Βιβλιοπαρουσίαση: Η εικαστική άνοιξη στα Χανιά και η περίπτωση του Γιώργου Κουνάλη

«Ο Γιώργος Κουνάλης ανήκει σε μια εξαιρετικά σημαντική γενιά εικαστικών στα Χανιά, τη γενιά του 1960, που σφράγισε με το νεωτερικό της έργο, τη διδασκαλία και την πολύπλευρη δράση της, την πολιτιστική άνθηση και την εικαστική κίνηση της πόλης».
Αυτό τονίστηκε στην παρουσίαση του βιβλίου της Δρ. Αλεξάνδρας Κουρουτάκη, Ιστορικού Τέχνης, μέλους Ε.ΔΙ.Π. του Πολυτεχνείου Κρήτης και του Κωνσταντίνου Κουνάλη, Εικαστικού, με τίτλο: «Η εικαστική άνοιξη στα Χανιά στις δεκαετίες 1960 – 1990. Η περίπτωση του Γιώργου Κουνάλη», που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων.
Για το βιβλίο μίλησαν ο Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γιάννης Κολοκοτρώνης και οι συγγραφείς.
Την εκδήλωση συντόνισε η Άννα Καρέλλα – Μακράκη.
Στην ομιλία της η κα Κουρουτάκη εξήγησε ότι η συγγραφή του βιβλίου ξεκίνησε στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος, με φορέα υλοποίησης το Πολυτεχνείο Κρήτης, έχοντας διπλό ερευνητικό στόχο: αφενός να καταγράψει την εξέλιξη του εικαστικού τοπίου στα Χανιά, στις δεκαετίες 1960-1990, και να φωτίσει την ακμάζουσα εικαστική κίνηση στα Χανιά, την οποία ονομάσαμε Εικαστική Άνοιξη, αφετέρου να πραγματοποιήσει μία «μελέτη περίπτωσης», στο καλλιτεχνικό (κοσμικό και αγιογραφικό) έργο του Γιώργου Κουνάλη.
Η ίδια υπογράμμισε ότι το εικαστικό έργο του Γ. Κουνάλη αποτέλεσε το αντικείμενο μιας εξειδικευμένης μελέτης, (case study) στο 2` μέρος του τόμου, «όχι μόνο λόγω του αδημοσίευτου αρχειακού υλικού που είχαμε στη διάθεσή μας, αλλά λόγω τoυ πειραματικού του έργου. Στα Χανιά, οι νεωτερικές του συνθέσεις, εκτέθηκαν από πολύ νωρίς, σε ατομική του έκθεση, το 1968, στο Ωδείο Χανίων. Μία έκθεση σημαντική για την εξέλιξη του εικαστικού τοπίου στα Χανιά. Μια πρωτοπόρα έκθεση που σχολιάστηκε από τους φιλότεχνους αρθρογράφους της εποχής ως σταθμός στα εικαστικά των Χανίων, λόγω του εύρους των πειραματισμών, και της ποικιλίας των νεωτερικών τεχνοτροπιών στις συνθέσεις που εκτέθηκαν εκεί».
Η κα Κουρουτάκη σημείωσε επίσης ότι «ο Γ. Κουνάλης ανήκει σε μια εξαιρετικά σημαντική γενιά εικαστικών στα Χανιά, τη γενιά του 1960, που σφράγισε με το νεωτερικό της έργο, τη διδασκαλία και την πολύπλευρη δράση της, την πολιτιστική άνθηση και την εικαστική κίνηση της πόλης. Πρόκειται για τους εικαστικούς Β. Ζαχαράκη Α. Πετρουλάκη, Γ. Κουνάλη και Β. Κελαιδή που δικαίως θεωρούνται ως ο “καλλιτεχνικός πυρήνας” της γενιάς του `60, στα Χανιά».
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στη δομή του συγγράμματος ενώ σημείωσε ότι «για την πλούσια πολιτιστική κίνηση στα Χανιά, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, αλλά και για την παρεχόμενη εικαστική παιδεία (δημόσια και ιδιωτική) σε τοπικό επίπεδο, το παρόν σύγγραμμα επισημαίνει τον εξέχοντα ρόλο των τεσσάρων καλλιτεχνών της γενιάς του `60 που έβαλαν τα εικαστικά “θεμέλια” στην πόλη των Χανίων, λειτουργώντας ως σημαντικές πολιτισμικές μονάδες, αλλά και ως οργανωμένη καλλιτεχνική “ομάδα”, με την ομαδική τους έκθεση, στην Αθήνα, το 1973. Τη στροφή αυτή προς τη μοντερνιστική αισθητική, κι αργότερα προς τη σύγχρονη τέχνη, ακολούθησε η επόμενη γενιά καλλιτεχνών στα Χανιά. Άλλωστε, πολλοί εικαστικοί της γενιάς του `80 στα Χανιά, όπως οι Αντώνης Παυλάκης, Γιάννης Μαρκαντωνάκης, Αντώνης Νταγαδάκης, Μιχάλης Μανουσάκης, Γιώργος Αυγέρος, Ελένη Μανωλαράκη, Αναστασία Πετράκη, Πέτρος Ξενάκης, Παγώνα Ξενάκη, κ.ά., μαθήτευσαν ως επί το πλείστων, κοντά στους εικαστικούς της γενιάς του `60. Να σημειωθεί επίσης, ότι η μελέτη δεν περιορίζεται στο στενό πλαίσιο της εντοπιότητας, καθώς διερευνά με εποπτικό τρόπο, το νήμα που συνέδεσε τους εικαστικούς τόσο της γενιάς του `60, όσο και της γενιάς του `80 στα Χανιά, με τις αλλαγές και τις εξελίξεις στην τέχνη, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και διεθνώς».
ΤΟ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
ΤΟΥ Γ. ΚΟΥΝΑΚΗ
Ο Κωνσταντίνος Κουνάλης παρουσίασε τα εικαστικά δρώμενα και το αγιογραφικό έργο του Γ. Κουνάλη. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε σε εικαστικά δρώμενα τα οποία παρουσίασε ο Γ. Κουνάλης στα Χανιά αλλά και στην ενεργό συμμετοχή του στη δραστηριότητα της ΕΘΕΚ αργότερα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. – Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης.
Αναφερόμενος στη θρησκευτική ζωγραφική του Γεωργίου Κουνάλη σημείωσε ότι με αυτήν «ασχολήθηκε ενεργά από το 1965 και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η σχέση του με τη βυζαντινή αγιογραφία ξεκίνησε από τα νεανικά του χρόνια, καθώς ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Γ. Κουνάλης ήταν δεξιός ψάλτης στο ναό της Μεγάλης Παναγίας στη Νεάπολη Λασιθίου, αγιογράφος φορητών εικόνων και ταμπελοποιός. Στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, ο Γ. Κουνάλης εντρύφησε στην τέχνη της νωπογραφίας (φρέσκο) και της φορητής εικόνας, με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Γεωργακόπουλο (1960- 1962) και το 1963 παίρνει πτυχίο με “Επαινο”. Μετά το πέρας των σπουδών του, ο Κουνάλης μελέτησε τη βυζαντινή αγιογραφία εκ του σύνεγγυς με επισκέψεις στο Μιστρά και στο Άγιο Όρος. Καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη της αγιογραφικής του τέχνης, ήταν και η εμπειρία που απέκτησε ως βοηθός του Φώτη Κόντογλου (1963-1964). Η συνεργασία του Κόντογλου με τον Κουνάλη ξεκίνησε από την Αγιογράφηση του Αγίου Νικολάου στην Αχαρνών και συνεχίστηκε στην αγιογράφηση ενός ιδιωτικού ναού στο νησί Οινούσσες, όπως φαίνεται και από την αλληλογραφία τους. Στη μελέτη αντιπαραβάλλονται εικόνες τέμπλου του Κόντογλου από τον Ιερό Ναό Αγίας Μαγδαληνής Χανίων με εικόνες τέμπλου του Κουνάλη που βρίσκονται στο Ναό Αγίου Κωνσταντίνου στο Ρεθύμνο και καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές».
Επίσης, αναφέρθηκε στο κεφάλαιο του βιβλίου για την Παράδοση και τις δυτικές επιρροές στο αγιογραφικό έργο του Γ. Κουνάλη αλλά και στην Εκκλησιαστική ζωγραφική του Κουνάλη η οποία ξεκίνησε από το 1965, με την ιστόρηση του ναού του Αγίου Τίτου στη Νεάπολη Λασιθίου.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο Αντιπεριφερειάρχης Χανίων Νίκος Καλογερής και ο Αντιπρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης ενώ τοποθετήσεις, καταθέσεις και μαρτυρίες, έγιναν από τους: Δρ. Κωνσταντίνος Ζορμπάς, Αγγελική Καραθανάση – Μανουσάκη, Κώστας Σχιζάκης, Γιούλη Σαρικάκη, Χρυσούλα Σκεπετζή, Στέλλα Αλιγιζάκη.