Οι βιταμίνες δεν είναι καραμέλες

Οι βιταμίνες είναι ωφέλιμες και η πρόσληψή τους με την κατανάλωση τροφίμων συσχετίζεται με τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Τα βιταμινούχα σκευάσματα, όμως, που κυκλοφορούν στην αγορά, δεν είναι “καραμέλες” που μπορούμε να τις παίρνουμε όποτε θέλουμε, γιατί μπορεί να αποβούν επικίνδυνα τόσο για την καρδιαγγειακή όσο και για τη γενική υγεία. Γι’ αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο αν το συστήσει γιατρός.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στη διάρκεια του 10ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης Βορείου Ελλάδος από την εξειδικευμένη στη διατροφική ιατρική, γιατρό Ιωάννα Αρσενοπούλου.
«Η πρόσληψη τροφών πλούσιων σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά είναι σίγουρα και πέρα από κάθε αμφιβολία ωφέλιμη, όμως η μακροχρόνια λήψη βιταμινούχων σκευασμάτων δεν έχει αποδεδειγμένο μέχρι σήμερα όφελος στον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζεται μια καλή αξιολόγηση της διατροφικής λήψης βιταμινών από ειδικό καθώς και εκτίμηση των επιπέδων των βιταμινών του στον ορό, ώστε σε περίπτωση ανεπάρκειας, να αποφασισθεί αν θα δοθεί συμπλήρωμα με βιταμίνες, με ποιές ακριβώς και για πόσον καιρό. Η αυτοσχέδια, μακροχρόνια και ανεξέλεγκτη ως προς την δοσολογία λήψη βιταμινούχων σκευασμάτων θα πρέπει να αποφεύγεται, διότι μπορεί να είναι επικίνδυνη για την καρδιαγγειακή και για τη συνολική υγεία μας», επεσήμανε η κα Αρσενοπούλου σε διάλεξή της με θέμα “Βιταμίνες και καρδιαγγειακή νόσος”.
Οι βιταμίνες είναι ομάδες οργανικών ουσιών που είναι απαραίτητες για τις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Επειδή δεν μπορεί να τις συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισμός πρέπει να λαμβάνονται με την τροφή σε συγκεκριμένες ποσότητες. Κάποιες από τις βιταμίνες προλαμβάνονται με την τροφή αποθηκεύονται στο σώμα και ειδικά στο λιπώδη ιστό (λιποδιαλυτές βιταμίνες A, E, D και K) και κάποιες αποβάλλονται αμέσως με τα υγρά του οργανισμού (υδατοδιαλυτές βιταμίνες C και σύμπλεγμα B).
«Οι βιταμίνες λειτουργούν σαν ορμόνες, σαν ρυθμιστές της ανάπτυξης των κυττάρων και των ιστών και σαν πρόδρομες μορφές ενζυματικών συμπλόκων. Επίσης, μία σημαντική δράση κάποιων βιταμινών είναι η αντιοξειδωτική λειτουργία τους, για αυτό ονομάζονται αντιοξειδωτικές βιταμίνες (β-καροτένη, βιταμίνη C και Ε). Με αυτή τη λειτουργία παγιδεύουν τις ελεύθερες ρίζες και απενεργοποιούν επικίνδυνα μόρια, μεταξύ των οποίων την οξειδωμένη LDL χοληστερόλη. Η τελευταία θεωρείται ιδιαίτερα αθηρογόνος, οπότε η λήψη αντιοξειδωτικών βιταμινών ίσως θα μπορούσε να έχει προστατευτικό ρόλο στο ενδοθήλιο των αγγείων, όπου ξεκινά η αθηροσκλήρωση», εξηγεί η κα Αρσενοπούλου.
Το σύμπλεγμα βιταμινών Β (Β6, Β9, Β12), εμπλέκεται στο μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης, τα επίπεδα της οποίας στο αίμα συσχετίστηκαν με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Θεωρήθηκε, ότι επειδή οι βιταμίνες αυτές μειώνουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης, θα μπορούσαν να έχουν προστατευτική δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα, αναφέρει η κα Αρσενοπούλου και προσθέτει:
«Η βιταμίνη D είναι επίσης μια βιταμίνη με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου: Η βιταμίνη D είναι η εξαίρεση των βιταμινών, διότι παράγεται στο ανθρώπινο σώμα μετά την έκθεση σε δυνατή υπεριώδη ακτινοβολία. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της εκτεταμένης χρήσης των αντηλιακών (που προφανώς ενδείκνυνται για την αποφυγή καρκίνων του δέρματος) και της μικρότερης έκθεσης σε δραστηριότητες εξωτερικού χώρου, διαπιστώνεται ότι παγκοσμίως υπάρχει ανεπάρκεια σε βιταμίνη D στους πληθυσμούς. Εκτός από τις γνωστές ευεργετικές δράσεις της βιταμίνης D στα οστά, στο νευρικό και στο ανοσοποιητικό σύστημα, πιθανολογείται ότι ασκεί ευεργετικές δράσεις και στο καρδιαγγειακό σύστημα μέσω της τροποποίησης της ενδοθηλιακής λειτουργίας, των μηχανισμών πήξης και της φλεγμονώδους διαδικασίας, οπότε η χορήγησή της μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα και στον καρδιαγγειακό κίνδυνο».
Μελέτες παρατήρησης σε ανθρώπους, έδειξαν ότι η πρόσληψη βιταμινών με την καθημερινή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και άλλων τροφών που περιέχουν τις αντιοξειδωτικές βιταμίνες, καθώς και τα επίπεδα αυτών των βιταμινών στο αίμα, είχαν αντίστροφη σχέση με τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Επίσης, από πειραματικές μελέτες σε ζώα, φάνηκε ότι η χορήγηση βιταμινών μείωσε τα επίπεδα της αορτικής πάχυνσης και της καρωτιδικής στένωσης και τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ωστόσο, από τις τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές (RCTs) σε ανθρώπους, δεν φάνηκε σημαντικό όφελος από την χορήγηση συμπληρωμάτων με αντιοξειδωτικές βιταμίνες σε μεγάλες δόσεις.Αντιθέτως, σε κάποιες από τις μελέτες (ATBC study) φάνηκε ακόμα και αύξηση της νοσηρότητας και της θνητότητας, όπως για παράδειγμα αύξηση των θανάτων από αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια μετά από χορήγηση μεγάλων δόσεων βιταμίνης Ε, και σε άλλες ακόμα και αύξηση των καρκίνων. Μια μεγάλη κλινική δοκιμή (Physicians Health Study-phase II) πρόσφατα έδειξε ότι η χορήγηση σκευάσματος πολυβιταμίνης για πολλά χρόνια σε άνδρες γιατρούς, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα στον καρδιαγγειακό κίνδυνο, αλλά είχε κάποια θετικά αποτελέσματα στον κίνδυνο για καρκίνο.