ή ο τρίτος πολιτισμός, μετά τον γεωργικό πολιτισμό (8.000 ετών) του πρώτου κύματος τον οποίο ανέτρεψε ο βιομηχανικός πολιτισμός της μαζικής παραγωγής και της μαζικής κατανάλωσης που ενσάρκωσε για 300 χρόνια τον πιο εκμεταλλευτικό μηχανισμό, για μια καλύτερη ζωή.
Αλβιν Τόφλερ
εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ
Σήμερα, πρώτες μέρες του καινούριου χρόνου, μέσα σ’ ένα δραματικό κυκεώνα, πραγματοποιώ (μετά το 2010) μια δεύτερη ανάγνωση, στο σημαντικό βιβλίο του Αμερικανού Μελλοντολόγου Αλβιν Τόφλερ, από το έργο του “ΤΡΙΤΟ ΚΥΜΑ”, που το έχουμε ξεπεράσει με τα νέα κύματα των πολιτιστικών εξελίξεων που μάς έχουν αιχμαλωτίσει.
Το πρώτο κύμα άρχισε πριν 8.000 χρόνια, το δεύτερο πριν 300 χρόνια με τη βιομηχανική επανάσταση, η οποία ξεπεράστηκε από τα νέα ολοκληρωτικά κύματα της παγκοσμιοποίησης και της Ιντερνετικής επικοινωνίας, αλλά και της κοινωνίας των νέων διηπειρωτικών πυραύλων, των νέων ρομποτικών αυτοματισμών και των νέων σημαντικών αναζητήσεων.
Με ξεπέρασμα του τρίτου και τέταρτου κλπ., κυμάτων πολιτισμού, που ανατρέπουν τα πάντα, αφήνοντας πίσω τους τη μεγάλη αβεβαιότητα που μάς κατακλύζει.
Για να τον ανατρέψει ο πολιτισμός των υπηρεσιών της υπερ-τεχνολο-γίας και της αγοράς της παγκοσμιοποίησης με σύνθημα την απελευθέρωση από τον εκμεταλλευτικό βιομηχανικό πολιτισμό. Για να συστοιχηθούμε όλοι – όλες στον πολιτισμό του τρίτου κύματος για να “ξυπνήσουμε” μέσα σε 50 χρόνια σ’ έναν εφιάλτη, όπως αυτός που ζούμε σήμερα, με την υπερ-εκμετάλ-λευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τα πολλαπλά αδιέξοδα του πολιτισμού του ΤΡΙΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ με αναζήτηση ενός “τέταρτου πολιτισμού” ανασύνθεση και εξισορρόπηση των 3 προηγούμενων για να μην οδηγηθούμε στην κατάρρευση….
Οσο κι αν τώρα διευθετηθεί το (σημερινό και αυριανό) οξύ αγροτικό μας ζήτημα (με απόσυρση των τρακτέρ και αναστολή (ή λήξη) των μπλόκων) αυτό καθ’ εαυτό το πρόβλημα θα αποτελεί συνεχή πρόκληση για τη σωστή αντιμετώπιση -λύση του.
Η αγροτική ανάπτυξη είναι το θεμέλιο της πρωτογενούς παραγωγής η οποία αποτελεί (κατά το διάσημο αμερικανό μελλοντολόγο Αλβιν Τόφλερ, το πρώτο κύμα πολιτισμού στον πλανήτη γη. Εναν πολιτισμό μακρότατης διάρκειας (8.000 ετών) που τον “εκτόπισε” ο βιομηχανικός πολιτισμός των τελευταίων 400 χρόνων. Ο οποίος υπερ-αναπτύχθηκε τον 20ο αιώνα (κατά προέκταση από την Αμερική στην Ευρώπη. Για να φθάσει στις αρχές του 21ου αιώνα στην κρίση του. Παράλληλα, με το νέο πολιτισμό των υπηρεσιών και της τεχνολογικής κυριαρχίας που επέβαλε την παγκοσμιοποίηση και τη χρηματοοικονομική υπερκυριαρ-χία, η οποία μας οδήγησε στη σημερινή παγκόσμια κρίση και κατάκριση…
Για να ξαναγίνεται αναγκαία η πρωτογενής, γεωργική παραγωγή ως προϋπόθεση για τη σωστή βιομηχανική πρόοδο, αλλά και για την τεχνολογική επικυριαρχία της τεχνολογίας καθώς και για τον έλεγχο της αφηνιασμένης σύγχρονης υπερ-κερδοσκοπίας, που καταστρέφει όλες τις κοινωνικές δομές.
8.000 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΥΜΑ, 300 ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Συγκεκριμένα ο Τόφλερ αναφέρει τα εξής για την επαναστατική -συνεχή- αλλαγή του “τρίτου κύματος” πολιτισμού μέσα στην πραγματικότητα του οποίου πλέει η ανθρωπότητα σήμερα. “Ξεκινώντας με την πολύ απλή σκέψη ότι η εμφάνιση της γεωργίας ήταν το πρώτο μεγάλο σημείο καμπής στην κοινωνική εξέλιξη της ανθρωπότητας κι ότι η βιομηχανική επανάσταση ήταν, ο δεύτερος μεγάλος σταθμός αλλαγής, βλέπουμε το καθένα από αυτά όχι σαν ένα μεμονωμένο γεγονός, που εκδηλώθηκε κάποια χρονική στιγμή, αλλά σαν ένα κύ μα αλλαγή ς που κινείται με μια συγκεκριμένη ταχύτητα.
… Θεωρούμε πως η περίοδος του πρώτου κύματος άρχισε γύρω στο 8.000 π.Χ. και ότι διήρκεσε μέχρι το 1650 – 1750 μ.Χ. Απ’ αυτή την περίοδο το πρώτο κύμα έχασε την ορμή του καθώς εμφανίσθηκε το δεύτερο κύμα. Ο βιομηχανικός πολιτισμός κυριάρχησε τότε στον πλανήτη, ώσπου κι αυτό άρχισε να υποχωρεί.
Αυτή, η κρίσιμη ιστορικά στιγμή έφτασε στις ΗΠΑ στη διάρκεια της δεκαετίας που άρχισε το 1955. Τότε, όταν οι “ασπρογιακάδες” και τα άτομα που πρόσφεραν υπη ρεσίες ξεπέρασαν αριθμητικά για πρώτη φορά, τους εργάτες. Στη δεκαετία που άρχισε η μαζική παραγωγή των κομπιούτερ και πολλές άλλες καθοριστικές καινοτομίες. Και μια διαρκή αλλαγή, η οποία δημιούργησε αντιμαχόμενα ρεύματα στην οικογένεια, στη σεξουαλική συμπεριφορά, στους τρόπους ζωής, στην κοινωνική, οικονομική, εργασιακή δραστηριότητα, στην πολιτική των ατόμων και την ηθική μας ζωή.
ΣΚΛΗΡΗ ΑΝΤΙΜΑΧΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΜΕ ΤΡΙΤΟ ΚΥΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Αυτή η αντιπαλότητα και αντιμαχία “οικοδομήθηκε” ανάμεσα στα άτομα, τους εκφραστές και τους φορείς του δεύτερου κύματος πολιτισμού (μαζική παραγωγή, μαζική κατανάλωση, μαζική εκπαίδευση κ.λπ. και τους φορείς του τρίτου κύματος που οικοδομούσαν ένα διαφορετικό ή χαοτικό αύριο. Με την αντιμαχία αυτή να διαμορφώνει ένα αυτοκαταργούμενο μίγμα και των δύο “πολιτισμών”.
Η σύγκρουση αυτή, όπως επισημαίνει στο βιβλίο του το “Τρίτο κύμα” ο Αλβιν Τόφλερ ότι το δεύτερο κύμα επέφερε πιο ισχυρή τεχνολογία, μεγαλύτερες πόλεις, ταχύτερα μεταφορικά μέσα, μαζική επικοινωνία, μαζική παιδεία κ.λπ.
Με ένα όραμα συνεχούς καλυτέρευσης των συνθηκών ζωής στο σήμερα και στο αύριο. Για να προσαρμοσθούν τα κόμματα και οι πολιτικές κινήσεις στον επηρεασμό του βιομηχανικού οράματος. Με τα προβιομηχανικά συμφέροντα να έχουν οργανώσει μια άμυνα οπισθοφυλακής κατά της δυναμικής εκβιομηχάνησης. Η οποία εκφραζότανε με τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα συνδικάτα και τις “αμαρτωλές” πόλεις.
Ομως, η σύγκρουση των κυμάτων δημιούργησε ένα φουρτουνιασμένο ωκεανό, γεμάτο από αντίθετα, αλληλοσυγκρουόμενα ρεύματα και καταιγίδες, που κρύβουν τα βαθύτερα, τα σημαντικότερα ιστορικά παλιρροϊκά κύματα.
Με δημιουργία κοινωνικών αναταραχών επικίνδυνων συγκρούσεων και περίεργων “νέων πολιτικών ρευμάτων” που προκαλούν σύγχυση και ρήγματα στους συνήθεις ταξικούς, ρατσιστικούς φυλετικούς ή κομματικούς διαχωρισμούς.
ΣΕ ΣΥΓΧΥΣΗ ΟΙ ΛΑΟΙ…
Με αποτέλεσμα οι άνθρωποι και οι λαοί να βρίσκονται σε σύγχυση εγκαταλείποντας κάθε προσπάθεια να βρουν μια λογική σ’ αυτό τον κόσμο. Εναν κόσμο (όπως τον παρουσιάζουν τα ΜΜΕ) που κυριαρχείται από ατελείωτες καινοτομίες, παράλληλα με συγκρούσεις, περίεργα γεγονότα, δολοφονίες, απαγωγές, επιδρομές κομμάντος, σκάνδαλα, διαπλοκές διαστημικές κατακτή σεις, επιστη μονικές επιτεύξεις, αλλά και δοξασίες μέσα σε μια διαρκή αλλοτρίωση των ατόμων που οδηγούνται σε κοινωνικό απομονωτισμό.
Ομως, τόσο ο πολιτισμός του πρώτου κύματος του αγροτικού πολιτισμού, όσο και ο πολιτισμός του βιομηχανικού πολιτισμού απειλούνται από το τρίτο κύμα μιας ριζοσπαστικής πολιτιστικής αλλαγής στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Ομως, συγκρούστηκαν οι δυνάμεις του πρώτου αγροτικού κύματος πολιτισμών με το δεύτερο του βιομηχανισμού και του μέλλοντος που επέβαλε με την κυριαρχία της μηχανής για τη βιομηχανική υπερπαραγωγή:
Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΕΜΦΥΛΙΟ
Η σύγκρουση ήταν μετωπική. Για να φθάσει, στην Αμερική, στο αποκορύφωμά της με τον εμφύλιο πόλεμο στη Νέα Ηπειρο. Για να γράψει ο Τόφλερ πως αυτός ο εμφύλιος πόλεμος δεν έγινε – όπως νομίσθηκε- για το ηθικό πρόβλημα της δουλείας ή για τους δασμούς. Αλλά, εξαιτίας της πρόκλησης για την αμερικανική κοινωνία αν αυτή θα ήταν βασικά αγροτική ή βιομηχανική.
Και όταν ο στρατός του Βορρά νίκησε, ο κύβος είχε ριφθεί. Η εκβιομηχάνιση των ΗΠΑ άρχισε να προχωρεί…
Για να προχωρήσει η σύγκρουση στην Ιαπωνία (1868). Αλλά και στη Ρωσία το 1917 που – στην ουσία έγινε για την εφαρμογή της εκβιομηχάνισης. Για να “ρίξουν” οι μπολσεβίκοι σε δεύτερο πλάνο τη γεωργία, με συνειδητή προώθηση της βιομηχανοποίησης της χώρας. Οπως, τελικά, έγινε και στις περισσότερες χώρες του κόσμου…
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΥΜΑ ΣΤΟΜΩΣΕ,
ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΦΛΟΜΩΣΕ
Για να φθάσει όμως σήμερα ολόκληρο το βιομηχανικό κύμα πολιτισμού να συντρίβεται μέσα στους τρομερούς και αυτοματι-κούς λειτουργισμούς του τρίτου κύματος πολιτισμού.
Ο οποίος μάλλον, είναι ακόμα χειρότερος και από τον βιομηχανικό πολιτισμό, που όπως τονίζει ο Τόφλερ (σελ. 62) “Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να συμφωνήσει με την περίφημη κατηγορία του Κομμουνιστικού Μανιφέστου ότι η βιομηχανική νέα κοινωνία «δεν άφησε ν’ απομείνει κανένας άλλος δεσμός μεταξύ ανθρώπου προς άνθρωπο παρά το γυμνό ατομικό συμφέρον» οι προσωπικές σχέσεις, οι οικογενειακοί δεσμοί, η αγάπη, η φιλία, οι γειτονικοί και κοινοτικοί δεσμοί διαλύθηκαν ή διε-φθάρησαν από το εμπορικό συμφέρον.
Η ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ ΓΙΓΑΝΤΩΣΕ
ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑ
Για να υποστηρίξει ακόμα ότι: “Το βασικό ενδιαφέρον για χρήμα, αγαθά και αντικείμενα δεν είναι αποτέλεσμα ούτε του καπιταλισμού, ούτε του σοσιαλισμού, αλλά της εκβιομηχάνισης”. Αποτέλεσμα του κεντρικού ρόλου της αγοράς σ’ όλες τις κοινωνίες, όπου η παραγωγή έχει διαχωριστεί από την κατανάλωση Και όπου ο καθένας βασίζεται περισσότερο στην αγορά, παρά στις δικές του παραγωγικές ικανότητες για τις ανάγκες της ζωής του.
Με τη διαφθορά να είναι το φυσικό αποτέλεσμα του διαζυγίου της παραγωγής από την κατανάλωση που, τώρα, εκφράζεται από την κυριαρχία της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα. Χωρίς όμως, αυτή η αγορά να λύσει τα προβλήματα της καταστροφικής εκμετάλλευσης, όπως αυτή που βιώνει η Ελλάδα, η Νότια Ευρώπη αλλά και ο κόσμος σήμερα…
Ετσι, παρά την ανάγκη για πρόοδο, αυτή τη στιγμή διαπιστώνεται και η ολεθριότητα της πανανθρώπινης εκμετάλλευσης από τον “πολιτισμό” του τρίτου κύματος.
Με μια παταγώδη αποτυχία η οποία αναγκάζει τον κόσμο να αναζητήσει ένα “ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΥΜΑ” πολιτισμού το οποίο πρέπει, μάλλον, να αποτελέσει μια ισόρροπη σύζευξη, των τριών προηγούμενων κυμάτων με αναθεώρηση του Αγροτικού πολιτισμού, του πρώτου κύματος για παραγωγή, κυρίως τροφίμων υγείας.
ΧΡΗΣΙΜΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΤΟΦΛΕΡ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ
Πάντως, το βιβλίο του Τό-φλερ παρά το γεγονός ότι το τρίτο κύμα πολιτισμού (το οποίο παρουσίασε με ελπίδες) δοκιμάζεται ως πιο απάνθρωπο και από το δεύτερο κύμα σε όλες τις λειτουργίες του.
Το σημαντικό αυτό έργο περιλαμβάνει 28 κεφάλαια, τα εξής:
Κεφ. 1: Υπερ-μάχη , Κεφ. 2: Η Αρχιτεκτονική του πολιτισμού Κεφ. 3: Η αόρατη σφήνα, Κεφ. 4: Διασπώντας τον κώδικα, Κεφ. 5: Οι τεχνικές της δύναμης, Κεφ. 6: Το κρυφό σχεδιάγραμμα, Κεφ. 7: Μια φρενίτιδα εθνών, Κεφ. 8: Η ιμπεριαλιστική τάξη, Κεφ.9: Η βιομηχανική πραγματικότητα, Κεφ. 10: Κοντά: Η αστραπιαία πλημμύρα, Κεφ. 11: Η νέα σύνθεση, Κεφ. 12: Τα ανώτατα ηγετικά κλιμάκια, Κεφ. 13: Απομαζικοποιώντας τα ΜΜΕ, Κεφ. 14: Το ευφυές περιβάλλον, Κεφ. 15: Πέρα από τη μαζική παραγωγή, Κεφ. 16: Το ηλεκτρικό σπίτι, Κεφ. 17: Οικογένειες του μέλλοντος, Κεφ. 18: Η κρίση της εταιρείας, Κεφ. 19: Αποκωδικοποιώντας τους νέους κανόνες, Κεφ. 20: Η εμφάνιση, Κεφ. 21: Η πνευματική, Κεφ. 22: Η διάσπαση του έθνους, Κεφ. 23: Γκάντι με δορυφόρους, Κεφ. 24: Η μεγάλη συρροή, Κεφ. 25: Η νέα ψυχόσφαιρα, Κεφ. 26: Η προσωπικότητα του μέλλοντος, Κεφ. 27: Το πολιτικό μαυσωλείο, Κεφ. 28: Η δημοκρατία του 21ου αιώνα.
