Επιστημονική επιμέλεια ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΕΡΙΖΙΩΤΗΣ
WILLIAM HALE
Καθηγητής πολιτικής επιστήμης σε πολλά Πανεπιστήμια
με κύρια επιστημονικά του ενδιαφέροντα τη σύγχρονη πολιτική και τις διεθνείς Σχέσεις της Τουρκίας
Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ
σειρά: Διεθνείς Σχέσεις
Μετάφραση: Ρόζα Βασιλάκη
και Σοφία Σφυρόερα
Δώδεκα κεφάλαια για την περιπετειώδη τουρκική εξωτερική πολιτική από το 1774-2000 και από το 2002 η τουρκική στροφή.
Μια νέα εξωτερική πολιτική κατ’ αρχήν η Τουρκία θα έπρεπε να είναι πιο δραστήρια στα πρώην οθωμανικά εδάφη που εκτείνονται από τα Βαλκάνια ως τη μέση ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Με στόχο την δημιουργία ενός ΣΥΜΠΑΓΟΥΣ σχεδίου για την αναδόμηση εδαφικά του οθωμανικού κράτους, το οποίο θα μπορούσε να έχει αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα. Με πιθανές εχθρικές αντιδράσεις από τον αραβικό κόσμο και τους Χριστιανούς των Βαλκανίων.
Ακόμα, οι επικριτές του πολιπολιτισμικού τουρκικού «ΓΙΓΑΝΤΑ» αναφέρθηκε στο βιβλίο (σελ. 412-413), ότι πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες ήταν μηδενικές αλλά δεν ήταν έτσι, γιατί από το 1911 ήταν υπό κατάρρευση, με τεταμένες, αν όχι και εχθρικές. Για να φτάσουν τώρα σε πολλαπλή κρίση στο κέντρο της οποίας είναι το ελληνικό και κυπριακό ζήτημα. Με την έκδηλη επιθετική πολιτική του Ερντογάν που δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί.
ΑΛΛΗΛΟΔΙΑΔΟΧΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΤΗΤΕΣ
Οι σχέσεις μας στην τρέχουσα φάση μιας καθ’ ημέρα οξυνόμενης εξωτερικής πολιτικής του Προέδρου Ερντογάν απέναντι στη χώρα μας αποτελούν απόδειξη της τουρκικής πολιτικής για τη μεγαλύτερη περίοδο που αναλύεται σ’ αυτό το βιβλίο.
Στο δεύτερο σημερινό κείμενό μας στην εισαγωγή του βιβλίου «Τουρκική εξωτερική πολιτική 1774-2000» αναφέρεται ότι: «Ο κύριος σκοπός αυτού του βιβλίου είναι περιγραφικός και όχι θεωρητικός. Έτσι, δεν επιδιώκει να προσφέρει κάποιες γενικές θεωρίες στον τομέα της διεθνούς πολιτικής. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι πρέπει να αφήσει αυτό το πεδίο σε πιο εξειδικευμένους συγγραφείς, ωστόσο η ιστορία που αφηγείται προσπαθεί να κοιτάξει πως το εξωτερικό της Τουρκίας, περιγράφοντας και αναλύοντας ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ αντί τις πολιτικές των άλλων παραγόντων προς την Τουρκία. Όπου υπό μια ρεαλιστική πολιτική, η τουρκική Δημοκρατία και η ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία μπορεί να τοποθετηθούν μέσα στο διεθνές σύστημα ως μια ΜΕΣΑΙΑ ΔΥΝΑΜΗ.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΑΠΑΙΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Στην πολιτική αυτού του χρόνου (1774-2000) κυρίαρχη είναι η ισχύς της τουρκικής πολιτικής. Η ισχύς αυτή ορίζεται στο να υποχρεώνεις τα άλλα κράτη να προβούν σε ενέργειες στις οποίες σε άλλη περίπτωση δεν θα προέβαιναν αλλά και να αντιστέκεσαι στις πιέσεις που δέχεσαι από άλλα κράτη. Όμως έτσι αυτή η ΙΣΧΥΣ εξαρτάται από τη στρατιωτική ικανότητα της χώρας και τον πληθυσμό.
Ουσιαστικά, όμως, οι μεσαίες δυνάμεις αναγκάζονται να υιοθετήσουν αμυντικές στρατηγικές. Στο πλαίσιο της οποίας υπάρχει και η δυνατότητα μιας συμμαχίας για την ενίσχυση της αμυντικής πολιτικής.
Όμως, ο Machiavelli στο διαχρονικής αξίας έργο του Ο ΗΓΕΜΟΝΑΣ προειδοποιεί τον κυβερνήτη ενός μικρού, αλλά και μεσαίου κράτους. ΝΑ ΜΗΝ συνάψει συμμαχία με ένα πιο ισχυρό κράτος, εκτός εάν είναι αναγκασμένος να το πράξει. Γιατί θα καταλήξει να είναι υπό τη βούληση που ευαρέσκεται.
ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΕΣ
Στο υποκεφάλαιο της εισαγωγής με τίτλο «Ιστορικές διεργασίες» ο συγγραφέας William Hale ο οποίος γράφει στη (σελ. 27), ότι: «Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, στη διεθνή πολιτική σκηνή κυριαρχούσαν πέντε μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης. Με τη διατήρηση της ειρήνης πριν την επιβολή των μικρών ευρωπαϊκών κρατών, να στηρίζεται ουσιαστικά στη διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων ευρωπαϊκών κρατών μεταξύ μεγάλων και μικρών.
Όμως, αν μια από τις μεγάλες δυνάμεις προσπαθούσε να κατακτήσει μια ασθενέστερη δύναμη, τότε διέτρεχε η συμμαχία δυνάμεων να δει αυτή την ενέργεια ως μια προσπάθεια αλλαγής της ισορροπίας ισχύος εις βάρος της και να ξεκινήσει έναν πόλεμο εναντίον της επιτιθέμενης. Παρ’ όλες αυτές τις αντιμαχίες οι συμμαχίες ήταν συνήθως βραχυπρόθεσμες καθώς οι εξελίξεις μεταβάλλονταν. Αλλά σε γενικές γραμμές τα κράτη, προτιμούσαν την ειρήνη και όχι τον πόλεμο.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙ. Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΗΤΑΝ ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΥΠΕΡΠΡΟΒΛΗΜΑ
Όμως, οι πόλεμοι δεν αποφεύχθηκαν πρωαιώνια, διαιώνια και ως σήμερα που η ανθρωπότητα κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ από πυρηνική καταστροφή.
Αλλά, η Τουρκία ως σήμερα, που έχει γίνει μια μεγάλη δύναμη, εφαρμόζει πιο προκλητική την πολιτική των εξωτερικών της σχέσεων, απαιτώντας όλα για όλα εναντίον όλων των άλλων.
για τους πολιτικούς του 19ου αιώνα ήταν το «ανατολικό ζήτημα» τώρα όμως, για τους πολιτικούς σε όλο τον κόσμο είναι πρόβλημα παγκόσμιο.
Έτσι, όπως αυτή η πολιτική εξελίχθηκε μέσα από τα περιεχόμενα των 12 κάτωθι κεφαλαίων που περιλαμβάνει αυτό το βιβλίο.
1) Οι εξωτερικές σχέσεις στην τελευταία φάση της οθωμανικής αυτοκρατορίας 1774-1918
2) Αντίσταση, ανασυγκρότηση και διπλωματία 1918-1939
3) Η Τουρκία και ο ψυχρός πόλεμος 1934-1945.
4) Η Τουρκία και ο ψυχρός πόλεμος 1945-1963
5) Η Τουρκία και ο ψυχρός πόλεμος 1964-1990
6) Η τουρκική εξωτερική πολιτική κατά τον ψυχρό πόλεμο
7) Η Τουρκία και η Δύση μετά τον ψυχρό πόλεμο
8) Τουρκία και Δύση μετά τον ψυχρό πόλεμο ΙΙ
9) Τουρκία και περιφερειακή πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο Ι
10) Τουρκία και περιφερειακή πολιτική ΙΙ
11) Τουρκία και περιφερειακή πολιτική ΙΙΙ
12) Συμπεράσματα, προοπτική και ΕΠΙΜΕΤΡΟ (Αντώνης Δεριζιώτης)
Στα συμπεράσματα και τις προοπτικές φανερώνονται όλα τα κρίσιμα περιβλήματα της εξωτερικής τουρκικής πολιτικής καθώς και τα εσωτερικά προβλήματα ποτ αφορούν την περίπλοκη ιστορία της τουρκικής περιπέτειας, ανασφάλειας και επιθετικότητας από το 1774 έως 2000, καθώς και ως σήμερα.
ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΟΣΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΠΑΛΙ ΚΡΙΣΗ
Τα συμπεράσματα από την μακρά και περίπλοκη περιπέτεια της Τουρκίας αλλά και της διαχρονικής επιθετικότητας κατά της Ελλάδας αντιμετωπίζονται σε αυτό το βιβλίο που είναι εξαιρετικά χρήσιμο για να γνωρίζουν οι έλληνες, με πολλές επιφυλάξεις, που είναι απαραίτητες για το σήμερα και αύριο των δύσκολων ελληνοτουρκικών σχέσεων, μέσα από τις πολλαπλότητες των οποίων εξυφαίνεται μια σκληρή νέο-θωμανική πολιτική νέων απαιτήσεων της Τουρκίας και της εθνικής μας κυριαρχίας.
Βασικά τα συμπεράσματα του βιβλίου χωρίζονται σε τρία μέρη. Το πρώτο επιχειρεί να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των ιστορικών, αλλαγών στις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής της ύστερης περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της τουρκικής δημοκρατίας και να αντιμετωπίσει τους συνέχεις αναπροσανατολισμούς ως το τέλος του ψυχρού πολέμου.
ΜΕ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Το δεύτερο μέρος αξιολογεί την εξέλιξη της εξωτερικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990. Ενώ, το τρίτο μέρος εξετάζει τις αλλαγές και τις συνέπειες της πιο πρόσφατης, δεκαετίας. Γενικά το κεφάλαιο «συμπεράσματα και προοπτικές επιχειρεί να κάνει μια ανάλυση των επιτυχιών και των αποτυχιών των πρόσφατων στρατηγικών του Ερντογάν και να εξετάσει ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι τούρκοι σχεδιαστές εξωτερικής πολιτικής, όπως και οι ξένοι επαγγελματίες και παρατηρητές. Στα συμπεράσματα και τις εν γένει προοπτικές υπάρχουν τα υποκεφάλαια:
Α) Ιστορικές αλλαγές και πολιτικές επιλογές
Β) Μετά τον ψυχρό πόλεμο: Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΑΤΖΕΝΤΑΣ και
Γ) ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1990 και από το 2002 μια νέα εξωτερική πολιτική
Αυτή η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες με τεταμένες και στη συνέχεια με ανοιχτά εχθρικές σχέσεις, όταν η Τουρκία αρνιόταν να δεχτεί τους όρους των άλλων, τώρα όμως φθάσαμε στο σημείο κρίσης των ελληνοτουρκικών και κυπριακών σχέσεων με τον Ερντογάν.
Σημείωση: Στο επόμενο τελευταίο κείμενο θα αναφερθούμε στο επίμετρο του πανεπιστημιακού και μελετητή αυτής της έκδοσης Αντώνη Δεριζιώτη.
