Για να αποτυπώσει ένα σπάνιο φυτό μπορεί να ανέβει σε μια απάτητη βουνοκορφή, να αναμένει για ώρες τη μητέρα πελαργό να ταΐσει το μικρό της. Ερασιτέχνης φωτογράφος της βιοποικιλότητας αλλά και παράλληλα ερευνητής (δίνει τις καταγραφές του στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο Φορέα Διαχείρισης “Σαμαριάς”, το Μ.Α.Ι.Χ., το πανεπιστήμιο Πατρών, το πανεπιστήμιο Freiburg αλλά και την ΟΥΝΕΣΚΟ), ο Φώτης Σαμαριτάκης τις φωτογραφίες του οποίου φιλοξενούμε στις σημερινές “διαδρομές”.
Έχοντας μεγαλώσει μαζί με τον αδελφό του παρακολουθώντας ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση για τη φύση, φροντίζει να την αποτυπώνει με τον φωτογραφικό του φακό κινούμενος από τη μια άκρη της Κρήτης στην άλλη. Μια αληθινά ξεχωριστή αποτύπωση της βιοποικιλότητας του νησιού…
Ciconia ciconia (λευκοπελαργός). Μία σπάνια συνάντηση για την Κρήτη αφού μόλις τα τελευταία 3 χρόνια έχουν βρεθεί ενεργές φωλιές με πετυχημένες εκκολάψεις. Είχα την πληροφορία ότι σε περιοχή του Ρεθύμνου, ένα ζευγάρι λευκοπελαργών έχει κάνει φωλιά. Έτσι με την πρώτη ευκαιρία μπόρεσα να την επισκεφτώ και να απολαύσω αυτό το μοναδικής ομορφιάς θέαμα. Η φωτογραφία απεικονίζει τάισμα ενός από τους νεοσσούς με κάποιο έντομο.
Butorides striata (γραμμοτσικνιάς). Ο πολύπαθος Κλαδισσός ποταμός και ιδιαίτερα οι εκβολές του, μπορούν να προσφέρουν απίθανες στιγμές, όπως αυτό το πουλί που αποτελεί πρώτη καταγραφή για την Ελλάδα και δεύτερη για την Ευρώπη (στην Κύπρο η πρώτη). Ένα κρύο απόγευμα του Νοεμβρίου 2019, μετά την καθημερινή μου βόλτα στη λίμνη της Αγιάς, έκανα μία στάση στις εκβολές του Κλαδισσού για παρατήρηση πτηνών. Κόσμος και σκυλιά πηγαινοέρχονταν αλλά αυτό δεν εμπόδισε το πεινασμένο πουλί να προσπαθεί να τραφεί με τα ψάρια του ποταμού. Έβγαλα κάμποσες φωτογραφίες χωρίς να έχω στο μυαλό μου ότι πρόκειται για το παραπάνω είδος. Το βράδυ στο σπίτι μου έκανα δημοσίευση σε ομάδα με θέμα πουλιά της Κρήτης και σχεδόν αμέσως έγινε η αναγνώρισή του από τον αδερφό μου Νίκο ο οποίος είναι γνώστης της ορνιθοπανίδας. Αυτό που ακολούθησε ήταν σαν όνειρο. Τα νέα ξεπέρασαν τα σύνορα της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας και από την επόμενη ημέρα ξεκίνησαν να καταφθάνουν στο σημείο φωτογράφοι και παρατηρητές από όλα τα μέρη της χώρας. “Ο γραμμοτσικνιάς ενώνει” λέγαμε χαρακτηριστικά, αφού το πουλί αυτό ήταν αιτία να γνωριστούμε από κοντά με φίλους από τόσο μακριά. Μας έκανε την τιμή να μείνει περίπου ένα μήνα και μετά έφυγε, ίσως πάλι πίσω στη χερσόνησο Σινά στην Ερυθρά θάλασσα, εκεί που κανονικά ενδημεί.
Streptopelia turtur (τρυγόνι). Ένα από τα πιο γνωστά μεταναστευτικά πτηνά που μας επισκέπτονται στις αντίστοιχες περιόδους. Δυστυχώς ο παγκόσμιος πληθυσμός τους έχει μειωθεί δραματικά, με κίνδυνο ορατό πλέον εξαφάνισής του. Αρκετές χώρες μεταξύ των οποίων η Ισπανία και η Γαλλία απαγόρευσαν το κυνήγι τουλάχιστον για ένα έτος. Είναι λοιπόν σπάνιο θέαμα τα τρυγόνια στο νησί και ακόμα πιο σπάνιο να τα φωτογραφίζεις ακάλυπτα από την προστασία των δέντρων. Τη φωτογραφία αυτή την έβγαλα μέσα από το αυτοκίνητο σε περιοχή των Χανίων. Ενώ οδηγούσα ψάχνοντας κάποιο πιθανό θέμα φωτογράφησης, βλέπω αυτή την ομορφιά να πίνει νερό από μία λακκούβα στο δρόμο. Δεν έχασα καθόλου χρόνο και πολύ προσεκτικά και διακριτικά, για να μην τρομάξει το πουλί και πετάξει χωρίς να προλάβει να πιει νερό που τόσο είχε ανάγκη, ξεκίνησα να βγάζω φωτογραφίες. Χάρηκα περισσότερο από τη φωτογραφία, που δεν το τρόμαξα και αφού ξεδίψασε πέταξε και χάθηκε στις φυλλωσιές.
Gyps fulvus (όρνιο ή σκάρα/καναβός στην Κρήτη). Η Κρήτη αποτελεί τον παράδεισο των αρπακτικών πτηνών λόγω των πάμπολλων φαραγγιών αλλά και της άφθονης ελεύθερης κτηνοτροφίας κατά κύριο λόγο. Στο νησί υπάρχει ο μεγαλύτερος πληθυσμός όρνιων στην Ελλάδα, μολονότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση στον πληθυσμό τους. Για να βγει η συγκεκριμένη φωτογραφία χρειάζεται να ανέβεις ψηλά, να κάτσεις στην άκρη του γκρεμνού στα Λευκά Όρη με ασφάλεια και διακριτικότητα, να ετοιμάσεις τον κατάλληλο φωτογραφικό εξοπλισμό και με κομμένη την ανάσα να τραβάς όσες περισσότερες φωτογραφίες μπορείς. Δέος να είσαι εσύ πιο ψηλά από αυτούς τους αγαθούς γίγαντες του ουρανού.
Campanula hierapetrae (καμπανούλα της Ιεράπετρας). Άλλο ένα σπάνιο φυτό, ενδημικό του όρους Θρυπτή στην ανατολική πλευρά της Κρήτης. Χρειάζεται μεγάλη αγάπη και σίγουρα τρέλα για να κάνω αυτό το “καταδρομικό” ταξίδι στην άλλη άκρη του νησιού. Ξύπνημα πολύ νωρίς το πρωί, οδήγηση μέχρι το Ρέθυμνο όπου εκεί επιβιβάζομαι σε αυτοκίνητο πολύ καλών φίλων και πηγαίνουμε στο βουνό. Μία αρκετά δύσκολη διαδρομή από ένα σημείο και μετά όπου χρειάζεται αυτοκίνητο 4χ4 και οδηγό βέβαια με εμπειρία σε τέτοιες επιφάνειες. Το φυτό μας περίμενε ολάνθιστο, ομορφαίνοντας τα βράχια. Ανακούφιση μεγάλη που το βρήκαμε ανθισμένο κάνοντας τόσο δρόμο. Η περιοχή είναι άλλο ένα μνημείο της φύσης με τη δική της βιοποικιλότητα και μερικά ακόμα στενοενδημικά φυτά. Αργά το βράδυ είχα επιστρέψει πανευτυχής στο σπίτι μου. Κουρασμένος αλλά ευτυχισμένος!
Anchusa cespitosa (μπλάβη). Ένα σπάνιο φυτό, ενδημικό των Λευκών Ορέων σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1600 μέτρων. Μία χαμωτή ομορφιά που από τέλη Άνοιξης μέχρι και Αύγουστο δημιουργεί “χαλιά” πάνω στο φαινομενικά άγονο τοπίο της υποαλπικής και αλπικής ζώνης σε συγκεκριμένες περιοχές στα Λευκά Όρη. 21 Ιουνίου η ημερομηνία που βρήκα την κατάλληλη παρέα για να ανέβουμε στο βουνό και να αφεθώ για περίπου 5 ώρες σε ένα τοπίο που καθηλώνει με τη μοναδική βιοποικιλότητα του. Αυτό που κεντρίζει το βλέμμα από την πρώτη στιγμή είναι το βαθύ μπλε χρώμα του φυτού αυτού. Ένας παράδεισος χλωρίδας τους καλοκαιρινούς μήνες κυρίως που αξίζει τουλάχιστον μία φορά την επίσκεψή μας.
Paeonia clusii ssp. clusii (παιώνια του Κλούσιου/ψήφια/ψηφακές). Αυτό το φυτό είναι η μεγαλύτερη μου αγάπη και κατά τη γνώμη μου το πιο εντυπωσιακό που μπορούμε να συναντήσουμε στην Κρήτη και Κάρπαθο όπου ενδημεί. Θα θυμάμαι για πάντα την πρώτη φορά που συνάντησα αυτό το φυτό. Μάϊος και εξόρμηση στα ορεινά Σφακιά. Μπήκα σε ένα φαράγγι και ξεκίνησα την πεζοπορία μου ψάχνοντας να το βρω. Η καρδιά μου χτύπαγε ήδη σαν τρελή μόνο στην ιδέα ότι σύντομα υπάρχει η περίπτωση να το δω από κοντά. Μετά από μία στροφή, ανοίγω τα μάτια διάπλατα και αντικρίζω μπροστά μου κάτι το μοναδικό. Ποτέ μου δεν πίστευα ότι θα υπήρχε στη φύση άγριο φυτό με τόσο μεγάλο λουλούδι πάνω από 10 εκατοστά. Μία πλαγιά με αξιόλογο πληθυσμό ανθισμένο σε όλο του το μεγαλείο. Μόνος σε εκείνη την περιοχή, με τα θεώρατα κυπαρίσσια και τα εντυπωσιακά σφενδάμια και το μόνο που ακουγόταν ήταν οι φωνές των πουλιών. Ένα φανταστικό τοπίο απερίγραπτης ομορφιάς και μία εκδρομή που θα μνημονεύω πάντα.
Scilla nana ssp. nana (χιονοδόξα η νανώδης). Το όνομα του φυτού αυτού τα λέει όλα.
Όταν ξεκινάει το λιώσιμο του χιονιού μετά το Μάρτιο, ξεπροβάλλει αυτή η σπάνια ομορφιά. Από τα 1000 μέτρα υψόμετρο και ψηλότερα φύεται η Χιονοδόξα στα βουνά της Κρήτης. Το υποείδος αυτό φύεται στα Λευκά όρη και το Scilla nana ssp. albescens στα υπόλοιπα ψηλά βουνά του νησιού. Λίγο πάνω από το οροπέδιο του Ομαλού ψάχνοντας προσεκτικά βρέθηκα μπροστά του. Το χιόνι ακόμα αρκετό με τον ήλιο να λάμπει στον πεντακάθαρο ουρανό. Το φυτό έλαμπε καθώς έπεφτε πάνω του το φως δίνοντας μου την ευκαιρία για πολλά όμορφα καρέ.
Calopteryx splendens ssp. cretensis. Ενδημικό υποείδος λιβελούλας που βρίσκεται σε ποτάμια και ρυάκια. Η παρουσία του υποδηλώνει την καθαρότητα του νερού, αφού είναι πολύ ευαίσθητο είδος στη μόλυνση. Εκδρομή στα καθαρά νερά του φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης, μία ζεστή καλοκαιρινή ημέρα. Η θερμοκρασία εκεί είναι τουλάχιστον 7-8 βαθμούς χαμηλότερη από ό,τι στην πόλη και έτσι μπόρεσα ευχάριστα να περιηγηθώ στην περιοχή. Δεν άργησα να βρω το κατάλληλο μέρος για να παρατηρήσω τις λιβελούλες στην καθημερινότητά τους. Η φωτογραφία απεικονίζει ένα θηλυκό του είδους να παραμονεύει στο ξύλο για κάποιο κουνούπι ή μυγάκι που τυχόν θα περάσει από εκεί. Είναι κορυφαίοι θηρευτές κουνουπιών και αποτελούν μεγάλη βοήθεια για τον άνθρωπο.
Orthetrum coerulescens. Εδώ παρατηρούμε ένα άλλο είδος λιβελούλας σε μία από τις χαρακτηριστικές τους στάσεις σύζευξης. Το ιδιαίτερο με αυτή τη φωτογραφία είναι ότι την τράβηξα στο Μνημείο θυμάτων του ναυαγίου του πλοίου Ηράκλειο (το γνωστό σαν “Χέρι”), το οποίο τους καλοκαιρινούς μήνες έχει νερό. Δεν χάνουν ευκαιρία σε οποιοδήποτε μέρος θεωρήσουν κατάλληλο, να διαιωνίσουν το είδος τους.
Chrysura refulgens. Δεν χρειάζεται να πάμε ταξίδι στον Αμαζόνιο ή σε άλλες τροπικές περιοχές για να δούμε τέτοιας ομορφιάς έντομα. Υπάρχουν γύρω μας, αρκεί να βγούμε έξω με τις φωτογραφικές μας μηχανές και με σεβασμό πάντα στη φύση, να παρατηρούμε την τεράστια βιοποικιλότητα που υπάρχει στο νησί. Το συγκεκριμένο έντομο είναι υμενόπτερο της οικογένειας Chrysididae το οποίο παρασιτεί τις κάμπιες άλλων υμενόπτερων και κυρίως σφηκών που είναι γνωστές σε εμάς. Ακίνδυνο βέβαια για τον άνθρωπο. Αξίζει πραγματικά τον κόπο την άνοιξη και καλοκαίρι να βγούμε στη φύση γύρω μας και να παρατηρήσουμε. Όταν κάνω αναρτήσεις στο fb με ρωτάνε πολλοί φίλοι πού τα βρίσκω όλα αυτά και αν είναι όντως από Κρήτη. Επιβεβαιώνω ότι θα εκπλαγείτε από την ποικιλία απίστευτων πλασμάτων που υπάρχουν στο νησί μας.
Με πάθος για τη φύση…
• Εξοπλισμός…: Nikon D7500, για έντομα, φυτά τον φακό Sicma 105 mm, για τα πουλιά τον 150-600 mm.
• Κόστος…: Με εξαίρεση τον μηχανοκίνητο αθλητισμό, είναι από τα πιο ακριβά χόμπι. Χρειάζεται εξοπλισμός και για να βγάλεις φωτογραφίες της φύσης σημαίνει έξοδος από τον αστικό ιστό, βενζίνες, είδη πρώτης ανάγκης κ.ά.
• Χρόνος αναμονής…: Για να βγάλω μια φωτογραφία χρειάσθηκε να προσπαθώ για μήνες ή καλύτερα για χρόνια. Όταν έχεις στόχο να φωτογραφίσεις ένα χελιδόνι να πιάνει ένα έντομο την ώρα που πετάει μπορεί να απαιτηθούν μήνες.
• Ευτράπελα…: Η καταγωγή μου είναι από την Ίμβρο Σφακίων, γνωρίζω τη νοοτροπία των ανθρώπων του ορεινού όγκου και όταν πηγαίνω στο βουνό και συναντώ τους κτηνοτρόφους εκεί τους λέω ποιου είμαι, τι κάνω και τους δείχνω τις φωτογραφίες. Έτσι “σπάει ο πάγος” και με αφήνουν να μπω στην περιοχή τους. Τα πιο δύσκολα πραγματικά είναι στις παραλίες όπου υπάρχουν πάρα πολλές παρανομίες, καταπατήσεις. Εκεί οι άνθρωποι είναι πιο επιθετικοί όταν δουν κάποιον με φωτογραφική μηχανή, θα σε διώξουν ή θα σου στείλουν τον σκύλο τους…
• Φωτογραφία που σε ταλαιπώρησε…: Απίστευτα πολλές. Να ξεχωρίσω τη καμπανούλα της Ιεράπετρας που χρειάσθηκε να φύγω από τα Χανιά να πάω ημερήσια στο όρος “Θρύπτη” στο Λασίθι και να ανακαλύψω αυτό το φυτό καθώς ανεβαίναμε το βουνό εντυπωσιασμένος από το μπλε χρώμα του. Ήταν από τις πιο ιερές στιγμές γιατί αυτό το φυτό είναι μοναδικό στον κόσμο, δεν υπάρχει πουθενά αλλού και ανά πάσα στιγμή από μια διάνοιξη δρόμου, από ανεμογεννήτριες, από κατολίσθηση, από αιγοπρόβατα μπορεί να εξαφανιστεί.
• Ανεκπλήρωτο όνειρο…: Να μπορούσα να βρω δύο μέρες Ιούλιο -Αύγουστο για να ανέβω στις “Πάχνες” στα Λευκά Όρη για να φωτογραφίσω φυτά που βγαίνουν μόνο εκεί. Δυστυχώς αυτήν την περίοδο εργάζομαι εντατικά και δύο μέρες συνεχόμενα ρεπό είναι αδύνατο.
• Πώς με βλέπουν οι άλλοι…: Από συγγενείς – φίλους έχω τη στήριξη και την αναγνώριση. Για άλλους π.χ. που είναι στην παραλία με τα μαγιό και βλέπουν έναν άνθρωπο με παντελόνι, αρβύλες να ψάχνει να βρει κρινάκια της άμμου να τα φωτογραφήσει, ίσως φαίνομαι λίγο περίεργος. Όμως στην πορεία και μόλις δουν τις φωτογραφίες, καταλαβαίνουν…
• Φωτογράφος πρότυπο…: Ο Χανιώτης, ερασιτέχνης φωτογράφος και αυτός, ο Παναγιώτης Περαντωνάκης που με βοήθησε στα τεχνικά χαρακτηριστικά τις φωτογραφίες και με τον οποίο συχνά κάνουμε εξορμήσεις στη φύση.
• Η συμβουλή μου…: Πλέον μπορούμε να φωτογραφίζουμε και από ένα κινητό. Δεν είναι ανάγκη ο νέος που θέλει να ασχοληθεί με τη φωτογραφία να πάει και να αγοράσει πανάκριβο εξοπλισμό. Βγαίνοντας στη φύση μπορούμε να εκτιμήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τη φύση. Επιστρέφοντας πίσω να φέρνουμε μόνο τις αναμνήσεις και τις φωτογραφίες μας.
Να μην καταστρέφουμε, να μην αφήνουμε σκουπίδια, να μην κόβουμε αγριολούλουδα, να μην σκοτώνουμε ζωάκια…
Π. Περάκης, Ελ. Φουντουλάκη και Γ. Ουντράκης σχολιάζουν την επικαιρότητα της εβδομάδας που πέρασε, εστιάζοντας στη συνέντευξη του CEO της Ryanair και στην αντιπαράθεση Διαμαντόπουλου – Αυγενάκη.
Μπράβο, εξαιρετικές φωτογραφίες, ανεκτίμητο το έργο!!