Λέγεται ότι το πάθημα γίνεται μάθημα. Ομως στην περίπτωση των σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων η απόκτηση προσωπικής εμπειρίας… μπορεί να μη μας ωφελεί πλέον! Για τον λόγο αυτό είναι σοφό να εκμεταλλευτούμε και να μάθουμε από τη δυστυχία που συσσώρευσαν τόσα και τόσα δυστυχήματα.
Ένα πολύ αξιόλογο και παραστατικό βιβλίο με τίτλο «Οδήγηση με Ασφάλεια – Γνώσεις επιβίωσης και αλληλοπροστασίας» έχει γράψει ο Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος, καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συντονιστής Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ (1987 – 2003). Από το βιβλίο αυτό δανείζομαι πληροφορίες για το σημερινό άρθρο.
Α. Η στατιστική
Από τη συσσωρευμένη λοιπόν δυστυχία, που προκάλεσαν οι 26.950 νεκροί και 453.580 τραυματίες, από τροχαία δυστυχήματα, στην Ελλάδα, μεταξύ 1988 και 2001, βγαίνουν τα εξής συμπεράσματα:
• Το 80% των ατυχημάτων οφείλεται σε ακατάλληλη συμπεριφορά και λάθη του οδηγού.
• Το 20% των ατυχημάτων οφείλεται σε κακή σήμανση, στον δρόμο ή στον καιρό.
Άμεσες αιτίες που δημιουργούν ατυχήματα είναι:
• Η μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι θα επέτρεπε η περίσταση – ο δρόμος – ο καιρός – η ικανότητα του οδηγού.
• Η χρήση αλκοολούχων ποτών από τον οδηγό ευθύνεται για άνω του 60% των ατυχημάτων και άνω του 40% των νεκρών από τροχαία ατυχήματα.
• Το αντικανονικό προσπέρασμα και ιδιαίτερα η είσοδος στο αντίθετο ρεύμα έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων.
• Τα ακριβά αυτοκίνητα, που τρέφουν στους οδηγούς τους ψευδαισθήσεις ασφάλειας, προσφοράς «γοήτρου» και μεγάλων ταχυτήτων. Αξίζει να προσέξει κανείς τον παρακάτω πίνακα.
Θανατηφόρα ατυχήματα στην Ελλάδα (1999) για κάθε 100 ατυχήματα επιβατικών Ι.Χ. ανάλογα με το εργοστάσιο παραγωγής
Εργοστάσιο παραγωγής Θανατηφόρα ατυχήματα σε κάθε 100 ατυχήματα του συγκεκριμένου εργοστασίου
Zastava 1,7
Skoda 4,5
Suzuki 5,3
Alpha Romeo 6,8
Rover (4X4) 8,9
BMW 9,2
Mercedes 9,3
Άμεσες αιτίες ύπαρξης θυμάτων κατά τα τροχαία ατυχήματα διαπιστώνεται ότι είναι:
• Η μη χρήση της ζώνης ασφαλείας (και στα πίσω καθίσματα!).
• Η μεταφορά παιδιών με το αυτοκίνητο χωρίς ειδικό κάθισμα ή χρήση ζώνης ασφαλείας.
• Η μη χρήση κράνους ή η χρήση ψευδοκράνους χωρίς προδιαγραφές.
Βασικές διαπιστώσεις από την έρευνα:
• Η Ελλάδα βρίσκεται στη χειρότερη θέση στην Ευρώπη από άποψη θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων (νεκροί/ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού).
• Η Ελλάδα παρουσιάζει τα βαρύτερα ατυχήματα (νεκροί/100 ατυχήματα) στην Ευρώπη.
• Τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα πλήττουν κυρίως νέους 15 έως 24 ετών. Το 81% των θανάτων σε αυτές τις ηλικίες προέρχεται από ατυχήματα και μόνο το 19% από παθήσεις.
• Η Ελλάδα εμφανίζει τους περισσότερους νεκρούς πεζούς σε κάθε 100 ατυχήματα. Μεταξύ 1985 – 1994 οι νεκροί πεζοί έφτασαν στην Ελλάδα τους 4.037 εκ των οποίων το 51% ήταν άνω των 65 ετών!
• Οι εγκαταλείψεις θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων μεταξύ 1996 – 1999 αυξήθηκαν κατά 274% χωρίς ουσιαστική αύξηση του αριθμού των ατυχημάτων.
• Οι πυρκαγιές αυτοκινήτων και δικύκλων (κυρίως αυτοκινήτων) αυξήθηκαν μεταξύ 1990 – 1999 κατά 580%, ενώ ο αριθμός των οχημάτων αυξήθηκε κατά 146% και ο αριθμός των ατυχημάτων παρέμεινε πρακτικώς ο ίδιος.
Β. Μια εφαρμόσιμη φιλοσοφία στην πρόληψη ατυχημάτων
Συμβαίνει (ή πρέπει να συμβαίνει) στη ζωή, για όλα τα πράγματα να έχουμε μια φιλοσοφία. Το ίδιο και για την πρόληψη των ατυχημάτων χρειάζεται μια φιλοσοφία, δηλαδή ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που να καθοδηγεί και να στηρίζει τρόπους και επιλογές δράσης, στην καθημερινή μας ζωή, ώστε τελικά τα ατυχήματα να μηδενίζονται ή η πιθανότητά τους να ελαχιστοποιείται. Μια τέτοια φιλοσοφία πρόληψης των ατυχημάτων θα πρέπει να βασίζεται σε αρχές που θα πρέπει να ενστερνιστούμε. Θα πρέπει π.χ. να είμαστε προσανατολισμένοι στην εφαρμογή και την πράξη και να μην αρκούμαστε σε προθέσεις και δηλώσεις. Ακόμα να συνηθίσουμε να εφαρμόζουμε την πρόληψη διαρκώς και χωρίς εξαιρέσεις και να έχουμε κατά νου ότι τα μέτρα πρόληψης χρειάζονται «συντήρηση», δηλαδή έλεγχο, αξιολόγηση, ανανέωση, βελτίωση. Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι «μικρές» αιτίες μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικά αποτελέσματα και ακόμα ότι σχεδόν ποτέ δεν φταίει μια μόνο αιτία – το ατύχημα «προετοιμάζεται» από καιρό, σιωπηλά! Θα πρέπει να έχουμε εμμονή στην τήρηση της πρόληψης των ατυχημάτων και να μη μας αναστέλλουν ειρωνείες του τύπου «είσαι υπερβολικός», «είσαι γραφικός», που τις ακούει κανείς πολύ συχνά.
Αν θέλαμε να χαρακτηρίσουμε ποιος είναι καλός οδηγός, θα λέγαμε ότι είναι αυτός που δεν δημιουργεί επικίνδυνες καταστάσεις. Παραδείγματα:
• Μειώνει ταχύτητα σε δύσκολη και δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση (σε περιοχή σχολείων – σε διάβαση πεζών – σε μεγάλες διασταυρώσεις).
• Δεν προσπερνά χωρίς τις βασικές προϋποθέσεις (ορατότητα, διαφορά ταχύτητας, καιρός/οδόστρωμα, μη ύπαρξη απαγόρευσης κ.λπ.).
• Δεν πιέζει προπορευόμενους να παραμερίσουν.
• Παραχωρεί προτεραιότητα – δεν επιμένει επειδή «έχει δίκιο».
• Τηρεί αποστάσεις.
• Είναι ευγενής. Πράγμα πολύ σημαντικό διότι η ευγένεια αφαιρεί τον εκνευρισμό και διατηρεί ήρεμες καταστάσεις που είναι βασική προϋπόθεση πρόληψης.
• Δεν περνά ούτε με κίτρινο σηματοδότη.
• Προσέχει στην πράξη και όχι θεωρητικά. Παραδείγματος χάριν: Δεν προσπερνούμε χωρίς καλή ορατότητα «προσέχοντας». Απλά, χωρίς καλή ορατότητα, δεν προσπερνούμε. Δεν τρέχουμε με 70 km/h σε περιοχή σχολείου «προσέχοντας», αλλά προσέχουμε μειώνοντας την ταχύτητα στα 30 km/h.
Προσοχή δεν είναι η ένταση των αισθήσεων. Προσοχή είναι απασχόληση μόνο με την οδήγηση και κυρίως εφαρμογή μέτρων που θα προλάβουν το ατύχημα.
Σημαντική παρατήρηση: Ο καταναλωτικός τρόπος ζωής, δηλαδή η προσπάθεια ικανοποίησης μέσω κατανάλωσης και όχι η αναγκαιότητα χρήσης, μεταφέρεται και στην οδήγηση: καταναλώνουμε χωρίς νόημα ταχύτητα, προσπεράσματα, κυβικά, ιπποδύναμη (και βενζίνη), χωρίς τελικά να τα χρησιμοποιούμε όλα αυτά για συγκεκριμένο στόχο και χωρίς να υπάρχει λογική αναγκαιότητα. Μήπως καταναλώνουμε και ατυχήματα;
*Δρ. Μηχανικός
τ. Δ/ντής ΔΕΔΔΗΕ
Δικαστικός Πραγματογνώμονας
τροχαίων ατυχημάτων
