αναγνώσεις δεκαετίας, βιβλία που τότε μου ανατίναξαν το μυαλό και με ενέπλεξαν σφιχτά με τον κόσμο της λογοτεχνίας.
Ξεχωρίζω τρία και τα τραβώ από το ράφι: Το Τούνελ του Ερνέστο Σάμπατο, Το Υπόγειο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, το Homo Faber του Μαξ Φρις. Θα μπορούσαν να είναι κάποια άλλα, ήταν όμως αυτά. Βιβλία, που, παρά τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, εξακολουθούν να επανέρχονται στη θύμησή μου, με έναν τρόπο που ξεπερνά την αδύναμη μνήμη, που με χαρακτηρίζει. Κάποια καρέ φαινομενικά ασύνδετα, σκέψεις και συναισθήματα δικά μου που με τον καιρό ανακατεύτηκαν με το σώμα του βιβλίου, αναμνήσεις ημερολογιακού χαρακτήρα. Εκτός αυτών, και οι τόποι ανάγνωσης, η σωματική παρουσία, η συναισθηματική κατάσταση από την οποία κρυβόμουν ή την οποία ενίσχυα μέσα απ’ αυτά. Τώρα, σκέφτομαι, είναι η στιγμή να επιστρέψω. Είναι μια σκέψη που συνοδεύει κάθε σπουδαίο βιβλίο που έχω διαβάσει: να επιστρέψω κάποτε. Για την απόλαυση και την ασφάλεια του γνώριμου καταφυγίου, μακριά από την εξωτερική τρέλα. Αλλά και για την αποτίμηση της εξέλιξης, το αναγνωστικό ταμείο. Εκεί κρύβεται ένα μικρό άγχος: θα ανταποκριθεί η νέα αυτή ανάγνωση στο άδικο βάρος της ανάμνησης; Μένει να αποδειχτεί.
Σε αυτό το σημείο, και αφού πρώτα ευχηθώ καλή χρονιά σε όλους σας, επιτρέψτε μου να γράψω το εξής, ως υπενθύμιση και ευχή: Ας μην ξεχνάμε πως η ανάγνωση είναι απόλαυση και όχι υποχρέωση και ας μην επιτρέπουμε σε κανέναν να μας τη στερεί μέσα από άχρηστους κανόνες και συμβουλές. Διαβάζουμε γιατί μας αρέσει.-
