Το βρίσκουµε σε χαντάκια, τάφρους και ρυάκια, στη µεσηµβρινή Ευρώπη και την ∆υτική Ασία. Στη χώρα µας το συναντούµε περισσότερο σε Ήπειρο, Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα.
Είναι φυτό πολύχρονο µε όρθιο στέλεχος και το ύψος του φτάνει το ένα µέτρο. Τα φύλλα του είναι αντίθετα, σύνθετα, µυτερά, µε φυλλάρια µακρουλά. Τα παράφυλλά του είναι βελονοειδή. Τα άνθη είναι πολύ όµορφα, ροζ, ιώδη ή λευκά, ενωµένα, σταχυόµορφα, µακρουλά και φυτρώνουν κάτω από µακρούς µασχαλιαίους µίσχους. Τα άνθη είναι ερµαφρόδιτα και επικονιάζονται από τα έντοµα. Η σποροθήκη είναι µακρουλή, λεπτή, καµπουρωτή και δίλοβη. ∆ίνει πολλά σπέρµατα.
∆εν είναι ένα φυτό που έχουµε προσέξει. Τα φύλλα είναι βρώσιµα και χρησιµοποιούνται όπως το σπανάκι σε διάφορες περιοχές του κόσµου. Αν καλλιεργηθεί συστηµατικά µπορεί να δώσει καλή συγκοµιδή ζωοτροφής. Στην Ευρώπη το θεωρούν καλύτερη ζωοτροφή από το τριφύλλι, γιατί δίνει µεγαλύτερες αποδόσεις και τα ζώα δίνουν καλύτερο και αφθονότερο κατά πολύ γάλα.
Ιστορικά στοιχεία
Το φυτό ονοµάστηκε Γαλάγουσα γιατί όταν το τρώνε τα ζώα κατεβάζουν γάλα. Το 1873 ο Gillet αναφέρει προς την Γαλική ακαδηµία ότι το βότανο αυξάνει την παραγωγή του γάλακτος κατά 35-50% στις αίγες και τις αγελάδες.
Είναι φυτό γνωστό από τον 16ο αιώνα. Την εποχή εκείνη θεωρούσαν την Γαλάγουσα σηµαντική για την καταπολέµηση της πανούκλας, του πυρετού και κατά των λοιµωδών νοσηµάτων.
Το χρησιµοποιούσαν ακόµη για να µειώνει το ζάχαρο στο αίµα και για να βοηθά την πέψη ως διουρητικό.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι πικρό βότανο. Το φυτό και ιδιαίτερα οι σπόροι, περιέχουν αλκαλοειδή (γαλεγίνη) και ένα φλαβονοειδές γλυκοσίδιο (γαλουτεολίνη). Περιέχουν επίσης σαπωνίνη, τανίνη, ένα πικρό στοιχείο και γλουκοκινίνη.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Το φυτό ανθίζει από Μάιο – Ιούνιο µέχρι τον Αύγουστο ή Σεπτέµβριο ανάλογα µε την περιοχή. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται τα αέρια µέρη του φυτού. Κύρια όµως χρησιµοποιούνται οι ανθισµένες κορυφές του φυτού και οι σπόροι. Οι. µίσχοι και τα φύλλα συλλέγονται την εποχή της ανθοφορίας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Οι σπόροι ωριµάζουν τον Αύγουστο και συλλέγονται το φθινόπωρο ή στο τέλος του χρόνου.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το βότανο είναι γαλακτογόνο, αντιδιαβητικό, διουρητικό και εφιδρωτικό.
Είναι ένα από τα πολλά βότανα που µειώνουν το επίπεδο του σακχάρου στο αίµα. Αυτό το επιτυγχάνει µεγεθύνοντας τα νησίδια του Λάνγκερχανς στο πάγκρεας που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης. Έτσι ενδείκνυται για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη. Ωστόσο η χρήση του δεν πρέπει να αντικαταστήσει την θεραπεία ινσουλίνης και πρέπει να γίνεται κάτω από την επίβλεψη ειδικού. Είναι ισχυρό γαλακταγωγό και διεγείρει την παραγωγή και ροή του γάλακτος. Σε µερικές περιπτώσεις αυτή η αύξηση µπορεί να φτάσει µέχρι το 50%. Μπορεί επίσης να ενισχύσει την ανάπτυξη των µαστικών αδένων. Συνδυαζόµενο µε άλλα βότανα όπως το µάραθο, το άνηθο, η τριγωνέλλα και το γαϊδουράγκαθο, αυξάνει την ροή του γάλακτος.
Παρασκευή και δοσολογία
Για την αύξηση του γάλακτος στις λεχώνες παρασκευάζεται ως έγχυµα. Χρησιµοποιούµε 10 µε 20 γραµµάρια αποξηραµένου βοτάνου για ένα λίτρο βραστό νερό. Το σκεπάζουµε και το αφήνουµε 15 λεπτά. Το ρόφηµα αυτό το πίνουµε δύο φορές την ηµέρα. Η θεραπεία γίνεται για 8 ηµέρες, διακόπτεται µία εβδοµάδα και η θεραπεία επαναλαµβάνεται για 8 ηµέρες ακόµη.
Υπό µορφή βάµµατος η δοσολογία είναι 1-2 ml βάµµατος τρεις φορές την ηµέρα.
Προφυλάξεις
Προκαλεί δηλητηριάσεις στα ζώα! Περίεργο θα πει κανείς µια και είναι ζωοτροφή για τα ζώα που τα βοηθά να παράγουν περισσότερο γάλα. Αυτό όµως συµβαίνει αν το φάνε πριν ανθίσει. Αν το φάνε πριν ανθίσει, παράγουν περισσότερο, αλλά όταν το φυτό ανθίσει, εκκρίνει µία νευρική τοξίνη (γκαλεγίνη) από τη ρίζα προς όλο το φυτό που µπορεί να σκοτώσει τα ζώα! Ο κίνδυνος αυτός δεν υπάρχει για τους ανθρώπους µια και η τοξική ουσία εξουδετερώνεται κατά την παρασκευή του εγχύµατος.
