Απόκριες. Σε λίγες µέρες φτάνουν… Ετυµολογικά οι Απόκριες σηµαίνουν αποχή από το κρέας και διαρκούν µια συγκεκριµένη περίοδο κατά την οποία οι Χριστιανοί προετοιµάζονται µε νηστεία και περιµένουν τη Μεγάλη Εβδοµάδα και το Πάσχα.
Θεµατικά, σχετίζονται µε τα ∆ιονύσια, τη γιορτή που στην αρχαία Ελλάδα τιµούσαν το ∆ιόνυσο, το θεό του κρασιού και της γονιµότητας. Προς τιµήν του, γίνονταν λατρευτικές ποµπές, όπου συµµετείχαν µεταµφιεσµένοι χορευτές και τραγουδιστές που φορούσαν προσωπίδες και τραγουδούσαν σατυρικά τραγούδια. Αυτό το γεγονός, πέρασε από γενιά σε γενιά κουβαλώντας µαζί τις διαφορετικές κουλτούρες και τα έθιµα κάθε τόπου. Το έθιµο του καρναβαλιού που διατηρείται στις µέρες µας, έχει τις ρίζες του εκεί. Στη διάρκειά του, άνθρωποι µεταµφιεσµένοι συµµετέχουν στις γιορταστικές εκδηλώσεις.
Επιλέγονται κοστούµια που διακωµωδούν ή σατιρίζουν µια κατάσταση, µε σκοπό να προκαλέσουν γέλιο, χαρά και σκωπτική διάθεση. Αυτά ακροθιγώς…σχετικά µε το «τι και πώς» της γιορτής της Αποκριάς. Επί της ουσίας τώρα. Πώς βιώνει ο καθένας τη γιορτή αυτή; Με νηστεία και προσευχή σε αναµονή της Μεγάλης Εβδοµάδας και του Πάσχα; Με παρακολούθηση των καρναβαλιών; Με συµµετοχή στα δρώµενα, µε µάσκα και αποκριάτικη στολή; Με όλα αυτά µαζί; Με τίποτα από αυτά; Ο καθένας ξέρει για τον εαυτό του, πώς βιώνει αυτή τη γιορτή και για ποιο λόγο τη βιώνει όπως τη βιώνει… Ωστόσο, οι Απόκριες από τη φύση τους µεταδίδουν ενθουσιασµό, αφού κατά γενική οµολογία, η µάσκα και η µεταµφίεση απελευθερώνουν τον άνθρωπο, ο οποίος, γι’ αυτό το συγκεκριµένο διάστηµα του χρόνου, προσποιείται, «κρύβεται» σε έναν άλλο χαρακτήρα και µε τη µουσική, το χορό και τη συµµετοχή του σε αποκριάτικες εκδηλώσεις, ζει µια άλλη πραγµατικότητα φαντασίας. Τις Απόκριες λοιπόν και µόνο αυτό το συγκεκριµένο διάστηµα του χρόνου… επιτρέπονται οι µεταµφιέσεις και οι µάσκες…
Τι γίνεται όµως, αν υπάρχει τάση σε κάποιους να φορούν µάσκα σχεδόν καθηµερινά; Μάσκα αόρατη που µόνο εκείνοι τη νιώθουν; Μάσκα… όταν κάνουν κάτι επειδή πρέπει και όχι επειδή το θέλουν. Μάσκα… για να «κρυφτούν» από άλλους που για κάποιο λόγο τους φοβούνται. Μάσκα… για να ακολουθήσουν τα κοινωνικά µοτίβα. Μάσκα… για να προβάλλουν µια άλλη προσωπικότητα από αυτήν που πραγµατικά είναι. Μάσκα… για να νιώσουν ασφαλείς γιατί δεν τολµούν να αποκαλύψουν τις απόψεις τους, φοβούµενοι µήπως δεν τις σεβαστούν. Μάσκα σκληρότητας… για να µη θεωρηθούν ευάλωτοι…(ή και το αντίθετο!). Κι είναι κι άλλα που κι εσύ θα σκεφτείς τώρα, που µπορεί να κρύβονται πίσω από µια καθηµερινή αόρατη µάσκα… Στην πορεία άραγε αποκαλύπτεται αυτό;
Ο χρόνος καθώς περνά, καταλήγει να προδίδει; Μήπως τελικά, πέφτει η µάσκα και φωτίζεται η αλήθεια πίσω από αυτήν; Και γιατί σε µερικούς ανθρώπους είναι ανάγκη οι «µεταµφιέσεις» να υπερισχύουν των πραγµατικών συναισθηµάτων; Επειδή, ίσως, είναι επηρεασµένοι από προκαταλήψεις και κοινωνικά πρότυπα; Επειδή δε γνωρίζουν τον πραγµατικό εαυτό τους, ή δεν τον αγαπούν όπως είναι, ή δεν τους ενδιαφέρει να προσπαθήσουν να τον γνωρίσουν και να τον βελτιώσουν, δίνοντάς του νέες ευκαιρίες; Πολλές οι αναρωτήσεις περί των αόρατων καθηµερινών µασκών της ζωής…
Και ο καθένας µας, έχει τη δική του απάντηση… Ο Ζοζέ Σαραµάγκου* έγραψε: «Το επικίνδυνο είναι όταν, όχι µόνο εξαπατάτε τον εαυτό σας, αλλά όταν εξαπατάτε ταυτόχρονα και τους άλλους. Οι σχέσεις βασίζονται στην ειλικρίνεια και την εµπιστοσύνη και το να προσποιείστε κάποιον που δεν είστε, αυτόµατα εξαλείφει αυτές τις δύο αρετές». Μήπως λοιπόν… όχι στις καθηµερινές αόρατες µάσκες, παρά µόνο στις πραγµατικές την περίοδο του καρναβαλιού, που εξυπηρετούν ένα σκοπό; Μήπως, µόνο ένα καθαρό πρόσωπο, χωρίς τεχνάσµατα και περιττές ψευδαισθήσεις, µε τη δική σου την ξεχωριστή και τη µοναδική µαγεία που θα αντικατοπτρίζει τον πραγµατικό εαυτό σου στους ανθρώπους γύρω σου; Και σε όποιον αρέσεις;
Εσύ αποφασίζεις… Εν τέλει και… µέχρι να φτάσουν οι Απόκριες, ας είναι οι µέρες για τον καθένα, όπως εκείνος τις επιθυµεί!
Ζοζέ Σαραµάγκου (1922-2010): πορτογάλος συγγραφέας και ποιητής
*Η Μαρία Σαρρή – Σαββάκη είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής – συγγραφέας
