55 σκιτσογράφοι στέκονται απέναντι στη βία και στη ρητορική μίσους
Πενήντα πέντε σκιτσογράφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό «ενώνουν» τις πένες τους για να στείλουν ένα μήνυμα κατά της ρατσιστικής βίας. Εκατό έργα τους με θέμα χαρακτηριστικές ρατσιστικές επιθέσεις σε όλη τη χώρα, αλλά και τις απολογίες των στελεχών της Χρυσής Αυγής παρουσιάζονται στη δεύτερη και ολοκληρωμένη έκθεση της καμπάνιας «Βαλ’τους Χ- Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» στην Αθήνα, που θα φιλοξενηθεί στην αίθουσα «Νέοι Φούρνοι» της Τεχνόπολης.
O Έλληνας σκιτσογράφος John Antono επιστρέφει τέσσερα χρόνια μετά το σκίτσο που τον έκανε ευρέως γνωστό, για να σχολιάσει ξανά το ρατσισμό, μέσα από τα σκίτσα του για τη δίκη της Χρυσής Αυγής, στην οποία είχε σχεδόν καθημερινή παρουσία. Αφορμή στάθηκε η πρόσκληση που δέχτηκε μαζί με άλλους Έλληνες και ξένους σκιτσογράφους από την οργάνωση HumanRights360 να βρεθούν στη δίκη και να αποτυπώσουν στιγμιότυπά της μέσα από τη δική τους ματιά. «Από τη στιγμή που στη δίκη δεν υπήρχε η δυνατότητα φωτογραφικής καταγραφής και βιντεοσκόπησης, τα σκίτσα μας έγιναν ένα είδος δημοσιογραφικών σημειώσεων», εξηγεί ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη Μαρία Κουζινοπούλου. «Αυτό που προσπάθησα να κάνω εγώ», συνεχίζει, «ήταν να αποτυπώσω με ρεαλιστικό τρόπο τις εκφράσεις και τη γλώσσα του σώματος των κατηγορουμένων και το πώς αντιδρούσε η έδρα ειδικά στην απολογία του Ρουπακιά, ενώ ταυτόχρονα κρατούσα σημειώσεις με αποσπάσματα από τις απολογίες και τα ενσωμάτωσα εικαστικά στα σκίτσα μου». Ορισμένα από τα σκίτσα του χρησιμοποιήθηκαν μάλιστα και σε εφημερίδες για να συμπληρώσουν το ρεπορτάζ των δημοσιογράφων.
Από την απολογία του κατηγορούμενου για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, Γιώργου Ρουπακιά, τις απολογίες κορυφαίων αλλά και χαμηλόβαθμων στελεχών της Χρυσής Αυγής, μέχρι τις εκφράσεις των οικογενειών των θυμάτων, της Μάγδας και του Παναγιώτη Φύσσα ή του πατέρα τού Σαχζάτ Λουκμάν, ο John Antono επιχείρησε ένα είδος «σκιτσορεπορτάζ», όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος. Αν και η τεχνοτροπία των σκίτσων του είναι περισσότερο γελοιογραφική, ωστόσο στην περίπτωση της δίκης «θέλησα να καταγράψω αντικειμενικά αυτό που έβλεπα», λέει.
«Δεν πήγα για να καταδικάσω, δεν είμαι δικαστής, πήγα ως πολίτης και με την ιδιότητα του σκιτσογράφου και ήθελα να καταλάβω πώς σκέφτονταν αυτοί οι άνθρωποι. Το ενδιαφέρον μου ήταν περισσότερο για τα μικρά στελέχη που ήταν τα πιόνια ουσιαστικά. Προσπάθησα να καταλάβω πώς ελκύονται απλοί καθημερινοί άνθρωποι από το όργιο της βίας», επισημαίνει. Τα σκίτσα που φιλοτέχνησε είναι κυρίως ασπρόμαυρα, «για τη συναισθηματική μαυρίλα που δημιουργείται υπό το βάρος των απολογιών», όπως εξηγεί.
Η τοπογραφία της ρατσιστικής βίας μέσα από το πενάκι σκιτσογράφων
Η οργάνωση HumanRights360 προσκάλεσε, μεταξύ άλλων και πέντε ξένους σκιτσογράφους, από το Ιράν, την Ολλανδία, την Αγγλία, την Πορτογαλία και τις ΗΠΑ.
Η μετάκληση Ελλήνων και ξένων σκιτσογράφων εντάσσεται στο πρότζεκτ που υλοποιούν από κοινού η HumanRights360 και το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ με τίτλο «Βαλ’τους Χ-Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας». Το πρότζεκτ είχε ξεκινήσει τον περασμένο Μάρτιο με την ομότιτλη έκθεση με 50 έργα 25 σκιτσογράφων για χαρακτηριστικές ρατσιστικές επιθέσεις που έγιναν στην Αττική και λιγότερο γνωστές απόπειρες δολοφονίας με ρατσιστικό κίνητρο, όπως οι επιθέσεις σε ζευγάρι αναγνωρισμένων προσφύγων στην Αττική με ξύλο με καρφιά.
Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε ο ιστότοπος valtousx.gr, όπου παρουσιάζονται πάνω σε χάρτη της Ελλάδας η κάθε επίθεση με την αντίστοιχη εικόνα και περιγραφή, ενώ τοποθετήθηκαν στα σημεία των επιθέσεων και αυτοκόλλητα με QR Codes, ώστε οι περαστικοί να μπορούν να πλοηγηθούν με το κινητό τους σε ένα «μαύρο χάρτη» της ρατσιστικής βίας. Στη φετινή, δεύτερη και ολοκληρωμένη φάση της έκθεσης, που εγκαινιάζεται σήμερα στις 6 μ.μ., στην Τεχνόπολη, ο αριθμός των καλλιτεχνών έχει αυξηθεί στους 55, με τα έργα τους να ανέρχονται σε 100 και να παρουσιάζουν επιθέσεις με ρατσιστικό κίνητρο όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά σε όλη την Ελλάδα. Την έκθεση συμπληρώνει βιντεο-εγκατάσταση με οπτικοακουστικό υλικό και σκίτσα από τη δίκη της Χρυσής Αυγής. Σκοπός του εγχειρήματος είναι να συγκροτήσει την τοπογραφία της ρατσιστικής βίας. Η έκθεση στην Τεχνόπολη θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό. Τον Μάρτιο η έκθεση θα ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια σε άλλες πόλεις όλης της Ελλάδας.
«Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας»
Από τον λαιμό
Βαϊνιά Ιεράπετρας, Φεβρουάριος 2013
Τρεις Πακιστανοί εργάτες, ο Μαζάρ, ο Αλί και ο Χανίφ, μαγειρεύουν στο σπίτι τους. Τάγμα εφόδου δεκαπέντε ατόμων περικυκλώνει το σπίτι και μπαίνει μέσα. Ανάμεσά τους είναι μέλη της τοπικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής. Πιάνουν τον Χανίφ από το λαιμό, τους χτυπούν με κλοτσιές, μπουνιές και ξύλινα μαδέρια στο κεφάλι και το σώμα. Στη συνέχεια βάζουν φωτιά στο σπίτι. Οι τρεις εργάτες νοσηλεύονται στο νοσοκομείο της Ιεράπετρας. Τα μέλη της Χρυσής Αυγής συλλαμβάνονται και καταδικάζονται για απρόκλητη επικίνδυνη σωματική βλάβη με απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Λασιθίου.
Σταμάτησαν το λεωφορείο
Αγιος Παντελεήμονας, Μάιος 2011
Δεκαπέντε άτομα, κάποια με κουκούλες, σταματούν ένα διερχόμενο λεωφορείο. Πέντε άντρες μπαίνουν μέσα κρατώντας ξύλα και αναγκάζουν όλους τους ξένους να κατεβούν. Κάποιος σπρώχνει τον Youssef χτυπώντας τον στην πλάτη. Παραλίγο να τον χτυπήσει αυτοκίνητο. Ο Youssef δεν καταγγέλλει την επίθεση στην αστυνομία, γιατί πιστεύει ότι δεν θα τον βοηθήσουν. Το περιστατικό καταγράφεται στην Αναφορά για την Ξενοφοβική Βία του Human Rights Watch, που δημοσιεύτηκε το 2012.
Είσαι Ελληνας;
Λεωφόρος Μεσογείων, Μάρτιος 2017
Ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Αλέξης Λάζαρης περνάει μπροστά από τα κεντρικά γραφεία της Χρυσής Αυγής. Μια ομάδα από χρυσαυγίτες του γνέφει απειλητικά. Τον κυνηγούν τέσσερα άτομα. Τον προλαβαίνουν και τον χτυπούν στο κεφάλι και στον αυχένα, προκαλώντας του βαρύτατα τραύματα. Φεύγοντας, του κλέβουν κινητό και φωτογραφική μηχανή. Όταν φτάνει η αστυνομία, ένας χρυσαυγίτης που βρίσκεται ακόμα στο σημείο τον ρωτάει: «Είσαι Έλληνας;». Για την επίθεση καταδικάζεται σε κάθειρξη εφτά ετών ο Χρήστος Ζέρβας, μετακλητός υπάλληλος στο γραφείο του Μιχαλολιάκου στη Βουλή.
Κοντά στην καρδιά
Αγιος Παντελεήμονας, Άυγουστος 2009
Ο Σακίρ, μετανάστης από το Αφγανιστάν, δέχεται επίθεση από ομάδα ατόμων που φορούν κράνη και είναι οπλισμένα με μαχαίρια και σιδερολοστούς. Τον μαχαιρώνουν αρκετές φορές κοντά στην καρδιά και στον αριστερό πνεύμονα. Ο Σακίρ νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση στον «Ευαγγελισμό». Κατά την προανάκριση ένας συμπατριώτης του, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας της επίθεσης, κατονομάζει δύο από τους δράστες. Η αστυνομία όχι μόνο δεν διερευνά την υπόθεση ως οφείλει, αλλά κινεί και τη διαδικασία απέλασης του Σακίρ και του συμπατριώτη του. Εφτά χρόνια αργότερα, η Ελλάδα καταδικάζεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για μη επαρκή διερεύνηση της υπόθεσης, αλλά και για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης του Σακίρ στο Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Παντελεήμονα.
Ηταν έγκυος
Αγιος Παντελεήμονας, Οκτώβριος 2011
Η 20χρονη Mina Ahmad περπατάει στην οδό Υγείας. Είναι έξι μηνών έγκυος και κρατάει από το χέρι τη νηπιακής ηλικίας κόρης της. Πέντε έξι άντρες, ντυμένοι στα μαύρα, την πλησιάζουν και τη ρωτούν από πού είναι. «Σομαλία», τους απαντάει. Οι άντρες προσπαθούν να πάρουν το παιδί από τα χέρια της. Τη χτυπούν με ένα ξύλο στο κεφάλι. Η Mina πέφτει κάτω αιμόφυρτη. Το περιστατικό καταγράφεται στην Αναφορά για την Ξενοφοβική Βία του Human Rights Watch, που δημοσιεύτηκε το 2012.
Κέλτικοι σταυροί
Ομόνοια, Σεπτέμβριος 2013
Είναι 22:00 και ο Αμπντούλ, μετανάστης από το Αφγανιστάν, ξεκλειδώνει την πόρτα του διαμερίσματός του. Δύο άντρες τον σπρώχνουν βίαια και μπαίνουν μέσα μαζί του. Λένε ότι είναι αστυνομικοί και του ζητούν τα χαρτιά του. Στην πόρτα παραφυλάει η Γεωργία Δημοπούλου, υποψήφια βουλευτής με τη Χρυσή Αυγή. Οι δύο άντρες χτυπούν τον Αμπντούλ στο κεφάλι και τον απειλούν για να φύγει από τη χώρα. Δύο μέρες μετά, οι ίδιοι άντρες με τη Δημοπούλου τον περιμένουν πάλι έξω από το σπίτι του. «Αν δεν ξεκουμπιστείς, το βράδυ θα έρθουν δέκα άνθρωποι να σε σκοτώσουν», του λένε. Ο Αμπντούλ αποφασίζει να εγκαταλείψει τη χώρα. Τα διαμερίσματα των αλλοδαπών στην πολυκατοικία είναι όλα σημαδεμένα με μαύρους κέλτικους σταυρούς. Η επίθεση έχει συσχετιστεί με τη δίκη της Χρυσής Αυγής.
20 άτομα στο νοσοκομείο
Λέρος, Μάιος 2017
Για τρεις συνεχόμενες μέρες, οργανωμένες ομάδες ρατσιστών πραγματοποιούν αλλεπάλληλες επιθέσεις κατά προσφύγων. Η τοπική αστυνομική αρχή δεν κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Β΄ ΕΛΜΕ Δωδεκανήσου, «είκοσι άτομα μεταφέρονται στο νοσοκομείο με κακώσεις στο σώμα, μεταξύ των οποίων και μία έγκυος γυναίκα που κινδυνεύει να χάσει το παιδί της».
Ψέματα
Κόνιτσα, Μάρτιος 2019
Εννέα ασυνόδευτα παιδιά, προσφυγόπουλα από το Αφγανιστάν, παίζουν μπάσκετ στο δημοτικό στάδιο κοντά στη δομή φιλοξενίας στην Κόνιτσα. Ένας 30χρονος, μέλος της Χρυσής Αυγής, και τρεις 17χρονοι, όλοι με καλυμμένα πρόσωπα, τους επιτίθενται με ρόπαλα και σιδερολοστούς. Ο 30χρονος επιβλέπει την επίθεση κρατώντας ένα περίστροφο. Ένα παιδί σπάει το χέρι του, ενώ ένα άλλο παθαίνει δυσφορία, καθώς προσπαθεί να διαφύγει. Τα δύο παιδιά απευθύνονται στο τοπικό Αστυνομικό Τμήμα, όπου αρχικά χλευάζονται ότι λένε ψέματα. Τελικά, διακομίζονται στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων.
Περιοδεία
Λαϊκή αγορά Μεσολογγίου, Σεπτέμβριος 2012
Τάγμα εφόδου με επικεφαλής τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής Κωνσταντίνο Μπαρμπαρούση και τον αστυνομικό φρουρό του, Δημήτριο Μακρή, διεξάγει «ελέγχο» σε μετανάστες μικροπωλητές. Με το πρόσχημα της μη κατοχής νομιμοποιητικών εγγράφων οι χρυσαυγίτες καταστρέφουν βίαια τους πάγκους με τα εμπορεύματα. Κάποιοι διερχόμενοι πολίτες προσπαθούν να τους σταματήσουν, ο Μακρής όμως προβάλλει την αστυνομική του ιδιότητα. Με ανακοίνωσή της η Χρυσή Αυγή αναλαμβάνει την ευθύνη των καταστροφών, δηλώνοντας: «Τα μέλη της Χρυσής Αυγής περιόδευσαν στη λαϊκή και κατέστρεψαν τρεις πάγκους παράνομων μικροπωλητών».
