Εκατόν – δεκαπέντε χρόνια προσφοράς στον πολιτισμό
«Κρατώ ζωντανή στη μνήμη μου την υπέροχη ατμόσφαιρα του βιβλιοπωλείου που φανερά ελκύει τους Χανιώτες στην αναζήτηση. Ανάμεσα στην απαλή μουσική και σε λουλούδια του αγρού, ποικίλα εύτακτα τοποθετημένα βιβλία προκαλούν το ξεφύλλισμα τόσο διαφορετικών κατηγοριών ανθρώπων σ’ αυτόν τον χανιώτικο πνευματικό ανθόκηπο».
Με αυτά τα λόγια περιέγραφε ο Γιάννης Σακελλαράκης την ατμόσφαιρα του βιβλιοπωλείου Πετράκη, όταν τον Ιούνιο του 1998 το είχε επισκεφθεί ως καλεσμένος των αδερφών Πετράκη στο πλαίσιο της εκδήλωσης που είχαν διοργανώσει για το έργο του σπουδαίου αρχαιολόγου.
Μια περιγραφή που αποδίδει στο ακέραιο τον πολιτισμό και την πνευματικότητα που αποπνέει το ιστορικό βιβλιοπωλείο, το οποίο φέτος έπειτα από 115 χρόνια παρουσίας και προσφοράς στα πνευματικά δρώμενα των Χανίων οδεύει προς την ολοκλήρωση του κύκλου του λόγω της συνταξιοδότησης της κυρίας Ηλέκτρας Πετράκη που κράτησε ζωντανή την οικογενειακή επιχείρηση μέχρι σήμερα.
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΠΟ ΤΟ 1905
Μια παράδοση που ξεκίνησε το μακρινό 1905, όταν ο θείος των αδερφών Ηλέκτρας, Αναστασίας, Αγγελικής και Κυριακής, Στέλιος Πετράκης, παίρνει το βιβλιοχαρτοπωλείο του Αριστείδη Κριάρη που βρίσκονταν επί της οδού Χάληδων πολύ κοντά στο ιστορικό δημαρχείο.
Ο πατέρας των κοριτσιών, Γρηγόρης, θα συνεταιριστεί με τον θείο τους αργότερα κι αφού έχει θητεύσει στον εκδοτικό οίκο Σιδέρης στην Αθήνα, προμηθεύοντας την περίοδο εκείνη το βιβλιοπωλείο με υλικό.
Η πρώτη μεγάλη δοκιμασία της επιχείρησης θα σημειωθεί, όταν θα πέσει θύμα των γερμανικών βομβαρδισμών στην παλιά πόλη. Ό,τι εμπόρευμα κατάφεραν να διασώσουν τα δύο αδέρφια θα το μεταφέρουν στην Κάνδανο όπου, όμως, λίγο αργότερα, με το ολοκαύτωμα θα καταστραφεί ολοσχερώς. Παρά τα απανωτά χτυπήματα ο Γρηγόρης Πετράκης θα αποφασίσει μεταπολεμικά να ξαναστήσει το βιβλιοπωλείο. Αυτή τη φορά στην πλατεία Κοτζάμπαση σε ένα από τα κτήρια που δεν υπάρχουν πια καθώς γκρεμίστηκαν, όταν το 1973 έγινε ανάπλαση της περιοχής. Επόμενος σταθμός του βιβλιοπωλείου υπήρξε η οδός Καραϊσκάκη 22, όπου θα λειτουργήσει το κατάστημα έως το 2000, ενώ στο μεταξύ, το 1995 ανοίγει το βιβλιοπωλείο στην οδό Χατζημιχάλη Γιάνναρη 68 που λειτουργεί μέχρι και τις μέρες μας.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΣΤΕΚΙ
Ομως το βιβλιοπωλείο Πετράκη ακολουθώντας την παράδοση των καλών βιβλιοπωλείων, ήταν και στέκι πνευματικών ανθρώπων που αναζητούσαν σ’ αυτό τις νέες κυκλοφορίες, σπάνιες εκδόσεις ή και την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών με άλλους πνευματικούς ανθρώπους. Έτσι, προπολεμικά το βιβλιοπωλείο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς του θεατρανθρώπου Αλέξη Μινωτή, του φωτογράφου Περικλή Διαμαντόπουλου και του αγιογράφου Δημήτριου Κοκότση.
«Ο πατέρας μας είχε μια πνευματική καλλιέργεια και ήταν και ιδιαίτερα αγαπητός. Γι’ αυτό είχε γύρω του πάντα ανθρώπους του πνεύματος», σημειώνουν οι αδερφές Ηλέκτρα, Αναστασία και Αγγελική, που συναντήσαμε στο βιβλιοπωλείο. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και μετέπειτα με πολλούς καθηγητές και εκπαιδευτικούς να αποτελούν θαμώνες του βιβλιοπωλείου Πετράκη.
Την πνευματική αυτή ατμόσφαιρα διέκοψε βίαια η χούντα των συνταγματαρχών. Από το βιβλιοπωλείο μεταφέρθηκαν στο σπίτι βιβλία του Λουντέμη, του Καζαντζάκη κι άλλων πνευματικών δημιουργών που δεν ήταν αρεστοί στο καθεστώς. Παράλληλα, ωστόσο, ως αντιστάθμισμα ο Γρηγόρης Πετράκης ως δημοκράτης αρνιόταν να φέρει στο κατάστημα τα “διαφωτιστικά” βιβλία της χούντας…
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ
Ως οικογενειακή επιχείρηση, οι κόρες του Γρηγόρη Πετράκη μεγάλωσαν μέσα στο κατάστημα. «Μεγαλώσαμε πίσω από τον πάγκο κι εδώ κάναμε τα πρώτα μας μεροκάματα με αμοιβή ένα εκλέρ ή ένα σουβλάκι!», θυμούνται οι συνομιλήτριές μας και προσθέτουν: «Τότε υπήρχαν οι μπλε κόλλες που ερχόντουσαν με παλέτες κι εμείς αναλαμβάναμε να τις διπλώνουμε στα 8 για να μπορούν να πωληθούν. Επίσης, ντύναμε κάποια βιβλία αλλά πουλούσαμε με το κιλό το λεγόμενο σταφιδόχαρτο, όπου οι αγρότες άπλωναν τη σταφίδα».
Τη σκυτάλη της επιχείρησης θα την πάρουν στις αρχές τις δεκαετίας του ‘70, όταν ο πατέρας τους Γρηγόρης θα φύγει ξαφνικά από τη ζωή.
Η μητέρα τους Ελευθερία μαζί με την Ηλέκτρα και την Κυριακή θα καταφέρουν να κρατήσουν ζωντανό το βιβλιοπωλείο αλλά και να προσθέσουν τη δική τους πινελιά στην πολύχρονη πορεία του καταστήματος.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΕΚΘΕΣΕΙΣ
Στο πλαίσιο αυτό, οι αδερφές Πετράκη αποτέλεσαν την “ψυχή” πολλών θεματικών εκθέσεων βιβλίου για την αρχιτεκτονική, την αρχαιολογία, την ανθοκομία κ.ά., δεκάδων βιβλιοπαρουσιάσεων και εκδηλώσεων με στόχο την προαγωγή του πολιτισμού και της γνώσης.
Στον πυρήνα αυτών των προσπαθειών βρίσκονται και οι εκδόσεις που αφορούν την Κρήτη, που αποτέλεσαν μεράκι και του Γρηγόρη Πετράκη, και γι’ αυτό το βιβλιοπωλείο αποτελεί έως και σήμερα σημείο αναφοράς για ιστοριοδίφες και μελετητές.
«Μέσα σ’ όλα αυτά τα χρόνια υπάρχουν κάποιοι που είναι σταθεροί φίλοι του βιβλίου. Υπάρχουν ακόμα κι από το εξωτερικό ή από άλλες περιοχές της Ελλάδας, ακόμα και από την Αθήνα, που επικοινωνούν μαζί μας και μας ζητάνε βιβλία που έχουν σχέση με την Κρήτη. Δυστυχώς, όμως, νομίζουμε ότι η νέα γενιά έχει απομακρυνθεί από το βιβλίο κι η ενημέρωσή τους είναι κατευθυνόμενη από το ίντερνετ», σχολιάζουν οι αδερφές Πετράκη.
Μέσα σ’ όλα αυτά τα χρόνια, δεν θα μπορούσαν βέβαια να λείψουν και τα ευτράπελα, όπως εκείνη το Σάββατο που ένας ελληνοαμερικανός είχε βυθιστεί στην ανάγνωση ενός βιβλίου βρισκόμενος σε μια γωνιά στο πατάρι του βιβλιοπωλείου, με συνέπεια να μην αντιληφθεί ότι το κατάστημα κλείνει. «Μας ειδοποίησε αργότερα η Αστυνομία ότι κάποιος είναι μέσα στο βιβλιοπωλείο. Δεν είχε πάρει χαμπάρι ότι κλείσαμε, όμως, ούτε κι εμείς τον είχαμε προσέξει!», θυμούνται γελώντας οι αδερφές Πετράκη, ενώ λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντας μας τις ρωτάω τι θα κρατήσουν από όλη αυτή την πορεία: «Όμορφες αναμνήσεις και καλά συναισθήματα, γιατί κάναμε ό,τι μπορούσαμε ακολουθώντας αρχές και αξίες που πήραμε από την οικογένεια. Και βέβαια θα κρατήσουμε στην καρδιά μας την αγάπη του κόσμου».
