«Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε το βιβλίο στη ζωή μας. Να το προτιμήσουμε ως δώρο, ειδικά όταν αυτό προορίζεται για παιδιά. Αναγκαία η ηλεκτρονική ενημέρωση που μας κατακλύζει, αλλά ανεκτίμητη η συμβολή του καλού βιβλίου στο να αναδεικνύονται αξίες και να χτίζονται υγιείς και συγκροτημένοι χαρακτήρες».
Αυτό επισημαίνει, μεταξύ άλλων, η συγγραφέας και εκπαιδευτικός Τζένη Κουτσοδημητροπούλου, η οποία σήμερα το μεσημέρι στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων θα παρουσιάσει στην πόλη μας το νέο της βιβλίο “Η Χόλι γεμίζει το κόκκινο σακίδιο” (εκδ. Διόπτρα), ενώ το απόγευμα θα συμμετέχει σε εκδήλωση στο 2ο Φεστιβάλ Παιδικού Βιβλίου που πραγματοποιείται στο Ρέθυμνο.
Με αφορμή την παρουσία της στα Χανιά οι “διαδρομές” μίλησαν με τη συγγραφέα για τη λογοτεχνία ως μέσο προσέγγισης των παιδιών αλλά κι ως παιδαγωγικό εργαλείο, για “θέματα – ταμπού” στην παιδική λογοτεχνία – που «δυσκολεύουν κυρίως τους μεγάλους» -, τον κίνδυνο του διδακτισμού που ναρκοθετεί την επικοινωνία με τους νεαρούς αναγνώστες, αλλά και τη νεανική φαντασία που μεγαλώνοντας θα πρέπει να της επιτρέπουμε να ανασαίνει μέσα μας…
-Συχνά στην παιδική λογοτεχνία, όπως και σε βιβλία σας, οι συγγραφείς δεν αποβλέπουν μόνο να προσφέρουν συντροφιά στα παιδιά αλλά και να μιλήσουν για αξίες, θέματα σχέσεων κ.λπ. Είναι η λογοτεχνία ένας πρόσφορος τρόπος να πλησιάσουμε τα παιδιά;
Όσο κι αν θέλουμε να “προστατεύσουμε” τα παιδιά μας από όλα τα απρόοπτα συμβάντα και τα δύσκολα θέματα που προκύπτουν στην καθημερινότητά τους, αυτά είναι μέρος της ζωής τους και αργά ή γρήγορα θα κληθούν να τα αντιμετωπίσουν. Είναι όμως δύσκολο να ξεκινήσει κανείς μια συζήτηση με ένα μικρό παιδί για ένα ευαίσθητο θέμα, όταν αυτό ακόμα δεν έχει πρότερη σχετική εμπειρία διαχείρισης και θεωρεί ως παντοτινά τα μέχρι εκείνη τη στιγμή δεδομένα. Ένα βιβλίο είναι ίσως ο ιδανικός τρόπος για να πυροδοτήσουμε μια διαδικασία συζήτησης, εκδήλωσης – διαχείρισης των συναισθημάτων των παιδιών. Οι εικόνες, οι χαρακτήρες και οι ιδέες που δημιουργούνται από ένα βιβλίο, δίνουν στα μικρά παιδιά μια διέξοδο – και το λεξιλόγιο – για να αναλύσουν μέχρι και “σκληρά” θέματα στην ασφαλή αγκαλιά του σπιτιού τους και να μοιραστούν πραγματικές ανησυχίες.
-Υπάρχουν θέματα ταμπού για τα οποία δεν μπορεί να γράψει ένας συγγραφέας παιδικών βιβλίων;
Θα έλεγα πως τα θέματα “ταμπού” είναι αυτά που εμείς οι ίδιοι οι ενήλικες δυσκολευόμαστε να αγγίξουμε, να διαχειριστούμε. Ένα θέμα “ομπρέλα”, που καλύπτει πολλά, είναι αυτό της διαφορετικότητας. Παρά την δική μας τυχόν άποψη, όμως, ότι τα παιδιά ίσως να μην μπορούν να κατανοήσουν άμεσα και σε βάθος τέτοια ζητήματα, αυτά διαθέτουν ένα τρομερό ένστικτο στο να αντιλαμβάνονται τη διαφορετικότητα. Μπορούν να εξοικειωθούν γρήγορα με τη διαφορετικότητα κάθε κατηγορίας και όπου αυτή απαντάται, αρκεί να κληθούν από πολύ μικρή ηλικία να την γνωρίσουν, να τη διαχειριστούν, να μάθουν να ζουν με αυτήν. Η ποικιλία, η αλλαγή, ο πολύχρωμος καμβάς της διαφορετικότητας είναι η ομορφιά της ζωής, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να τα εμποδίσουμε τη γνωρίσουν, να την αποδεχθούν και να τη ζήσουν. Στεγανά ενημέρωσης μόνο ζημιά μπορούν να κάνουν στην συγκρότηση των χαρακτήρων τους, διότι αναγκαστικά θα κληθούν σε ώριμη ηλικία να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Η δε κατανόηση των αναγκών των συνανθρώπων τους και η ικανότητα να “μπαίνουν στα παπούτσια” των άλλων συνιστούν ικανότητες που πρέπει να χτίζονται από πολύ νωρίς, ώστε αφενός να αντιλαμβάνονται έγκαιρα το εκάστοτε περιβάλλον που καλούνται να εγκλιματιστούν και αφετέρου να είναι πιο άμεσα/ουσιαστικά στις σχέσεις τους και εν τέλει ανθρώπινα στην καθημερινή τριβή τους με διάφορες προσωπικότητες και χαρακτήρες. Ο πιο άμεσος και αποτελεσματικός τρόπος είναι να έχουν καθημερινά συνεχή, διαφορετικά βιώματα και παραδείγματα από το άμεσο κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον. Επιπλέον, η συζήτηση, το βιβλίο και το δημιουργικό παιχνίδι μπορούν να λειτουργήσουν θετικά. Τα παραπάνω θα συνεισφέρουν στη συνύπαρξη τους με όλους τους ανθρώπους του εκάστοτε περιβάλλοντός τους και την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία.
-Πώς αποφεύγει κανείς τον διδακτισμό που συχνά γίνεται εμπόδιο στην επικοινωνία;
Στη δική μου περίπτωση, όταν με καθοδηγεί μόνο η ιστορία και η πλοκή, τότε αποφεύγω εύκολα, θέλω να πιστεύω, την παγίδα αυτή. Όταν όμως εμπλέκεται και το “θέμα” για το οποίο θέλω ή πρέπει να γράψω, τότε κινδυνεύω να κουνήσω το δάχτυλο. Γι’ αυτό όταν ξεκινάει η διαδικασία γραφής θέλω να σκέφτομαι μόνο την ιστορία ως απλώς μια ιστορία και στο τέλος, και μόνο αν πρέπει, εξετάζω σε ποιο “θέμα” μπορούμε να το κατατάξουμε.
-Συμφωνείτε ότι τα παιδιά είναι ίσως ο πιο αυστηρός κριτής όπως υποστηρίζουν κάποιοι;
Οι μικροί μας φίλοι βαριούνται εύκολα, έχουν λίγη υπομονή, δεν φιλτράρουν και δεν προσποιούνται όταν θέλουν να εκφραστούν. Είτε τους αρέσει ένα βιβλίο, είτε όχι, τόσο απλά. Όταν όμως τους αγγίξει, το εκφράζουν χωρίς εγωισμούς και αναστολές.
-Ο Αϊνστάιν έλεγε ότι η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση. Πού πάει η παιδική φαντασία μεγαλώνοντας;
Δυστυχώς οι ρυθμοί της ζωής, οι υποχρεώσεις, η εντατική καθημερινότητα ενός ενήλικα συρρικνώνουν τη φαντασία. Την καταπιέζουν και την κλείνουν σε ένα μικροσκοπικό κουτάκι. Αλλά, ευτυχώς, δεν την εξαλείφουν. Αν της δώσουμε χώρο να αναπνεύσει, εικόνες να ονειρευτεί, βιβλία να ταξιδέψει, αυτή θα ζωηρέψει και θα μας εντυπωσιάσει με τη δύναμή της.
-Το βιβλίο τι θέση έχει σε έναν κόσμο γεμάτο από οθόνες; Αισιοδοξείτε για το μέλλον του;
Αναμφισβήτητα, αισιοδοξώ. Γιατί οι νέοι γονείς είναι πλέον ενημερωμένοι. Ένα παιδί πρέπει να μεγαλώσει με βιβλία. Πολλά βιβλία. Να γνωρίσει τους ανθρώπους, τον περίγυρό του, την κοινωνία στην οποία καλείται να ζήσει, διαβάζοντας. Ο λόγος συνοδευόμενος από την κατάλληλη εικόνα, είναι αυτά που ανοίγουν πόρτες και ορίζοντες στην ευαίσθητη και εύπλαστη παιδική ψυχή και βοηθούν στο να συγκροτηθούν υγιείς και ολοκληρωμένες προσωπικότητες και χαρακτήρες. Το παιδί θα διαπιστώσει μόνο του ότι το βιβλίο είναι γνώση, εμπειρία, απόλαυση, και η αγάπη του γι αυτό, θα έλθει, χωρίς καμία προσπάθεια, στη συνέχεια. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να βάλουμε το βιβλίο στη ζωή μας. Να το προτιμήσουμε ως δώρο, ειδικά όταν αυτό προορίζεται για παιδιά. Αναγκαία η ηλεκτρονική ενημέρωση που μας κατακλύζει, αλλά ανεκτίμητη η συμβολή του καλού βιβλίου στο να αναδεικνύονται αξίες και να χτίζονται υγιείς και συγκροτημένοι χαρακτήρες.
Η βιβλιοπαρουσίαση
Οι εκδόσεις Διόπτρα και το βιβλιοπωλείο Librairie σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης παρουσιάζουν σήμερα Σάββατο 27 Μαϊου στις 12:00, στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων (2ος όροφος), το νέο παιδικό βιβλίο της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου “Η Χόλι γεμίζει το κόκκινο σακίδιο”. Το τρίτο βιβλίο της σειράς “Σε καταλαβαίνω”, με πρωταγωνίστρια ένα μικρό πιγκουινάκι, αφηγείται μια τρυφερή ιστορία για τον αποχωρισμό και την αγάπη που ξεπερνάει σύνορα και θάλασσες και φτάνει στα πέρατα του κόσμου.
Επίσης, σήμερα το απόγευμα, στις 18:45, η συγγγραφέας θα μιλήσει για το νέο της βιβλίο στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Παιδικού Βιβλίου (27-28 Μαϊου) στον Δημοτικό Κήπο Ρεθύμνου.
