Μια συζήτηση με μόνιμους κατοίκους των Χανίων
Επισκέπτες με σορτσάκια και μαγιό, παραλίες γεμάτες ομπρελοκαθίσματα, κυκλοφοριακό στους δρόμους, ήχοι και φασαρία στις γειτονιές, όλα αυτά τη θερινή περίοδο. Γιατί το “κοντράστ” είναι εντυπωσιακό τον χειμώνα.
Ησυχία… νεκροταφείου πολλές φορές, λιγοστοί άνθρωποι στους δρόμους, τα περισσότερα καταστήματα κλειστά. Αυτή είναι η “μοίρα” των τουριστικών προορισμών. Πολύβουα μελίσσια το καλοκαίρι, ησυχαστήρια τη χειμερινή περίοδο.
Βρεθήκαμε αυτές τις ημέρες του Φεβρουαρίου στην Παλιά Πόλη, στη Γεωργιούπολη, στον Πλατανιά και στην Αγ. Μαρίνα και συνομιλήσαμε με κατοίκους για το πώς είναι να ζεις τον χειμώνα σε τουριστικές περιοχές που σφύζουν από ζωή για έξι μήνες…
Ο Πλατανιάς γίνεται… χωριό
Μόνιμος κάτοικος αλλά παράλληλα και με επαγγελματική δραστηριότητα εντός του οικισμού του Πλατανιά ο κ. Θρασύβουλος Μαράκης καθώς διατηρεί “mini market” πάνω στην Παλιά Εθνική Οδό (Λεωφόρος Μίκης Θεοδωράκης). Τον συναντάμε εν ώρα εργασίας καθώς εξυπηρετεί 2 μόνιμους κατοίκους. «Το χειμώνα ο Πλατανιάς είναι… χωριό! Είναι ένας άλλος Πλατανιάς, ζήτημα αν θα ζουν 500 άτομα όλοι και όλοι. Αυτό συμβαίνει από τις αρχές Νοεμβρίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου» μας αναφέρει.
Τον ρωτάμε για την καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων: «Ξεκούραση και ταμείο ανεργίας, ελιές και πορτοκάλια» δηλώνει με χιούμορ επεξηγώντας πως για ένα 5μηνο η κύρια δραστηριότητα των Πλατανιανών έχει να κάνει με τις αγροτικές εργασίες ενώ φυσικά πολλοί είναι αυτοί που ξεκουράζονται εν όψει της νέας τουριστικής σεζόν.
Μέσα στο χωριό υπάρχουν δύο καφενεία, μια καφετέρια, 2-3 ταβέρνες, ένα σουβλατζίδικο, βενζινάδικο, super market, μίνι μάρκετ. «Όλα αυτά την ημέρα γιατί το βράδυ είναι ακόμα λιγότερο. Για διασκέδαση δεν υπάρχει τίποτα το χειμώνα. Κυριαρχεί η ερημιά αφού το 99% των καταστημάτων που λειτουργούν το καλοκαίρι είναι κλειστά γιατί δεν μπορούν να επιβιώσουν τον χειμώνα. Πώς το αντιμετωπίζουμε εμείς; Δεν το αντιμετωπίζουμε, έτσι είναι και δεν είναι καλό. Αν πας σε άλλα χωριά στην Αγ. Μαρίνα, στο Γεράνι, στον Ταυρωνίτη έχουν πολύ περισσότερη κίνηση» υπογραμμίζει ο κ. Μαράκης.
Οι κάτοικοι του χωριού πάντως είναι υπερήφανοι για τον Πλατανιά μέσα στο χειμώνα γιατί αναδεικνύονται και οι άλλες του ομορφιές. «Η παραλία είναι όμορφη και τον χειμώνα, δεν έχει κίνηση μπορείς να περπατήσεις ειδικά αν έχει καλή ημέρα. Αλλά ο Πλατανιάς έχει φανταστική ενδοχώρα! Ωραίες διαδρομές για το εσωτερικό προς τα Δρακιανά και αλλού μέσα από πράσινο, δέντρα, πολλά νερά» υπογραμμίζει ο συνομιλητής μας. Όσο για το αν θα συνιστούσε σε κάποιον να μείνει μόνιμα στον Πλατανιά και το χειμώνα λέει πως «για μένα είναι μια χαρά αρκεί να μην θέλει διασκέδαση και φασαρία».
Τόπος να ζεις και η Γεωργιούπολη
Γέννημα θρέμμα της Γεωργιούπολης ο 37χρονος Γιώργος Καυκαλάς, ζει και εργάζεται μόνιμα 12 μήνες το χρόνο. «Αν ζεις το χειμώνα στη Γεωργιούπολη; Ζεις, έχουμε σχεδόν τα πάντα. Και τράπεζες και καταστήματα, και καφέ, δεν νεκρώνει το χωριό τον χειμώνα. Σίγουρα κάποια σημεία μέσα στο χωριό ερημώνουν και αυτό είναι το αρνητικό γιατί τα Σαββατοκύριακα έρχεται κόσμος από τα Χανιά και το Ρέθυμνο και δεν έχει πού να πάει» μας λέει καθώς συναντιόμαστε στην πλατεία στην οποία κάνουμε μια μικρή περιήγηση. Μας δείχνει τον Αγ. Νικόλαο, την εκβολή του ποταμού, την παραλία. «Έχει το χειμώνα όμορφη φύση, να περπατήσεις ήρεμα στην παραλία, να επισκεφθεί το ποτάμι και το λιμανάκι που είναι γραφικό, να αφήσει τα παιδιά να παίξουν στην πλατεία ή στο πάρκο δίπλα στη θάλασσα! Κοντά είναι και η λίμνη Κουρνά και η Εξώπολη και οι Βρύσσες. Σε απόσταση 3-4 χλμ. υπάρχουν ωραίες περιοχές. Τώρα για τους μόνιμους κατοίκους αν θέλεις ένα θέατρο, μια βιβλιοθήκη δεν έχουμε και αυτό είναι αρνητικό. Όμως λειτουργούν δύο φαρμακεία, δύο γιατροί συν ο αγροτικός γιατρός. Μπορεί δηλαδή μια οικογένεια να ζήσει σε χαλαρούς ρυθμούς και αν θέλει κάτι πιο εξειδικευμένο υπάρχουν το Ρέθυμνο που είναι πιο κοντά και τα Χανιά» επισημαίνει.
Ο συνομιλητής μας διαθέτει κρεοπωλείο στο κέντρο του χωριού. Σε σύγκριση με το καλοκαίρι «η λιανική πέφτει σε ποσοστό 30%, η χονδρική πέφτει 95%. Όμως επιβιώνουμε και το χειμώνα. Το μόνο παράπονο που έχω είναι πως θα μπορούσαν να λειτουργούν περισσότερα καταστήματα τον χειμώνα, έτσι ώστε να είναι πιο ζωντανό το χωριό και αυτήν την περίοδο.»
«Η παλιά πόλη είναι το σπίτι μας !»
«Θυμάμαι παιδιά, να βάζουμε δύο πέτρες και να φτιάχνουμε το τέρμα και να παίζουμε μπάλα στην Κανεβάρο. Αυτοκίνητο περνούσε μόνο “στη χάση και στη φέξη” επομένως είχαμε άφθονο χώρο και χρόνο» θυμάται ο Βαγγέλης Κτιστάκης, “παιδί” της παλιάς πόλης που γεννήθηκε το 1962 και συνεχίζει να ζει μόνιμα σε αυτή.
Τουρισμός εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε, κάποιοι λίγοι ξένοι στις “πανσιόν” του λιμανιού, σιγά – σιγά όμως τέλη δεκαετίας ’60 – αρχές δεκαετίας ’70 άρχισαν να φτάνουν κάποιοι πρώτοι. «Πολλοί από αυτούς έμεναν τότε και το χειμώνα – Γερμανοί, Άγγλοι, Αυστριακοί – και δούλευαν στις ελιές και στα πορτοκάλια και ότι εισέπρατταν το κατέθεταν το βράδυ στο καφενείο του “Κοκκινάκη”» συνεχίζει. Από μαθητής σύχναζε στο “Ζορμπά” στον “Περσέα”, στην “Αποκάλυψη” δίπλα στις σημερινές “Μούσες”. Εκεί παραμένει το στέκι τους καθώς καθημερινά το συναντάμε στις “Μούσες”. «Με τους μαγαζάτορες έχουμε περισσότερο κοινωνικές σχέσεις παρά σχέσεις θαμώνα – επαγγελματία. Δεν μπορούμε να τσακωθούμε μαζί τους για το παρκάρισμα» αναφέρει και θυμάται πως για πολλά χρόνια η “πιάτσα” είχε μετακινηθεί από την παλιά πόλη στα “Δύο Λουξ” και στο “Κουμ Καπί” μετέπειτα. «Αυτό έγινε γιατί κάποιοι επιχειρηματίες -όνομα και μη χωριό- αρνούνταν ή δυσανασχετούσαν αν πήγαινε ο ντόπιος το καλοκαίρι να παραγγείλει π.χ. ένα ελληνικό. Αυτό γίνονταν έντονα και πολλοί Χανιώτες “έκοψαν” το λιμάνι και τον χειμώνα και το καλοκαίρι γιατί με τον τρόπο τους έδιωξαν τον κόσμο αυτό» αφηγείται ο κ. Κτιστάκης.
Σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, με τις πλατφόρμες μίσθωσης διαπιστώνεται ότι και οι ξένοι επισκέπτες εμφανίζονται και τον χειμώνα. Όμως ο αριθμός τους δεν χαλάει την καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων. «Έχει την ησυχία της η παλιά πόλη και είναι πολύ όμορφη και το χειμώνα. Μου αρέσει να ανεβαίνω στο “Λόφο Καστέλι” έστω και για 15 λεπτά να βλέπω το λιμάνι από το “μπαλκόνι” των Χανίων. Αλλά και όποιος θέλει να δει καλύτερα την παλιά πόλη ο χειμώνας είναι η καλύτερη περίοδος. Να περπατήσεις στα στενά, να ανέβεις την Κονδυλάκη, τη Πόρτου, τη Σκουφών χωρίς να παρεμποδίζεσαι από τα “σταντ” και τραπεζοκαθίσματα. Εμείς βέβαια ερχόμαστε στο λιμάνι και το καλοκαίρι και πρωί και απόγευμα πολλές φορές γιατί είναι ωραία και η κίνηση» δηλώνει.
Το βασικό πρόβλημα για τους λιγοστούς πια μόνιμους κατοίκους είναι η στάθμευση.
«Βλέπεις ότι κάτοικοι θα βάλουν μπροστά στο σπίτι τους παλέτες, τραπέζια, καρέκλες για να κρατήσουν τη θέση. Είναι άσχημο, το ξέρουν και οι ίδιοι αλλά τι να κάνουν; Παρότι υπάρχουν θέσεις στάθμευσης για τους μόνιμους κατοίκους δεν το σέβεται κανείς! Όπου και αν έχουν διαμαρτυρηθεί, όπου και αν έχουμε βάλει αυτά τα θέματα έχουν συναντήσει… τοίχο! Όταν υπήρχε η δημοτική αστυνομία γινόταν ένας έλεγχος, παλευόταν κάπως η κατάσταση. Αλλά πια η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη! Όμως η Παλιά Πόλη είναι το σπίτι μας» είναι τα λόγια του κ. Κτιστάκη.
Λείπει κάτι το χειμώνα στην παλιά πόλη, είναι το τελευταίο μας ερώτημα. «Δεν έχουμε μια παιδική χαρά. Αν πάμε στην Πύλη της Άμμου θα δούμε παιδιά, μαμάδες. Λόφος Καστέλι, Σπλάντζια, Οβραϊκή, Τοπανάς, όλη αυτή η περιοχή δεν έχουν δύο κούνιες και μια τραμπάλα. Είναι και αυτός ένας λόγος που δεν έρχονται νέα ζευγάρια να μείνουν. Και φθίνει ο αριθμός των μόνιμων κατοίκων συνέχεια. Πάλια έβγαινα από το σπίτι και έλεγα 10 καλημέρες μέχρι να φτάσω στο Συντριβάνι. Τώρα ένα καλημέρα και πολύ…».
Εποχή ξεκούρασης για την Αγία Μαρίνα
Η πολύβουη Αγία Μαρίνα, είναι ένας τόπος με λιγοστή κίνηση που περιορίζεται κυρίως στην Παλιά Εθνική Οδό (Λεωφόρος Μ. Θεοδωράκη) την περίοδο από το Νοέμβρη μέχρι και το Μάρτιο. Η παραλία της που επικρατεί το “πατείς με, πατώ σε” τους θερινούς μήνες, είναι έρημη αλλά πιο όμορφη τον Φεβρουάριο. Περπατάμε στην παραλία μαζί με την κα Δήμητρα Γραμβουσάκη, μόνιμη κάτοικο του χωριού παλιά αυτοδιοικητικό και δραστήριο μέλος της τοπικής κοινωνίας. «Η Αγία Μαρίνα το χειμώνα είναι ό,τι βλέπετε! Όσοι έχουν την οικονομική δύναμη μπορεί να πάνε κάποια ταξίδια, αλλά οι περισσότεροι που έχουν μικρές επιχειρήσεις θα μαζέψουν τις ελιές τους, θα κάνουν τις αγροτικές τους εργασίες και μετά θα ξεκουραστούν» σημειώνει.
Η πολιτιστική ζωή του χωριού είναι περιορισμένη, θυμόμαστε παλιά ότι γίνονταν ένα μικρό καρναβάλι, αποκριάτικα πάρτι, κάποια πανηγύρια. Πλέον έχουν περιοριστεί και αυτά.
Πάνω στην παλιά εθνική οδό αλλά και στην πάνω Αγ. Μαρίνα υπάρχουν δύο super market, ένα παραδοσιακό μπακάλικο στην πλατεία του χωριού, φαρμακεία και μερικά καφέ.
«Δυστυχώς ο πολύς κόσμος είναι απίστευτα πιεσμένος από τη δουλειά το καλοκαίρι, εργάζεται εξαντλητικά και τον χειμώνα θέλει μόνο να ξεκουραστεί! Να κάθεται σπίτι του με την τηλεόραση. Είναι κάτι που αντιλαμβάνομαι γιατί οι ρυθμοί το καλοκαίρι είναι πολύ δύσκολοι. Θα ήθελα να κάνουμε μια “Λέσχη Βιβλίου” , να αναλάβουμε κάποιες πρωτοβουλίες για τον πολιτισμό αλλά τα πράγματα είναι δύσκολα» τονίζει η κ. Γραμβουσάκη.
Η ενδοχώρα της Αγιάς Μαρίνας, μακριά από την τουριστική περιοχή κρύβει άγνωστες ομορφιές στον πολύ κόσμο.
«Το περιβάλλον είναι εξαιρετικό. Έχουμε το “Νεροσπήλιο”, απίστευτα ξωκλήσια, μοναδικές περιπατητικές διαδρομές σε πολύ ωραίους λόφους από όπου βλέπεις τη θάλασσα από τη μια πλευρά και τα χιονισμένα “Λευκά Όρη” από την άλλη και τόσα άλλα σημεία. Η Αγιά Μαρίνα είναι όμορφη και το χειμώνα» καταλήγει η κάτοικος.
