1. ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ
Άκου ένα όνειρο, ψυχή μου
Και της ομορφιάς θεά
Μου εφαίνοντουν όπως ήμουν
Μετ΄εσένα μια νυχτιά
Τούτο είν τ΄όνειρο, ψυχή μου
Τώρα στέκεται εις εσέ
Να το κάμεις ν΄αληθέψη
Και να θυμηθείς για με.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
Η πρώτη και η όγδοη (τελευταία) στροφή από «το όνειρο» (1)
Το μελοποίησε ο Μ. Χατζιδάκις στο «ο μεγάλος ερωτικός»
Ξεκινάω μια νέα σειρά κειμένων μέσα από τις στήλες των “Χ.Ν.” το δίπολο των αείμνηστων σημαντικών προσώπων του πολιτισμού που γνώρισα (2) , βίωσα το έργο τους και μέσω μιας αμφίδρομης σχέσης με νεώτερους σύγχρονους ομότεχνούς τους κάνοντας προβολή στο μέλλον και με τη βοήθεια αισθητικών αποσπασμάτων από αξιόλογα βιβλία, σαν μια συναρμογή στοχευόμενης ενότητας με σκοπό την ανάδειξη ποιοτικών δεδομένων που ενισχύουν την ανάμνηση των, όπως οι πρόσφατα αποδημήσαντες, Μυταράς, Κούνδουρος, Βαλαβανίδης. Επιλέγω επικουρικά προς αυτή τη κατεύθυνση σύγχρονους καλλιτέχνες που συνεχίζουν στις σταθερές αξίες που χαρακτηρίζουν το έργο των μεγάλων δημιουργών.
ΕΡΩΤΙΚΑ ΔΙΔΥΜΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Το 1973, μου αποκαλύπτεται ο σημαντικότερος στην Ελληνική δισκογραφία ερωτικός δίσκος (3) «ο μεγάλος ερωτικός» του μεγάλου Μάνου Χατζιδάκι. Σπούδαζα στην Αθήνα, πικ απ δεν είχα και τα επόμενα χρόνια, έκαψα από το συνεχές παίξιμο, τρεις κασέτες του μουσικού αριστουργήματος, λατρεύοντας τις ανεπανάληπτες ερμηνείες της θεϊκής Φλέρυ Νταντωνάκη και του αισθαντικού Δημήτρη Ψαριανού. Είχα την τύχη να γνωρίσω πρώτα τη Νταντωνάκη, το 1980 (4) και λίγο αργότερα τον Μάνο Χατζιδάκι. Ο Θάνατος της Φλέρυ μερικά χρόνια αργότερα, δε με απέτρεψε να ονειρεύομαι ξύπνιος με την ακουστική πανδαισία σε βινύλιο ή σιντί πλέον του μεγάλου ερωτικού. Και ήταν αυτό το ερμηνευτικό δίδυμο που εκτοτε έμεινε αξεπέραστο στη συνείδηση μου.
Τι είχε προηγηθεί.
Όταν είδα μικρός, το Στέλιο Καζαντζίδη να τραγουδάει σε ελληνική μαυρόασπρη ταινία έχοντας δίπλα του στο πάλκο τη μοναδική Μαρινέλα που τον κοίταζε με χάρη και ερωτική αύρα στο τραγούδι των Γ. Ζαμπέτα-Δ.Χριστοδούλου, «με αγαπάς σε αγαπώ, στο μαύρο κύμα πάνω, με το βοριά σ’ αναζητώ με το νοτιά σε χάνω»
Αργότερα, εντυπωσιάστηκα από τα «δίδυμα» Γ. Βογιατζή και Τζ. Βάνου, της Μ. Φαραντούρη με τον Τ. Πανδή, της Μαρινέλας με τον Κ. Χατζή, του Γ. Νταλάρα με την Ε. Δήμου, του Κ. Καράλη με την Ρ. Κουμιώτη και Μ. Φραγγούλη με την Ντ. Μάγιερς, και είχα την τύχη να δω πριν από έξι χρόνια, τον υπερεκφραστικό ερμηνευτή του Μάνου αλλά και του Μίκη, Βασίλη Λέκκα, δίπλα στην λυρικότροπη σύντροφό μου, Ζωή Κολλάρου .
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΣΣΙΑΝΗ
Πέμπτη 2 Μαρτίου, ο τελικός του The Voice Gr Live, με 8 φιναλίστ, ένα σόου, με χαριτωμενιές, φανφάρες από τους «μέντορες» και πολλές διαφημίσεις, πάνω από 4 ώρες. Δε θα το παρακολουθούσα εάν δεν υπήρχε ένα κίνητρο, η συμμετοχή της Κασσιανής Λειψάκη, η κόρη του γνωστού αντιδημάρχου Δημήτρη, άνετη και λαμπερή, διεκδίκησε μέχρι τέλους τον τίτλο, έν τέλει δεύτερη, απέδειξε ότι ο τόπος μας έχει ταλαντούχους νέους ερμηνευτές… Δυο μέρες αργότερα, το λύκειο Ελληνίδων, σεμνά τίμησε τον αξιόλογο «μπαρουτοκαπνισμένο» μαέστρο και δάσκαλο Γιώργο Καλούτση. Η Αφροδίτη Μητσοτάκη και ο Νίκος Περάκης, τρυφερό ζευγάρι στη ζωή και την πιανιστική ερμηνεία, πάντα δίπλα στον Καλούτση τα τελευταία χρόνια. Η οικογένεια Καλούτση είναι η πιο σπουδαία στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου. Η Φλωρεντίνη η μητέρα, ζωγράφος και σπουδαία δασκάλα υφαντικής. Ο Βαλέριος, ιδιαίτερος ζωγράφος της πρωτοπορίας, η Έφη, χορεύτρια, χορογράφος, δασκάλα χορού και παράγοντας χορού σε διεθνές επίπεδο και φυσικά ο Γιώργος.
ΒΙΒΛΙΟΟΝΕΙΡΑ ΕΠΙΛΟΓΗ
«Ολοι όσοι αγαπανε μια γυναίκα, την είχαν δική τους πριν στα όνειρά τους, ως και το στόμα της ήταν φωλιά για το δικό τους, αλλά μετά που απόλαυσαν την αληθινή συνεύρεση, διαπίστωσαν ότι τα όνειρα ήταν πιο πάνω από την πραγματικότητα» Φ. Λόρκα (5)
«Επομένως, η γέννηση ενός ονείρου δεν έχει τίποτα το μυστηριώδες. Τα όνειρα μας δημιουργούνται λίγο πολύ όπως και η θεώρηση μας για τον πραγματικό κόσμο. Ο μηχανισμός λειτουργιάς είναι ίδιος σε γενικές γραμμές. Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε όταν αντικρίζουμε ένα αντικείμενο ή αυτό που ακούμε όταν μας ψιθυρίζουν κάτι στο αυτί, είναι πολύ λίγο σε σχέση με όσα έρχεται να του προσθέσει η μνήμη» Α. Μπερξόν (6)
Προφανώς ελάχιστοι γνωρίζουν ότι έχω καταγράψει σχεδόν 5.000 όνειρα. Γράφω τουλάχιστον ένα το εικοσιτετράωρο, προσπαθώντας να γνωρίσω τον «άγνωστο-γνωστό» κόσμο μου, ένας δρόμος αυτογνωσίας και αυτοθεραπείας κυρίως από παιδικά άγχη, κόμπλεξ και εγωιστικές συστολές, σίγουρα η κατανόηση του κόσμου των ονείρων μας, μας κάνει καλυτέρους. Επιλέγω από το κεφάλαιο «Όνειρα: Η βασιλική οδός προς το εδώ και τώρα» (7) του Ι. Γιάλομ
«Τα όνειρα είναι εξαιρετικά πολύτιμα, και είναι πολύ λυπηρό που πολλοί θεραπευτές, ιδιως στην αρχή της καριέρας τους, τα αποφεύγουν συστηματικά… Σκεφτείτε τα όνειρα πραγματιστικά, λέω στους μαθητές μου, σκεφτείτε τα όνειρα απλώς σαν μια πληθωρική πηγή πληροφοριών για ανθρώπους, τόπους και εμπειρίες από τη ζωή…
…τα όνειρα βρίθουν τόσο πολύ από αναπαραστάσεις ασυνείδητων εικόνων, που ο Φρόυντ τα ονόμασε via regia-βασιλική οδό- προς το ασυνείδητο… Μην ξεχνάτε ότι η φύση των ονείρων είναι σχεδόν ολοκληρωτικά οπτική, ότι ο νους αποδίδει με κάποιο τρόπο οπτικές εικόνες σε αφηρημένες έννοιες. «το όνειρο του δόκτορα Σίγκμουντ Φρόυντ, ερμηνευτή ξένων ονείρων»
Τη νύχτα της εικοστής δευτέρας Σεπτεμβρίου του 1939 μια μέρα πριν πεθάνει, ο δόκτωρ Σίγκμουντ Φρόυντ, ερμηνευτής ξένων ονείρων είδε ένα όνειρο. Ονειρεύτηκε πως ήταν η Ντόρα και πως διέσχιζε τη βομβαρδισμένη Βιέννη. Η πόλη ήταν κατεστραμμένη και από τα ερείπια των μεγάρων υψώνονταν σκόνη και καπνός…» Α. Ταμπούκι (8)
Και βέβαια το βιβλίο που άλλαξε την τέχνη του 20ου αιώνα συμβάλλοντας ως μανιφέστο στον υπερρεαλισμό είναι «τα συγκοινωνούντα δοχεία-η ερμηνεία των ονείρων « του Α. Μπρετόν (9)
Το σίγουρο είναι ότι ο κάθε δημιουργός βρίσκει την «άμωμη σύλληψη» της δημιουργικότητας περισσότερο ανιχνεύοντας τον εσωτερικό του κόσμο παρά κοιτάζοντας τα αστέρια και δεν εννοώ εκείνα της σόου μπιζ, κυριολεκτικά του ουρανού. Και γι’ αυτό θα μας απασχολήσει σε επόμενο κείμενο ο κόσμος, ουράνιος και επίγειος του Γιάννη Σειραδάκη.
Τελειώνω, με μια στροφή από το Όνειρο του Σολωμού «εγώ τσόλεα πέστε, αστέρια,
Ειν΄κανεν΄από τ΄εσάς/ Που να λάμπει από΄κει απάνου/ σαν τα μάτια της κυράς;
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Το ποίημα του Δ. Σολωμού περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Αγαθής Δημητρούκα, «χίλιες ερωτικές στιγμές του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» εκδ Πατάκη 2016 ο Μεγάλος ερωτικός (1972) ο Μ. Χατζιδάκις αναφέρει «είχα κοινό θέμα, με διαφορετικές εποχες ποίησης και διαφορετικές, σχεδόν αντίθετες πλευρές του περι έρωτος θέματος. Έπρεπε να δημιουργήσουμε μια ενότητα ύφους και ήχου κι ακόμη, να μη θυμίζει απλοϊκά ερωτικά τραγουδάκια, αλλά μια μουσική πραγματεία…» Το εξώφυλλο του βινυλίου, έκανε ο φίλος του, σπουδαίος ζωγράφος. Γ. Μόραλης.
(2) Οι περισσότεροι άμεσοι δάσκαλοι μου, αρκετοί όμως πνευματικοί ταγοί στην πορεία μου
(3) Στο «μεγάλος ερωτικός» τον πλέον ερωτικό δίσκο στην Ελληνική τραγουδοποιία, ο Χατζιδάκις μελοποίησε ποίηση των κορυφαίων, Ελύτη, Καβάφη, Λόρκα, Σολωμού, Σαπφούς, Ευριπίδη/Πρεβελάκη, Χορτάτση και Σολομώντα
(4) Η αείμνηστη ασύλληπτης ευαισθησίας Φλέρυ Νταντωνάκη ειχε ερωτική σχέση το 1979 με τον μοναδικό σε ταλέντο ζωγράφο υπεριδιαίτερο Πάνο Φειδάκη, συγκάτοικο μου στην οδό Σκυλίτση 21 στα Εξάρχεια
(5) Στο βιβλίο της Α. Δημητρούκα αναφέρονται αρκετά αποσπάσματα με όνειρα του Λόρκα
(6) Από το βιβλίο του μεγάλου φιλόσοφου Ανρι Μπερξόν «Η ενεργεία του Νου» μετάφραση Σ. Χατζηπέτρου εκδ. Ηριδανός. Ο Μπερξόν επηρέασε τον μεγάλο Κρητικό Ν. Καζαντζάκη που μετέφρασε «το γέλιο» που κυκλοφόρησε από τις εκδ. Φέξη το 1965
(7) Από το βιβλίο του Ιρβιν Γιάλομ «Στον κήπο του Επίκουρου-αφήνοντας πισω τον τρόμο του θανάτου» εκδ. Άγρα 2008
(8) Από το βιβλίο «Όνειρα ονείρων» του Αντόνιο Ταμπούκι σε μετάφραση το αείμνηστου Α. Χρυσοστομίδη, εκδ.Αγρα 1999
(9) Ο Μπρετόν επηρεασμένος από τον Φρόυντ-όπως τόσοι άλλοι-προχωρεί μέσω της αυτοανάλυσης στα συγκοινωνούντα δοχεία. Εκδ. Αιγόκερως.
