Με αφορμή την επανακυκλοφορία του
«Είμαστε φτιαγμένοι από ύλη. Τα σώματά μας, οι πλανήτες, τα αστέρια… Είμαστε ύλη, δεν μπορούμε να γίνουμε τίποτα άλλο. Πρέπει να το γνωρίζουμε αυτό. Αλλά είμαστε η μόνη μορφή ύλης που έχει συνείδηση και αυτό είναι ένα μεγάλο δώρο…».
Η παραπάνω φράση θα μπορούσε να είναι απόσπασμα από κάποιο φιλοσοφικό ή θρησκευτικό βιβλίο. Όμως είναι μια από τις φιλοσοφικές στιγμές που συναντάμε στον μαγικό κόσμο του σπουδαίου Alesandro Jodorowsky.
Τον Alejandro Jodorowsky πολλοί τον γνωρίζουμε ως σκηνοθέτη. Γεννημένος το 1929 είναι γνωστός για τις, γεμάτες σουαρεαλισμό ταινίες του, El Topo, The Holy Mountain, Santa Sagre. Πριν όμως από τις ταινίες αυτές, έχει αρχίσει την καριέρα του ως σεναριογράφος κόμικ. Από το 1981 εως το 1988 γράφει το “Incal”, το οποίο θα εικονογραφήσει ένας θρύλος των κόμικ, ο Moebius.
Η ιστορία όμως αρχίζει το 1974, όταν μια γαλλική εταιρία αγοράζει τα κινηματογραφικά δικαιώματα του μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας “Dune” και ζητάει από το Jodorowsky να το σκηνοθετήσει. Τα σχέδια του, για την επική αυτή μεταφορά ήταν τεράστια. Τον αυτοκράτορα Shaddam IV θα ενσάρκωνε ο Σαλβαδόρ Νταλί, ενώ τον βαρόνο Vladimir Harkonnen θα υποδυόταν ο Όρσον Γουέλς. Την μουσική θα υπέγραφαν οι Pink Floyd με τους Magma. Το τελικό σενάριο θα είχε ως αποτέλεσμα μια ταινία διάρκειας δεκατεσσάρων ωρών! Δυστυχώς κανένα κινηματογραφικό στούντιο δεν βρέθηκε για να χρηματοδοτήσει την ταινία και έτσι το όλο εγχείρημα κατέρρευσε.
Για την σκηνοθεσία του “Dune”, ο Jodorowsky ήρθε σε επαφή με σπουδαίους καλλιτέχνες, όπως τον Douglas Trubull (2001: “Η οδύσσεια του διαστήματος”), τον H.R. Giger (Alien), αλλά ιδιαίτερα τον Moebius, οποίος είχε φτιάξει περισσότερα από 3.000 σχέδια για την ταινία, τα οποία αποτελούσαν τη αισθητική της βάση. Επιπλέον είχε έρθει σε επαφή με αλχημιστές, με έναν ειδικό στον ανταρτοπόλεμο της Νότιας Αμερικής, με άτομα που τον μύησαν στην μαγεία των τσιγγάνων αλλά και σε παραισθησιογόνα μανιτάρια και θαυματουργές θεραπείες. Σύμφωνα με τον ίδιο, ό,τι είχε δημιουργήσει για την ταινία Dune, μετουσιώθηκε στη συνέχεια στο “Incal”.
Η ιστορία εξελίσσεται σε έξι τεύχη και συνολικά 311 σελίδες, μέσα στις οποίες έχει δημιουργηθεί ένα ολόκληρο σύμπαν. Αρχίζοντας την ανάγνωση βρισκόμαστε στις φτωχογειτονιές μιας μεγάλης υπόγειας πόλης, όπου βλέπουμε τον πρωταγωνιστή της ιστορίας τον John Difool να ξυλοκοπείται από τα μέλη μια συμμορίας για να αναγκαστεί να μιλήσει, ενώ στη συνέχεια τον πετάνε στο κενό, προς τον θάνατό του. Σώζεται από τύχη την τελευταία στιγμή, για να καταλήξει στο αστυνομικό τμήμα, όπου σιγά-σιγά επανέρχεται η μνήμη του. Η πτώση αυτή, το άλμα στο κενό, είναι και ένα αρχέτυπο για την αρχή της μεταμόρφωσης. Όλη η ιστορία έτσι έχει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης και πολλές μεταφορές, ωστόσο καταφέρνει και παραμένει πάντα απόλυτα προσιτή, χωρίς να χρειάζεται περίπλοκες ερμηνείες για να την κατανοήσει κάποιος και να την απολαύσει.
Η βασική ιδέα της ιστορίας είναι το πνευματικό ταξίδι του ήρωα, σε μια κοσμική κλίμακα, το οποίο όμως ο ίδιος δεν είναι σε θέση να αποδεχτεί, θέλοντας συνεχώς να επιστρέψει στην ρηχή πραγματικότητα του, αυτή των ηδονικών απολαύσεων.
Ο Jodorwsky καταφέρνει να πραγματοποιήσει μέσα από το σενάριό του, μια σύγχρονη κοινωνική κριτική. Δείχνει πως οι άνθρωποι, ως άτομα είναι θνητοί, αλλά η ανθρωπότητα είναι αθάνατη. Πως η αγάπη είναι η δύναμη που μπορεί να εξαγνίσει, να ανανεώσει και να αναζωογονήσει. Περνάει μέσα από πολλές φιλοσοφίες, από τον ασπρόμαυρο δυϊσμό: τη σύγκρουση του καλού και του κακού, μυστικιστικούς συμβολισμούς, μεταφυσική, αρχέτυπα, μεσσιανισμό ακόμα και ταρώ. Συχνά υπάρχει και η σύγκρουση της ζωής και της φύσης απέναντι στην “νεκρή” τεχνολογία. Όπως έχει αναφέρει και ο ίδιος «Στο κυνήγι της ευτυχίας, οι μηχανές και η τεχνολογία μπορεί να είναι χρήσιμες, όπως και τα χρήματα. Αλλά δεν μπορούν να σου φέρουν την ευτυχία. Τα γυαλιά μπορούν σε κάνουν να δεις, αυτό είναι τεχνολογία. Αλλά δεν είναι αυτά η ευτυχία. Είναι το τι μπορείς να δεις. Αν έχεις υπέροχα γυαλιά αλλά δεν μπορείς να δεις τι είναι μπροστά σου, τότε η τεχνολογία είναι άχρηστη».
Από την εξίσωση του “Incal”, δεν θα μπορούσε να λείπει η καθοριστική συμβολή του Moebius. Αξίζει να σημειωθεί πως αρχικά ο Jodorowsky δεν είχε έτοιμο το σενάριο, αλλά αφηγήθηκε την ιστορία στον Moebius, του πέρασε τις ιδέες του, για να τις κάνει σκίτσα. Για την τελική εικονογράφηση, ακολούθησε ένα πολύ πιεστικό και αγχωτικό πρόγραμμα, ολοκληρώνοντας μία σελίδα ανά μέρα. Κατάφερε έτσι να λειτουργήσει πιο διαισθητικά, ενώ καθώς προχωράει η ιστορία και εξελίσσονται οι χαρακτήρες, εξελίσσεται μαζί τους και το σχέδιο. Η ματιά του καθαρά σκηνοθετική, ενώ όπως περιγράφει η Isabelle Beaumenay-Joannet η οποία είχε αναλάβει τον χρωματισμό, δεν είχε σχεδόν καθόλου οδηγίες από τον Moebius. Δεν μιλούσε για χρώματα αλλά τα περιέγραφε όλα ως προς το περιβάλλον, το φως και την ατμόσφαιρα.
Το “Incal” αντιπροσωπεύει πολλά περισσότερα από ένα απλό κόμικ. Είναι μια πνευματική αναζήτηση, μια εξερεύνηση της ανθρώπινης ύπαρξης και μια οπτική και λογοτεχνική απόδειξη της δύναμης της φαντασίας. Η σειρά παραμένει ένα αριστούργημα της τέχνης των κόμικ που συνεχίζει εμπνέει και συναρπάζει τους θεατές της με κάθε ανάγνωση, ενισχύοντας την πεποίθηση ότι η τέχνη μπορεί να αναδείξει την ομορφιά, την σοφία και την ανθρώπινη ψυχή.
Το πρώτο μέρος του “Incal” επανακυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Anubis (πρώτη έκδοση από τις εκδόσεις Μαμουθκόμιξ, το 1998).
ΓΡΑΜΜΟΣΚΙΑΣΕΙΣ ZGUR
