Όπως είχαµε προαναγγείλει, µε την προηγούµενη καταγραφή, για τα Τούρκικα µετόχια σε χέρια Κρητών εξ Αµερικής, συνεχίζουµε σήµερα µε τα αναστορήµατα του κ. Γιώργου Καρεφυλάκη σχετικά µε τα Τούρκικα µετόχια σε χέρια Μικρασιατών προσφύγων.
Όπως έχουµε ξαναπεί, κύριε ∆άσκαλε, ό,τι σου διηγούµαι κάθε φορά για το χωριό µας, είτε το έχω ακούσει από µεγαλύτερους, είτε το έχω ζήσει προσωπικά.
Έχω ακούσει, λοιπόν, από Μικρασιάτες πρόσφυγες, που είχαν έρθει και κατά τον διωγµό, µα και αργότερα µε την ανταλλαγή Χριστιανών και Μουσουλµάνων, πολλά για τα βάσανά τους.
Τους έφερναν τα καράβια στο παλιό λιµάνι, στα Χανιά, το καράβι δεν µπορούσε να µπει µέσα και τους έβγαζαν µε τις βάρκες, κουβαλώντας τα λιγοστά πράγµατά τους µέσα σε ένα – δυο µπόγους.
Στη συνέχεια τους << φόρτωναν >>σε µακρύκαρα και τους πήγαιναν άλλους εδώ στο χωριό., άλλους στη Σούδα ,άλλους στο Νταράτσο , άλλους τους άφηναν στα Χανιά και όπου αλλού.
Τους πήγαιναν συνήθως στα τούρκικα µετόχια, προ πάντων κατά την ανταλλαγή των πληθυσµών και άφηναν σε κάθε µετόχι, ανάλογα µε το µέγεθός του ,5 έως και 10 οικογένειες και εκεί έστηναν , όπως όπως το καινούργιο τους σπιτικό, µε το µυαλό τους όµως πάντα στην Μικρασία και σε ένα πιθανό σύντοµο γυρισµό.
Το Κράτος τους έδωσε << πρόχειρα >> κι ένα κοµµάτι γης από το µετόχι και πολύ αργότερα τους έδωσε κι επίσηµο τίτλο.
Οι Μικρασιάτες ήταν πολύ εργατικοί, έξυπνοι, φιλοπρόοδοι και καλοί γεωργοί, ειδικά στην καλλιέργεια της σταφίδας, της <<σουλτανίνας >> και που αυτοί µας την έφεραν από την ευλογηµένη γη της Ιωνίας.
Η υποδοχή , όµως , από µια µερίδα ντόπιων << Κρητίκαρων >> δεν ήταν και η καλύτερη, ακόµα και << Τουρκόσπορους >> τους έλεγαν, γιατί υπολόγιζαν να καρπωθούν εκείνοι τα τούρκικα µετόχια.
Αρκετοί Μικρασιάτες, ιδίως εκείνοι που προέρχονταν, όχι από τα παράλια της Σµύρνης, που εκεί ανθούσε το ελληνικό στοιχείο, αλλά από πιο βαθιά που ένιωθαν την καταπίεση του τουρκικού κράτους, δεν µιλούσαν καλά τα ελληνικά, τα µιλούσαν σαν τον……… Αγκόπ.
Άκουσα, το λένε ακόµα στον Πύργο, µεγάλη προσφυγογειτονιά στο χωριό, πως µια γριούλα πρόσφυγας ,έκλαιγε δυνατά στο δρόµο και της λέει ένας ντόπιος .
– Τι έχεις , Θωµαή και κλαις ?
– Χαντάκι , πηδήθηκα, έχασα κλειδί µου, πώς ανοίξει πόρτα µου ?
Είπαµε ,πως αρκετοί ντόπιοι τους έβλεπαν µε µισό µάτι, έφτασαν µάλιστα στο σηµείο να τους απαγορεύουν να µιλούν τούρκικα στα καφενεία, γιατί νόµιζαν πως τους <<περιπαίζανε>
Ας αρχίσουµε τώρα να ονοµατίζουµε τα τούρκικα µετόχια που έδωσαν στους Μικρασιάτες , µα και ορισµένους από τους πρώτους κληρούχους.
1 Μετόχι Γράντη : Είναι ακριβώς δίπλα από το σπίτι του Σιγιολτζάκη του Πέτρο,απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Καστροχώρι. Κληρούχοι : Τοπούζης, Ξύδης, Σιδερής, Μαυροµάτης και άλλοι.
2 Μετόχι Αληγιώτη : Είναι λίγο πιο κάτω στην κατηφόρα , εκεί που µένει τώρα ο Νικολούδης ο Γιάννης. Κληρούχοι : Τζίκας , Βαµβακάρης, Σιτάς , κ..ά.
3 Μπαχρή Μετόχι : Είναι εκεί που έµενε ο παλιός – παλιός Πρόεδρος ο αείµνηστος Βασίλης Πούλακας, ο πεθερός µου , έχω πάρει την πρώτη του κόρη την Μαρία.
Υπόψη, ότι, ο πατέρας του πεθερού µου, είχε << κλέψει >> την κόρη του Μπαχρή, την πήγε στο χωριό του το Θέρισο και οι τούρκοι φοβήθηκαν να πάνε να τους κυνηγήσουν και να την πάρουν πίσω.
Βέβαια, ήθελε ικ αυτή γιατί άκουγε και έβλεπε τις χριστιανές να ζουν πιο ελεύθερα και όχι συνέχεια κλειστές στο σπίτι. Οι συγγενείς τους από την Τουρκία έρχονται πότε πότε εδώ και διατηρούν καλές σχέσεις.
Με την ανταλλαγή κράτησε η κόρη του Μπαχρή το µερίδιό της και το υπόλοιπο µετόχι µοιράστηκε στους Μικρασιάτες. .Κληρούχοι : Κωλέτσης, Μανταράκης , Λιόλιος , Χατζηιωάννου. κ.ά.
4 , Στου Σωκράτη: Πήρε αυτό το όνοµα από τον Μικρασιάτη Τσαντίρογλου Σωκράτη, επειδή είχε σπάνιο αρχαιοελληνικό όνοµα, Άλλοι κληρούχοι: Ζαχαρίου Τέρπανδρος, παππούς του Ζαχαρίου Τέρπανδρου που έχει φροντιστήριο Αγγλικών στα Χανιά, Μουτάφης Μιχάλης κ. ά. Το Μετόχι είναι ακριβώς δυτικά και προς νότο της καινούργιας εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
5. Στου ∆ιαµαντίδη. Πήρε το όνοµα από την οικογένεια του ∆ιαµαντίδη Νίκου και Αλέκου, άλλοι κληρούχοι ήταν ο Λαγουµίδης ο Παναγιώτης, οι Μπεντήδες, ο ∆ήµου ο Σπύρος κ.ά.
Το µετόχι είναι ακριβώς βόρεια από το Σχολείο, µέσα από τα παλιά µαγαζιά του Ματσαµά, που ήταν γαµπρός του ∆ιαµαντίδη.
6. Μετόχι του Αληγιώτη στον Πύργο. Ο Αληγιώτης είχε δύο µετόχια, µιλήσαµε πρωτύτερα για το πρώτο.Το µετόχι βρίσκεται στην µικρή πλατεία στον Πύργο, εκεί που µένουν οι Γιοβάνογλου. Κληρούχοι : Σαλµανής Λινάρδος και Αντρέας, Μπαντράνης, Αγγελίδης κ. ά.
7. ∆ίχως όνοµα : Το µετόχι βρίσκεται στον Πύργο, δεξιά καθώς φεύγουµε από την µεγάλη πλατεία πηγαίνοντας για το Νεκροταφείο του Αγίου Νικολάου. Κληρούχοι: Χατζηιωάννου, Κικεράκης, Ντάλαινα κ.ά.
8. Μετόχι Κεφαλιανού. Το µετόχι βρίσκεται στην οµώνυµη συνοικία του χωριού µας, εκεί βρίσκεται και το µικρό πάρκο << ΠΟΛΥΠΛΑΝΟ >>του Πολιτιστικού µας Συλλόγου. Κληρούχοι : Ορφανίδης Νίκος και Θανάσης, Γιανναρίου Μαρκοκώστας, Κωνσταντινίδης κ.ά,
Υπόψη, ότι όσοι στεγάστηκαν στα τούρκικα µετοχια, στριµώχτηκαν στην ουσία σαν τις σαρδέλες, οι υπόλοιποι έκτισαν πρόχειρα µικρά σπιτάκια µε πλίνθους ( κοκκινόχωµα ανακατεµένο µε άχυρα ) έξω και γύρω από τα µετόχια ,όπως οι Τσακιρίδης και Βαρβαντίδης , που σώζονταν, µέχρι πρότινος, τα πλίνθινα σπιτάκια τους απέναντι από το σπίτι των Λαγουδάκηδων.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΈΑ σχετικά µε την κοινή ιδιοκτησία του κάθε µετοχιού από τους κληρούχους. Όλα τα τούρκικα µετόχια στον κάµπο των Χανίων είχαν << µαγγανοπήγαδο >> και στέρνα και αρκετά είχαν και << φάµπρικα >> ελαιοτριβείο. Η παραχώρηση προς τους κληρούχους, προέβλεπε κοινή χρήση του << µαγγανοπήγαδου >> και της στέρνας , όπως και του ελαιοτριβείου , όπου υπήρχε, Ενόσω ,τώρα, λόγω της εξέλιξης και των αλλαγών χρήσεων γης, έπαυε η χρήση των παραπάνω κοινών ιδιοκτησιών από τους κληρούχους, αυτόµατα η παραπανω κοινή ιδιοκτησία επέστρεφε στο Υπουργείο Γεωργίας.
Το Υπουργείο Γεωργίας µε απόφασή του , που ισχύει πολλά χρόνια τώρα, παραχωρούσε και παραχωρεί ακόµα, την εν λόγω ιδιοκτησία του, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ,κατά προτεραιότητα , µα και σε άλλους φορείς µετά από εµπεριστατωµένη αίτησή τους για τη χρήση του εν λόγω ακινήτου.
Έχω την χαρά να σας γνωστοποιήσω ότι ο Πολιτιστικός Σύλλογος << ΠΑΣΑΚΑΚΙ- ΧΑΡΑΚΙΑΣ >> απέκτησε το 1986 , περίοδο που ήµουν Γραµµατέας του, ένα τέτοιο << κοινόν κληροτεµάχιον >> στο Κάτω Πασακάκι και έχει χρόνια τώρα ανεγείρει µια ωραιότατη αίθουσα 70 τ.µ. περίπου, που την χρησιµοποιεί ο Αθλητικός Σύλλογος Ίκαρος , αφού για πολύ καιρό παραµένει ανενεργός , ο πάλαι ποτέ δραστήριος Σύλλογος ΠΑΣΑΚΑΚΙ- ΧΑΡΑΚΙΑΣ.
Επί πλέον, ο Σύλλογος του χωριού µας, << ΤΟ ΠΟΛΥΠΛΑΝΟ >> απέκτησε , επί Προεδρίας µου, το 1992, το << µαγγανοπήγαδο >> και τη στέρνα, στο Μετόχι Κεφαλιανού που το διαµορφώσαµε σε ένα µικρό πάρκο.
Στο χωριό µας, µα και σε άλλα χωριά του κάµπου των Χανίων, εξακολουθούν να είναι αδιάθετα τέτοια <<κοινά κληροτεµάχια >> που έχουν επιστρέψει στην κυριότητα του Υπουργείου Γεωργίας και που προσφέρεται µε προθυµία να τα παραχωρήσει, όσα δεν έχουν καταπατηθεί από όµορους ιδιοκτήτες, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ή και σε άλλους φορείς για αξιοποίηση.
Για ένα τέτοιο πολύ αξιόλογο, ελεύθερο << κοινόν κληροτεµάχιον >> και ευχαριστώ θερµά όλους τους κληρούχους του συγκεκριµένου µετοχιού που δεν επέτρεψαν την καταπάτησή του, εµβαδού 462 τ.µ., που << ακουµπάει >> στην ανατολική πλευρά του Σχολείου του χωριού µας, έχω ενηµερώσει µε το µε αριθµό 52074/ 2-10-2020 έγγραφό µου το ∆ήµο µας.
Παρακολουθώ το θέµα, γνωρίζω την γραφειοκρατική διαδικασία, καταλαβαίνω την σχετική καθυστέρηση, το έχει και από κοντά και ο κ. Αλόγλου, συγχωριανός µας και Αντιδήµαρχος Οικονοµικών και όπως µαθαίνω υπολείπεται η οικονοµοτεχνική µελέτη από το ∆ήµο, για να σταλεί στη συνέχεια, από τη ∆ιεύθυνση Γεωργίας η θετική εισήγηση προς το Υπουργείο Γεωργίας και σύντοµα να ενσωµατωθούν τα 462 τ. µ. στον αύλειο χώρο του Σχολείου µας.
Υπόψη, ότι το Σχολείο µας, έως το 1965 πάνω κάτω, ήταν τετραθέσιο µε περίπου 130 µαθητές και µόνο το παλιό διδακτήριο και µε ικανοποιητικό αύλειο χώρο.
Ενώ, τώρα, είναι 12/θέσιο και µε διθέσιο Νηπιαγωγείο και έχουν προστεθεί στον ίδιο χώρο επί πλέον κτίρια : Η νέα πτέρυγα ∆ηµοτικού και Νηπιαγωγείου, το παλιό Νηπιαγωγείο και λυόµενες αίθουσες και οι µαθητές είναι κατά πολύ υπερδιπλάσιοι, µε αποτέλεσµα ο αύλειος χώρος, ο ζωτικός χώρος για τα παιδιά ,να έχει µειωθεί δραµατικά.
Ο καταγραφέας Γεώργιος Μανιαδάκης
συν/χος δάσκαλος
