Ο ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ ΣΕ ΙΣΧΥ, ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΜΑΣ ΑΠΕΙΛΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΔΥΤΙΚΩΝ-ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΕ ΣΗΜΕΙΟ ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΤΑΙΡEΙΕΣ ΑΠΟ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ
WILLIAM HALE
Καθηγητής πολιτικής επιστήμης σε πολλά Πανεπιστήμια με κύρια επιστημονικά του ενδιαφέροντα τη σύγχρονη πολιτική και τις διεθνείς Σχέσεις της Τουρκίας
Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ
Μετάφραση: Ρόζα Βασιλάκη
και Σοφία Σφυρόερα
Επιστημονική επιμέλεια ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΕΡΙΖΙΩΤΗΣ
αποσπάσματα από
το ΕΠΙΜΕΤΡΟ
(γ΄ τελευταίο κείμενο)
ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ
Στο επίμετρο του Αντώνη Δεριζιώτη, στο βιβλίο του WILLIAM HALE «Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1774-2000» ο συγγραφέας δίνει μια ολοκληρωμένη λεπτομερή εικόνα της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ξεκινώντας από τα τέλη του 18ου αιώνα για να φτάσει στην μεν πρώτη έκδοση, μέχρι το 2000 και στην έκδοση του 2014, αλλά και μετέπειτα στην έκδοση του 2016. Με βασικό γεγονός ότι τα γεγονότα στις διεθνείς σχέσεις μεταβάλλονταν συνεχώς, τόσο στην ευρύτερη γεωγραφική ζώνη στην οποία βρίσκεται η Τουρκία. Με τις εξελίξεις να είναι ραγδαίες. Το γεγονός αυτό δημιούργησε την ανάγκη να γίνει μια συνοπτική επισκόπηση της τουρκικής πολιτικής των τελευταίων ετών, ώστε να είναι εύκολη για τον κάθε αναγνώστη η σύνδεση με τη σύγχρονη κατάσταση.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΟΞΥΝΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο από το 2011 έως το 2016 ο επιμελητής της έκδοσης, Πανεπιστημιακός Αντώνης Δεριζιώτης γράφει στο επίμετρό του ότι: «Η κάθε χώρα με την εξωτερική της πολιτική ουσιαστικά καθορίζει τη στρατηγική με την οποία θα εξυπηρετήσει τα εθνικά της συμφέροντα, είτε στον χώρο στον οποίο ανήκει, είτε σε παράγοντες που υπερβαίνουν το εγγύς γεωγραφικό πλαίσιο. Κατά συνέπεια στο περιορισμένης έκτασης κείμενο, θα γίνει προσπάθεια να παρουσιάσω τα καίρια σημεία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, των τελευταίων πέντε ετών (2011-2016).
Για να επισημάνουμε εμείς, ότι δεν θα υπάρχουν, τα 2 πρόσφατα κρίσιμα χρόνια 16-18, που η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας έχει ιδιαίτερα οξυνθεί.
Όμως, ο επιμελητής της έκδοση Αντώνης Δεριζιώτη χώρισε τα γεγονότα αυτών των πέντε ετών σε τέσσερεις επί μέρους κατηγορίες που είναι:
ΜΕ ΚΡΙΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Αυτές οι κατηγορίες είναι οι κύριες περιοχές στις οποίες η Άγκυρα εστιάζει την πολιτική της, και είναι:
ΗΠΑ, Ρωσία, Ευρωπαϊκή Ένωση και η Μέση Ανατολή. Με καίριας σημασίας αναφορά στην εσωτερική πολιτική κατάσταση της Τουρκίας. Ειδικότερα από τη στιγμή που η εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας τα τελευταία χρόνια σηματοδοτούν μια μετάβαση από ένα καθεστώς όπου συμπιέζονται οι Δημοκρατικές αρχές και κυριαρχούν οι λαϊκισμοί και ιδιαίτερα ο θρησκευτικός εθνικισμός. Ενώ τα δύο σημαντικότερα πρόσωπα, πέρα των Recep Tagip Erdogan, στην ηγεσία του Υπουργείου εξωτερικών και στον πρωθυπουργικό θώκο, και με ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο στον σχεδιασμό και την εκτέλεση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής από το 2002 ήταν Abdu Llak Gul και Mehmet Davuntoglou, οι οποίοι έχουν απομακρυνθεί, όχι μόνο από τα κυβερνητικά αξιώματα αλλά ουσιαστικά και από οποιαδήποτε θέση πολιτικής επιρροής.
Η ΚΡΙΣΙΜΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
Αυτή ξέσπασε από τα μέσα του 2011 με μια δραματική σειρά προκλήσεων όπως οι πολύνεκρες επιθέσεις του Ρ.Κ.Κ που προηγήθηκαν σε αντίδραση προς τον αυξανόμενο αυταρχισμό του Ερντογάν, οι μαζικές διαδηλώσεις κατά την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου 2013. Με το παιχνίδι ισχύος μεταξύ Ερντογάν και Fetullac Gullen, με την κατάρρευση της εκεχειρίας του Ρ.Κ.Κ. το 2015, την αλλαγή της στάσης της Άγκυρας προς το ISIS και τις συνεχείς τρομοκρατικές επιθέσεις.
Στο μεταξύ το 2014 εκλέχθηκε πρόεδρος της χώρας ο Ερντογάν, ενώ στις κοινοβουλευτικές του Ιουνίου του 2015 το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (ΔΚΛ) καταφέρνει να ξεπεράσει το 10% και να μπει στο κοινοβούλιο.
Ακολούθησαν συνεχείς τρομοκρατικές επιχειρήσεις, όπου τα γεγονότα οδήγησαν στην αποτυχία του πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016. Για να κατηγορήσει η κυβέρνηση Ερντογάν ευθέως το Fetullac Gullen. Στο γεγονός αυτό έδωσε έναυσμα για μαζικές συλλήψεις και εκκαθαρίσεις στις ένοπλες δυνάμεις, στο δικαστικό σώμα, την παιδεία, αλλά και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Με όλες αυτές τις εκκαθαρίσεις από τις 15 Ιουλίου του 2016 ως τις αρχές του Νοεμβρίου είχαν φτάσει τους 110.000 ανθρώπους, ενώ, έγινε μια κάθαρση στα Μ.Μ.Ε. Με όλα αυτά τα μέτρα εκκαθαρίσεων και ελέγχων να πλήξουν την εικόνα της Τουρκίας για την καταπάτηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Το 2011 εξαντλήθηκε η πολιτική των «Μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» του Mehmet Davuntoglou του οποίου η πολιτική είχε αποτύχει και στη Μέση Ανατολή με την Άγκυρα να βρεθεί σε «απομόνωση».
Με ρήξη σχέσεων με το Ισραήλ που ξεκίνησε από το 2009 με την καταδίκη της Ισραηλινής εισβολής στη Γάζα, κατηγορώντας το Ισραήλ ως Κράτος τρομοκράτη που έχει διαπράξει έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Όμως και στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης. Η Τουρκία βρέθηκε στη δίνη πολλών κρίσιμων γεγονότων και ιδιαίτερα στον πόλεμο της Συρίας που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα με το άγχος του Ερντογάν για την εκεί επικυριαρχία του κουρδικού πληθυσμού.
Με την ανάμειξη της Τουρκίας στον συριακό εμφυλιακό πόλεμο να στοχεύει στον περιορισμό του ελέγχου των εδαφών της βόρειας Συρίας από τις τοπικές κουρδικές δυνάμεις.
ΤΟΥΡΚΙΑ: ΗΠΑ-ΡΩΣΙΑ-ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Ο πανεπιστημιακός επιμελητής της έκδοσης του βιβλίου αναφέρεται στα κρίσιμα θέματα των σχέσεων της Τουρκίας με τις Μεγάλες δυνάμεις, με πρώτη αναφορά στην Αμερική. Για να αναφερθεί στην πρωταρχική αιτία της κρίσης των σχέσεων Αμερικής-Τουρκίας.
Αυτή η αιτία ήταν η άρνηση της Τουρκίας να συμμετάσχει στον πόλεμο του Ιράκ, ανατρέποντας τα αμερικανικά σχέδια για ένα βόρειο μέτωπο… Με αποτέλεσμα η άρνηση της Τουρκίας να προσαρμοστεί στα αμερικανικά σχέδια, παγίωσε τη συμμαχία ΗΠΑ-ΚΟΥΡΔΩΝ, αλλά και η εμμονή της άγκυρας για αποπομπή του ASSAD αντί της πολιτικής που προωθούσε η Ουάσινγκτον για να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι οι δύο σύμμαχοι έχουν παράλληλη αλλά όχι ταυτόσημη πορεία τουλάχιστον σε ότι αφορά τη Συρία.
ΜΕ ΘΕΩΡΟΥΜΕΝΗ ΒΕΒΑΙΗ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΚΛΟΓΗ ΠΟΥΤΙΝ ΒΕΛΤΙΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΡΩΣΙΑΣ-ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Στο δεύτερο θέμα των σχέσεων Τουρκίας στο επίμετρο ο Αντώνης Δεριζιώτης γράφει ότι:
Οι Ρωσο-Τουρκικές σχέσεις απ’ όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία έχουν δομηθεί γύρω από μια οικονομική, ενεργειακή συμφωνία με κατασκευή αγωγών μεταφοράς αερίου και πετρελαίου στην Κεντρική Ευρώπη και τη Μεσόγειο αλλά και με τουριστικά συμφέροντα από Ρωσία στην Τουρκία, όπου το 2014 έφτασαν 4,4 εκατομμύρια Ρώσων τουριστών στα τουρκικά θέρετρα.
… Όμως, στα τέλη Ιουνίου 2016, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS, το προσφυγικό κύμα από την Συρία και τα οικονομικά προβλήματα που προκάλεσε η κρίση με την Τουρκία προστέθηκαν στη γενικότερη αίσθηση απομόνωσης της Τουρκίας. Όμως αυτές οι σχέσεις βελτιώθηκαν με τη Ρωσία και χειροτέρευσαν με την Ελλάδα.
* * *
Τέλος, όσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν βεβαρυμένες πριν το 2000. Όμως πριν το 2008 έγινε μια σφυγμομέτρηση της τουρκικής κοινής γνώμης έδειξε ότι η διάθεση για ένταξη από την πλευρά της τουρκικής κοινωνίας είχε μειωθεί σημαντικά, με την προοπτική της ένταξης να έχει τότε εξαρτηθεί από την επίλυση του Κυπριακού.
Πάντως η καγκελάριος κ. Μέρκελ παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες και τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργεί η Τουρκία παντού, έδωσε μεγάλα ποσά για ενίσχυση των τουρκικών αερογραμμών. Ενώ αν καταλάβει ο τουρκικός στρατός το Βόρειο Κέντρο του Κουρδιστάν στη Συρία τότε ο Ερντογάν δεν θα ελέγχεται.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Το βιβλίο ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1774-2000 κ.λπ. ήδη έχουμε τονίσει ότι είναι πολύ ενδιαφέρον για να γνωρίζουν και οι έλληνες ευρύτερα όλα τα κρίσιμα σημεία μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, τα οποία εξακολουθούν και σήμερα να είναι εξαιρετικά δύσκολα.
