Σε 4 εκατομμύρια ευρώ ανέρχονται οι απώλειες για τον τουρισμό στην Κρήτη την πρώτη χρονιά της πανδημίας, την περίοδο 2019 – 2020.
Το εύρος της μείωσης των τουριστικών μεγεθών ανά Περιφέρεια της χώρας την περίοδο αυτή, αποτυπώνεται μεταξύ άλλων, στην τρίτη έκδοση των Ετήσιων Εκθέσεων Ανταγωνιστικότητας και Διαρθρωτικής Προσαρμογής στον Τομέα του Τουρισμού των 13 Περιφερειών της χώρας που έδωσε στη δημοσιότητα το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ).
Η Περιφέρεια Κρήτης υποδέχθηκε το 15% των επισκέψεων που καταγράφηκαν στις Περιφέρειες της Ελλάδας το 2020, και σημείωσε μείωση κατά 77% σε σύγκριση με το 2019 (από 5,3 εκατ. σε 1,2 εκατ.).
Η Περιφέρεια κατέχει μερίδιο 20% στο σύνολο των τουριστικών εισπράξεων που καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2020, παρουσιάζοντας μείωση κατά 76% σε σύγκριση με το 2019 (από 3,6 δισ. ευρώ σε 861 εκατ. ευρώ). Η Μέση Δαπάνη αυξήθηκε κατά 2% από 681 ευρώ σε 697 ευρώ.
ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ
Η Περιφέρεια Κρήτης αντιπροσωπεύει το 15% των επισκέψεων που καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2020. Την περίοδο 2016-2019, η Περιφέρεια κατέγραψε αύξηση επισκέψεων κατά +17% (από 4,5 εκατ. το 2016 σε 5,3 εκατ. το 2019). Επιμέρους, όλες οι αγορές σημείωσαν αύξηση, με εξαίρεση τις αγορές του Ην. Βασιλείου (-1%, από 604 χιλ. το 2016 σε 596 χιλ. το 2019) και της Ρωσίας (-13%, από 150 χιλ. το 2016 σε 130 χιλ. το 2019). Ενδεικτικά οι υπόλοιπες αγορές: Γερμανία (+25%, από 1,1 εκατ. το 2016 σε 1,3 εκατ. το 2019), Γαλλία (+31%, από 447 χιλ. το 2016 σε 584 χιλ. το 2019), Ολλανδία (+13%, από 261 χιλ. το 2016 σε 295 χιλ. το 2019), Ελβετία (+22%, από 151 χιλ. το 2016 σε 184 χιλ. το 2019), Βέλγιο (+13%, από 186 χιλ. το 2016 σε 211 χιλ. το 2019), Ιταλία (+7%, από 224 χιλ. το 2016 σε 241 χιλ. το 2019) και Λοιπές (+19%, από 1,5 εκατ. το 2016 σε 1,7 εκατ. το 2019).
Την περίοδο 2019-2020, οι επισκέψεις στην Περιφέρεια Κρήτης σημείωσαν πτώση κατά -77% (από 5,3 εκατ. το 2019 σε 1,2 εκατ. το 2020). Επιμέρους, όλες οι αγορές κατέγραψαν αρνητικό πρόσημο: Γερμανία (-66%, από 1,3 εκατ. το 2019 σε 450 χιλ. το 2020), Ην. Βασίλειο (-75%, από 596 χιλ. το 2019 σε 150 χιλ. το 2020), Γαλλία (-74%, από 584 χιλ. το 2019 σε 150 χιλ. το 2020), Ολλανδία (-81%, από 295 χιλ. το 2019 σε 56 χιλ. το 2020), Ελβετία (-74%, από 184 χιλ. το 2019 σε 47 χιλ. το 2020), Βέλγιο (-82%, από 211 χιλ. το 2019 σε 38 χιλ. το 2020), Ιταλία (-84%, από 241 χιλ. το 2019 σε 38 χιλ. το 2020) και Λοιπές (-82%, από 1,7 εκατ. το 2019 σε 306 χιλ. το 2020). Στοιχεία για την αγορά της Ρωσίας το 2020 δεν δημοσιεύτηκαν λόγω χαμηλής αντιπροσωπευτικότητας.
Αναφορικά με την ποσοστιαία κατανομή για το 2020, οι επισκέπτες από την Γερμανία κατέχουν το υψηλότερο μερίδιο με 36% (23% το 2016) και ακολουθούν από το Ην. Βασίλειο με 12% (13% το 2016), από την Γαλλία με 12% (10% το 2016), από την Ολλανδία με 5% (6% το 2016), από την Ελβετία με 4% (3% το 2016), από το Βέλγιο με 3% (4% το 2016), από την Ιταλία με 3% (5% το 2016) και από τις Λοιπές με 25% (32% το 2016).
Την περίοδο 2016-2019, η Περιφέρεια κατέγραψε αύξηση διανυκτερεύσεων κατά +10% (από 39,4 εκατ. το 2016 σε 43,3 εκατ. το 2019), όμως την περίοδο 2019-2020, οι διανυκτερεύσεις σ σημείωσαν πτώση κατά -76% (από 43,3 εκατ. το 2019 σε 10,5 εκατ. το 2020)
Η Μέση Δαπάνη ανά Επίσκεψη στην Περιφέρεια Κρήτης κατέγραψε οριακή μείωση την περίοδο 2016-2019 κατά -0,2% (από € 682 το 2016 σε € 681 το 2019). Την περίοδο 2019-2020, η Μέση Δαπάνη ανά Επίσκεψη της Περιφέρειας Κρήτης σημείωσε αύξηση κατά +2% (από € 681 το 2019 σε € 697 το 2020). Τα περισσότερα ξοδεύουν οι Ελβετοί επισκέπτες στην Κρήτη (864 € το 2019 και 878 το 2020), ενώ το μικρότερο προϋπολογισμό είχαν το 2019 οι Ιταλοί (588 ευρώ) και το 2020 οι Ολλανδοί (581 ευρώ). Η μέση διάρκεια παραμονής του επισκέπτη στην Κρήτη ήταν στις 8,7 διανυκτερεύσεις την περίοδο 2016-2019 ενώ το 2020 8,5.
Η ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ
“Βουτιά” σημειώθηκε στις αεροπορικές αφίξεις, καθώς από 4.455.810 το 2019 έπεσαν σε 1.104.057 το 2020 , ποσοστιαία μείωση 75%. Στο αεροδρόμιο Δασκαλογιάννης η μείωση ήταν στο 82%, ενώ στο Ηράκλειο στο 73%. Στο δε Λασίθι, δεν προσγειώθηκε καμία πτήση το 2020, ενώ συνολικά το νησί εκείνη την χρονιά, υποδέχθηκε το 19% των διεθνών αφίξεων.
Να σημειωθεί ότι μέσα σε 5 χρόνια (από το 2015 – 2019) είχαν αυξηθεί κατά 28% οι αεροπορικές αφίξεις στην Κρήτη. Στο Ηράκλειο είχαμε αύξηση 30% και στα Χανιά 21%. Συγκεκριμένα στο “Δασκαλογιάννης” είχαμε 939.794 αφίξεις το 2015 ενώ το 2019 είχαμε 1.141.434.
Όσον αφορά τις πτήσεις εσωτερικού, την περίοδο 2015-2019, τα αεροδρόμια της Περιφέρειας Κρήτςη σημείωσαν αύξηση αφίξεων κατά +10% (από 898 χιλ. το 2015 σε 992 χιλ. το 2019).
Επιμέρους, η εικόνα είναι μικτή, με τα αεροδρόμια των Χανίων (-20%, από 412 χιλ. το 2015 σε 331 χιλ. το 2019) και της Σητείας (-7%, από 12 χιλ. το 2015 σε 12 χιλ. το 2019) να καταγράφουν μείωση ενώ αντίθετα το αεροδρόμιο του Ηρακλείου (+37%, από 474 χιλ. το 2015 σε 649 χιλ. το 2019) αύξηση.
Την περίοδο 2019-2020, οι αφίξεις εσωτερικού στα αεροδρόμια της Περιφέρειας σημείωσαν πτώση κατά -55% (από 992 χιλ. το 2019 σε 444 χιλ. το 2020). Επιμέρους, η εικόνα σε όλα τα αεροδρόμια είναι αρνητική: Ηρακλείου (-55%, από 649 χιλ. το 2019 σε 294 χιλ. το 2020), Χανίων (-56%, από 331 χιλ. το 2019 σε 145 χιλ. το 2020) και Σητείας (-54%, από 12 χιλ. το 2019 σε 5 χιλ. το 2020).
Η ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
Η Περιφέρεια Κρήτης για το 2020, αντιπροσωπεύει το 3% της ακτοπλοϊκής κίνησης εσωτερικού της χώρας. Την περίοδο 2015-2019, οι λιμένες της Περιφέρειας σημείωσαν αύξηση στην διακίνηση επιβατών κατά +21% (από 2,6 εκατ. το 2015 σε 3,1 εκατ. το 2019).
Επιμέρους, όλες οι Περιφερειακές Ενότητες σημείωσαν αύξηση, με εξαίρεση την Ενότητα Λασιθίου (-11%, από 12 χιλ. το 2015 σε 11 χιλ. το 2019). Ενδεικτικά, οι υπόλοιπες Ενότητες: Χανίων (+11%, από 1,2 εκατ. το 2015 σε 1,3 εκατ. το 2019), Ηρακλείου (+24%, από 1,4 εκατ. το 2015 σε 1,7 εκατ. το 2019) και Ρεθύμνου (+19.039%, από 389 διακινηθέντες το 2015 σε 74 χιλ. το 2019).
Την περίοδο 2019-2020, η διακίνηση επιβατών στα λιμάνια της Περιφέρειας κατέγραψε πτώση κατά -56% (από 3,1 εκατ. το 2019 σε 1,4 εκατ. το 2020). Επιμέρους, όλες οι Περιφερειακές Ενότητες σημείωσαν μείωση στην διακίνηση επιβατών: Χανίων (-48%, από 1,3 εκατ. το 2019 σε 681 χιλ. το 2020), Ηρακλείου (-61%, από 1,7 εκατ. το 2019 σε 681 χιλ. το 2020), Ρεθύμνου (-70%, από 74 χιλ. το 2019 σε 22 χιλ. το 2020) και Λασιθίου (-9%, από 11 χιλ. το 2019 σε 10 χιλ. το 2020).
Όσον αφορά την ποσοστιαία κατανομή των διακινηθέντων εσωτερικού στα λιμάνια της Περιφέρειας για το 2020, παρατηρούμε ότι τα μεγαλύτερα μερίδια καταγράφονται στις Ενότητες Χανίων (49%) και Ηρακλείου (49%). Οι Ενότητες Ρεθύμνου (2%) και Λασιθίου (1%) αντιπροσωπεύουν το 3% των συνολικών διακινηθέντων που καταγράφηκαν στην Περιφέρεια.
ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ
Η Περιφέρεια Κρήτης αντιπροσωπεύει το 2020 το 17% της κίνησης κρουαζιερόπλοιων της χώρας. Την περίοδο 2015-2019, τα λιμάνια της Περιφέρειας κατέγραψαν αύξηση στην κίνηση κρουαζιερόπλοιων κατά +35% (από 293 κρουαζιερόπλοια το 2015 σε 397 κρουαζιερόπλοια το 2019). Επιμέρους, η εικόνα είναι μικτή με τα λιμάνια του Αγίου Νικολάου (-29%, από 52 κρουαζιερόπλοια το 2015 σε 37 κρουαζιερόπλοια το 2019) και της Σητείας (-100%, από 1 κρουαζιερόπλοιο το 2015 σε 0 κρουαζιερόπλοια το 2019) να καταγράφουν μείωση και τα λιμάνια του Ηρακλείου (+20%, από 170 κρουαζιερόπλοια το 2015 σε 204 κρουαζιερόπλοια το 2019), των Χανίων (+124%, από 59 κρουαζιερόπλοια το 2015 σε 132 κρουαζιερόπλοια το 2019) και του Ρεθύμνου (+118%, από 11 κρουαζιερόπλοια το 2015 σε 24 κρουαζιερόπλοια το 2019) αύξηση.
Την περίοδο 2019-2020 η εικόνα είναι αρνητική, καταγράφοντας μείωση στην κίνηση κρουαζιερόπλοιων κατά -91% (από 397 κρουαζιερόπλοια το 2019 σε 34 κρουαζιερόπλοια το 2020). Επιμέρους, όλα τα λιμάνια σημείωσαν μείωση: Ηρακλείου (-88%, από 204 κρουαζιερόπλοια το 2019 σε 24 κρουαζιερόπλοια το 2020), Χανίων (-92%, από 132 κρουαζιερόπλοια το 2019 σε 10 κρουαζιερόπλοια το 2020), Αγ. Νικολάου (-100%, από 37 κρουαζιερόπλοια το 2019 σε 0 κρουαζιερόπλοια το 2020) και Ρεθύμνου (-100%, από 24 κρουαζιερόπλοια το 2019 σε 0 κρουαζιερόπλοια το 2020). Το λιμάνι της Σητείας, τα έτη 2019 και 2020 δεν καταγράφει κίνηση κρουαζιερόπλοιων.
Αναφορικά με την ποσοστιαία κατανομή της κίνησης κρουαζιερόπλοιων στην Περιφέρεια Κρήτης για το 2020, παρατηρούμε ότι το υψηλότερο μερίδιο κατέχει το λιμάνι του Ηρακλείου, αντιπροσωπεύοντας το 71% της συνολικής κίνηση ενώ το υπόλοιπο 29% κατέχει το λιμάνι των Χανίων.
Η Περιφέρεια Κρήτης αντιπροσωπεύει το 2020 το 30% των αφίξεων επιβατών κρουαζιέρας της χώρας. Την περίοδο 2015-2019, τα λιμάνια της Περιφέρειας κατέγραψαν αύξηση στις αφίξεις επιβατών κατά +71% (από 356 χιλ. το 2015 σε 607 χιλ. το 2019). Επιμέρους, η εικόνα είναι μικτή, με τα λιμάνια του Αγ. Νικολάου (-14%, από 38 χιλ. το 2015 σε 33 χιλ. το 2019) και της Σητείας (-100%, από 444 αφίξεις το 2015 σε 0 αφίξεις το 2019) να καταγράφουν μείωση και τα λιμάνια του Ηρακλείου (+40%, από 220 χιλ. το 2015 σε 307 χιλ. το 2019), των Χανίων (+175%, από 97 χιλ. το 2015 σε 266 χιλ. το 2019) και του Ρεθύμνου (+64%, από 1 χιλ. το 2015 σε 2 χιλ. το 2019) αύξηση.
Την περίοδο 2019-2020, η εικόνα είναι αρνητική καταγράφοντας μείωση στις αφίξεις επιβατών κατά -97% (από 607 χιλ. το 2019 σε 20 χιλ. το 2020). Επιμέρους, όλα τα λιμάνια κατέγραψαν αρνητική ποσοστιαία μεταβολή: Ηράκλειο (-93%, από 307 χιλ. το 2019 σε 20 χιλ. το 2020), Χανιά (-99,96%, από 266 χιλ. το 2019 σε 105 αφίξεις το 2020), Αγ. Νικόλαος (-100%, από 33 χιλ. το 2019 σε 0 αφίξεις το 2020) και Ρέθυμνο (-100%, από 2 χιλ. το 2019 σε 0 αφίξεις το 2020). Το λιμάνι της Σητείας, τα έτη 2019 και 2020 δεν κατέγραψε αφίξεις επιβατών κρουαζιέρας.
Αναφορικά με την ποσοστιαία κατανομή των αφίξεων επιβατών κρουαζιέρας στην Περιφέρεια Κρήτης για το 2020, παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των αφίξεων εντοπίζεται στο λιμάνι του Ηρακλείου (99%) ενώ μόλις το 1% σημειώνεται στο λιμάνι των Χανίων.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Η Περιφέρεια Κρήτης σημείωσε την περίοδο 2015-2019 αύξηση στην επισκέψιμότητα των αρχαιολογικών της χώρων κατά +45% (από 1,5 εκατ. το 2015 σε 2,2 εκατ. το 2019). Επιμέρους, όλες οι Περιφερειακές Ενότητες σημείωσαν αύξηση: Ηράκλειο (+63%, από 892 χιλ. το 2015 σε 1,5 εκατ. το 2019), Λασίθι (+11%, από 563 χιλ. το 2015 σε 626 χιλ. το 2019), Χανιά (+288%, από 15 χιλ. το 2015 σε 57 χιλ. το 2019) και Ρέθυμνο (+45%, από 12 χιλ. το 2015 σε 18 χιλ. το 2019).
Την περίοδο 2019-2020, ο αριθμός των επισκεπτών σε αρχαιολογικούς χώρους της Περιφέρειας κατέγραψε πτώση κατά -80% (από 2,2 εκατ. το 2019 σε 438 χιλ. το 2020). Επιμέρους, όλες οι Ενότητες σημείωσαν μείωση: Ηράκλειο (-80%, από 1,5 εκατ. το 2019 σε 295 χιλ. το 2020), Λασίθι (-80%, από 626 χιλ. το 2019 σε 125 χιλ. το 2020), Χανιά (-80%, από 57 χιλ. το 2019 σε 11 χιλ. το 2020) και Ρέθυμνο (-69%, από 18 χιλ. το 2019 σε 6 χιλ. το 2020).
Αναφορικά με την ποσοστιαία κατανομή των επισκεπτών σε αρχαιολογικούς χώρους για το 2020, παρατηρούμε ότι η Ενότητα Ηρακλείου (68%) καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό και ακολουθούν οι Ενότητες Λασιθίου (29%), Χανίων (3%) και Ρεθύμνου (1%).
Η Περιφέρεια Κρήτης σημείωσε την περίοδο 2015-2019 αύξηση εισπράξεων κατά +89% (από € 1,2 εκατ. το 2015 σε € 2,3 εκατ. το 2019). Επιμέρους, όλες οι Περιφερειακές Ενότητες σημείωσαν αύξηση, με εξαίρεση την Ενότητα Λασιθίου (-34%, από € 78 χιλ. το 2015 σε € 51 χιλ. το 2019). Ενδεικτικά, οι υπόλοιπες Ενότητες: Ηρακλείου (+94%, από € 986 χιλ. το 2015 σε € 1,9 εκατ. το 2019), Ρεθύμνου (+337%, από € 33 χιλ. το 2015 σε € 143 χιλ. το 2019) και Χανίων (+60%, από € 105 χιλ. το 2015 σε € 168 χιλ. το 2019).
Την περίοδο 2019-2020, οι εισπράξεις στα μουσεία της Περιφέρειας κατέγραψαν πτώση κατά -76% (από € 2,3 εκατ. το 2019 σε € 543 χιλ. το 2020). Επιμέρους, όλες οι Ενότητες σημείωσαν μείωση: Ηράκλειο (-76%, από € 1,9 εκατ. το 2019 σε € 459 χιλ. το 2020), Ρέθυμνο (-70%, από € 143 χιλ. το 2019 σε € 43 χιλ. το 2020) και Χανιά (-84%, από € 168 χιλ. το 2019 σε € 27 χιλ. το 2020).
Αναφορικά με την ποσοστιαία κατανομή των επισκεπτών σε μουσεία για το 2020, παρατηρούμε ότι η Ενότητα Ηρακλείου (84%) καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό και ακολουθούν οι Ενότητες Ρεθύμνου (8%), Χανίων (5%) και Λασιθίου (3%).
Οι προϋποθέσεις τουριστικής ανάπτυξης
Η έρευνα του ΙΝΣΕΤΕ επισημαίνει την ανάγκη υλοποίησης των εξής επενδύσεων και δράσεων για περαιτέρω τουριστική ανάτπυξη στην Κρήτη:
•Ολοκληρωτική ανακαίνιση του υφιστάμενου αεροδρομίου του Ηρακλείου «Ν. Καζαντζάκης», μέχρι την ολοκλήρωση του νέου Διεθνούς Αεροδρομίου στο Καστέλι, προκειμένου να αυξηθεί η δυναμικότητα εξυπηρέτησης επιβατών και να βελτιωθούν οι προσφερόμενες υπηρεσίες προς τους επιβάτες
• Προώθηση διαγωνιστικής διαδικασίας για την ιδιωτικοποίηση του Λιμένα Ηρακλείου με σκοπό την επιπλέον λειτουργία και ανάπτυξη ώστε να αποτελέσει σημαντικό κόμβο μεταφορών και logistics
•Προώθηση υλοποίησης νέου σύγχρονου επιβατικού σταθμού στο λιμένα Σούδας συνολικής έκτασης 6.000 τ.μ., ο οποίος θα εξυπηρετεί τους επιβάτες της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας ενώ θα στεγάζει και υπηρεσίες
• Ανάπτυξη στρατηγικής σχετικά με την αξιοποίηση της κρουαζιέρας στην Κρήτη με τους προορισμούς Ηράκλειο και Χανιά να προωθούνται ως σταθμοί αφετηρίας (home ports) της μαζικής κρουαζιέρας και δευτερεύοντες προορισμούς σε Βόρεια και Νότια Κρήτη να εστιάζουν σε ημερήσιες κρουαζιέρες ή και σε κρουαζιέρες μικρής κλίμακας (μέχρι 100 άτομα) αλλά υψηλής κατά κεφαλήν δαπάνης και τουριστικής εμπειρίας
• Δράσεις βελτίωσης του οδικού δικτύου με κυριότερες την ολοκλήρωση των μελετών και της φάσης ωρίμανσης για την αναβάθμιση του ΒΟΑΚ σε κλειστό αυτοκινητόδρομο με ανισόπεδους κόμβους σε όλο το μήκος του και την αναβάθμιση του ΝΟΑΚ
•Προώθηση μελέτης και συγκροτημένου master plan σε σχέση με τους λιμένες της Κρήτης που θα αφορά θέματα χωροθετήσεων όπως η γενική διάταξη των λιμενικών έργων, η δυναμικότητα και η κατανομή θέσεων ελλιμενισμού σκαφών, τα όρια και το μέγεθος των θαλάσσιων και των χερσαίων ζωνών, οι προτεινόμενες νέες οριογραμμές αιγιαλού και παραλίας, η διαμόρφωση χερσαίων ζωνών με τις προβλεπόμενες κτιριακές εγκαταστάσεις, τα δίκτυα και τις λοιπές υποδομές
•Προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή για το αεροδρόμιο της Σητείας στο πλαίσιο παραχώρησης της διαχείρισης των 23 περιφερειακών αεροδρομίων
•Ανάπτυξη/επέκταση δικτύου ελικοδρομίων σε Κρήτη και Γαύδο
•Μελέτη σκοπιμότητας για την δημιουργία συνεδριακού κέντρου άνω των 1.000 ατόμων στην δυτική πλευρά του προορισμού
•Εφαρμογή ολοκληρωμένης και δυναμικής στρατηγικής επικοινωνίας, προβολής και προώθησης της Περιφέρειας στο πλαίσιο ανάπτυξης του Περιφερειακού Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού (DMO)
•Δημιουργία ενιαίας διαδικτυακής τουριστικής πύλης για την Περιφέρεια και πλήρης διασύνδεσή της με τις τουριστικές πύλες που θα δημιουργηθούν για κάθε κύριο και συμπληρωματικό προϊόν με σκοπό την γρήγορη, εύκολη και ολοκληρωμένη παροχή και αναζήτηση πληροφόρησης στον επισκπέπτη για όλες τις προσφερόμενες τουριστικές εμπειρίες, δραστηριότητες, παροχές και τις υπάρχουσες επιχειρήσεις με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και εμφάνιση των αποτελεσμάτων σε μορφή λίστας και διαδραστικού χάρτη
