Ιδιαίτερη σημασία έχει λάβει τα τελευταία χρόνια ένα αέριο καύσιμο, το οποίο παράγεται από την αποδόμηση της οργανικής ύλης με τη βοήθεια μικροοργανισμών και το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή χρήσιμης ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας.
Aν και το βιοαέριο ήταν γνωστό από παλιά, η παραγωγή και η αξιοποίησή του συντελέστηκε παράλληλα με την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την προώθηση των πολιτικών για την αειφορία τις τελευταίες δεκαετίες. Αποτελείται κατά κύριο λόγο από το μεθάνιο (CH4) το οποίο αποτελεί το κύριο συστατικό του φυσικού αερίου και το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) περίπου σε ίσες ποσότητες, ενώ περιέχει και μικρές ποσότητες και άλλων αερίων. Δεδομένου ότι το μεθάνιο, όταν καίγεται αποδίδει χρήσιμη ενέργεια το βιοαέριο αποτελεί ένα αξιόλογο καύσιμο, το οποίο έχει περίπου τη μισή ενέργεια ανά μονάδα όγκου σε σχέση με το φυσικό αέριο. Ενώ όμως το φυσικό αέριο αποτελεί ένα ορυκτό καύσιμο, το οποίο λαμβάνεται από το υπέδαφος, το βιοαέριο κατηγοριοποιείται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καθώς προέρχεται από την επεξεργασία της οργανικής ύλης κυρίως στερεών και υγρών αποβλήτων. Στο γεγονός αυτό έγκειται και η αξία του καθώς σήμερα το ενδιαφέρον για την κυκλική οικονομία (δηλαδή στην οικονομία που τα απόβλητα αντί να διατίθενται σε αποδέκτες και να ρυπαίνουν το περιβάλλον ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων χρήσιμων προιόντων ή ενέργειας) και την επαναχρησιμοποίηση διαφόρων αποβλήτων για την ανάκτηση χρήσιμων υλικών και ενέργειας είναι ιδιαίτερα αυξημένο. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη απόφαση της Γαλλικής Βουλής κατά την οποία τα σούπερ μάρκετ υποχρεώνονται να διαθέτουν τα ληγμένα τρόφιμα σε φιλανθρωπικές οργανώσεις αντί να τα απορρίπτουν στα σκουπίδια σαν απόβλητα. Το βιοαέριο παράγεται σήμερα από
Α) Τη λάσπη – ιλύ των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων.
Β) Τους χώρους υγειονομικής ταφής οικιακών απορριμμάτων.
Γ) Τα πάσης φύσεως κτηνοτροφικά απόβλητα π.χ. απόβλητα χοιροστασίων κ.ά.
Δ) Διάφορα απόβλητα γεωργικών βιομηχανιών π.χ. ελαιουργεία ,τυροκομεία κ.ά.
Ε) Φυτικά υπολλείμματα και παραπροϊόντα.
Στην Ελλάδα το βιοαέριο παράγεται σήμερα κυρίως από
Α) Εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων και
Β) χώρους υγειονομικής απόθεσης οικιακών στερεών απορριμμάτων.
Σαν αέριο καύσιμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή θερμότητας, ηλεκτρισμού ή τη συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού. Οι τεχνολογίες γι’ αυτό είναι γνωστές, οικονομικές και αξιόπιστες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει σήμερα η χρήση του βιοαερίου για συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού λόγω του υψηλού βαθμού απόδοσης της διεργασίας αυτής. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να διατεθεί στο ηλεκτρικό δίκτυο και η πολιτεία προσφέρει ελκυστικές εγγυημένες τιμές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η παραγόμενη θερμότητα μπορεί να διατεθεί σε κάποιον χρήστη εφόσον βέβαια υπάρχει κάποιος κοντά στον χώρο καύσης του βιοαερίου. Το βιοαέριο έχει την ιδιότητα να συμβάλλει στην επίταση του φαινομένου του θερμοκηπίου και των κλιματικών αλλαγών 23 φορές περισσότερο από ότι το διοξείδιο του άνθρακα. Συνεπώς επιβάλλεται η συλλογή του εκεί που παράγεται και η καύση του, οπότε μετατρέπεται στο λιγότερο βλαβερό διοξείδιο του άνθρακα όπως επιβάλλει και η Ευρωπαική Οδηγία 31/2010. Οι τεχνολογίες αναερόβιας μικροβιακής μετατροπής της οργανικής ύλης -ιδιαίτερα των διαφόρων αποβλήτων- σε βιοαέριο και στη συνέχεια η χρήση του για την παραγωγή ωφέλιμης ενέργειας αποτελούν κατ’ εξοχήν οικολογικές τεχνολογίες, οι οποίες αντί να απορρίπτουν απόβλητα στο οικοσύστημα τα επαναχρησιμοποιούν για την παραγωγή χρήσιμης ενέργειας υποκαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα. Η μετατροπή οργανικών αποβλήτων όπως π.χ. κτηνοτροφικών αποβλήτων σε βιοαέριο έχει ως αποτέλεσμα (εκτός από την παραγωγή χρήσιμης ενέργειας) τη μείωση του ρυπαντικού φορτίου τους και τη δυνατότητα ασφαλούς διάθεσής τους στο περιβάλλον μειώνοντας τα έξοδα απορρύπανσης ορισμένων αποβλήτων με μεγάλο ρυπαντικό φορτίο. Σήμερα στην Κρήτη αξιοποιείται ενεργειακά μόνο το παραγόμενο βιοαέριο στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων Χανίων και Ηρακλείου, όπου κυρίως παράγεται θερμότητα, η οποία καταναλίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις, ενώ η συμπαραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, όταν παράγεται διατίθεται στο δίκτυο. Δεν χρησιμοποιείται όμως το παραγόμενο βιοαέριο από τους χώρους υγειονομικής ταφής οικιακών απορριμμάτων στην Κρήτη αν και αυτό θα ήταν υπό προϋποθέσεις εφικτό. Στην Κρήτη υπάρχει και η δυνατότητα παραγωγής βιοαερίου από τα απόβλητα των ελαιουργείων. Ομως το μικρό μέγεθος των βιοτεχνιών αυτών κάνει το εγχείρημα αυτό οικονομικά μη εφικτό. Οι ποσότητες του παραγόμενου βιοαερίου σε Χανιά και Ηράκλειο από τα επεξεργαζόμενα αστικά λύματα και τα στερεά απορρίμματα καθώς και η δυνάμενη να παραχθεί ενέργεια φαίνεται στον πίνακα 1.
Το παραγόμενο βιοαέριο ιδιαίτερα από το Χ.Υ.Τ.Α. Ηρακλείου έχει σημαντικό ενεργειακό περιεχόμενο και μπορεί να αξιοποιηθεί για τη παραγωγή ηλεκτρικής αλλά και υπό προυποθέσεις θερμικής ενέργειας. Η δυνάμενη -να παραχθεί- ηλεκτρική ενέργεια από το ΧΥΤΑ αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 4 – 5 της χιλίοις της καταναλισκόμενης σήμερα ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη. Με την αξιοποίησή του θα προαχθεί η κυκλική οικονομία στην Κρήτη που βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των πολιτικών της αειφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα μειωθεί η ρύπανση του περιβάλλοντος και θα προκύψει οικονομικό όφελος για τον φορέα διαχείρισης των στερεών οικιακών απορριμμάτων.
* Ο κ. Γιάννης Βουρδουμπάς διδάσκει ενεργειακή τεχνολογία στο Τ.Ε.Ι. Κρήτης και είναι επιστημονικός συνεργάτης του Μ.Α.Ι.Χ.
