Βρέθηκαν τα αρχεία του Ιτζεδίν!

Στο φως έρχονται μετά από χρόνια τα “εξαφανισμένα” Αρχεία των πολιτικών και ποινικών κρατούμενων των Εγκληματικών Φυλακών Καλαμίου, στο Φρούριο Ιτζεδίν.

Tα αρχεία ανακαλύφθηκαν στις Φυλακές Αλικαρνασσού στο Ηράκλειο και εκκρεμεί η μεταφορά τους στα Γ.Α.Κ., δηλαδή τα Αρχεία Νομού Ηρακλείου που είναι η περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Σύμφωνα με πληροφορίες των “Χ.Ν”, τα Αρχεία των Εγκληματικών Φυλακών Καλαμίου, βρέθηκαν κατά την διάρκεια καταγραφής δημόσιων αρχείων του Υπουργείου Εσωτερικών στις Φυλακές Αλικαρνασσού. Συγκεκριμένα βρέθηκαν παλιοί φάκελοι των Φυλακών Καλαμίου και κάποια ποινολόγια (ονόματα και ποινική κατάσταση κρατουμένων) της δεκαετίας του ’30 και του ’40.
ΤΑ ΖΗΤΑ ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Τα αρχεία πρόκειται να παραληφθούν από τα Γ.Α.Κ. Ηρακλείου καθώς αυτά εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την απόκτησή τους και έχει υπάρξει ήδη συνεννόηση με τις Φυλακές Αλικαρνασσού. Εκκρεμεί η διαδικασία της παραλαβής τους. Από το νέο έτος, πρόκειται να ακολουθήσει αναλυτική καταγραφή και συντήρησή τους από τα Γ.Α.Κ. Ηρακλείου. Η ύπαρξη των Αρχείων (όσον αφορά τους πολιτικούς κρατούμενους ), θα συμβάλλει σημαντικά στην ιστορική έρευνα και μνήμη καθώς μέσα από αυτά θα έρθουν στο φως ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ηθογραφία της εποχής, τις κοινωνικές συνθήκες, τις πολιτικές καταστάσεις δύσκολων εποχών του παρελθόντος. Μένει πλέον να αποδειχθεί αν θα ενδιαφερθεί κάποιος φορέας στα Χανιά ώστε τα πολύτιμα αυτά έγγραφα να μείνουν στον “τόπο” τους.

Η ιστορία τους

Το φρούριο Ιτζεδίν, ξεκίνησε να λειτουργεί ως φυλακές, τον Νοέμβριο του 1902, με την ονομασία «Κεντρικό Σωφρονιστήριο Κρήτης» επί Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η γνωστή διαμάχη του Βενιζέλου με τον Πρίγκιπα Γεώργιο για το Κρητικό Ζήτημα, θα οδηγήσει τον πρώτο για λίγες μέρες στις φυλακές του Ιτζεδίν! Οι αρχηγοί της επανάστασης του Θερίσου Αντώνιος Γιάνναρης (αδερφός του Χ’’Μιχάλη Γιάνναρη) και ο Κωνσταντίνος Φούμης και μαζί με άλλους επαναστάτες  φυλακίστηκαν επίσης στις φυλακές του Ιτζεδίν.
Την περίοδο της δικτατορίας του Παγκάλου, 1925-1926, κρατήθηκε στις φυλακές του Ιτζεδίν μεγάλος αριθμός αντιφρονούντων. Όταν στις 22 Αυγούστου του 1926 ο Πάγκαλος ανατρέπεται από τον στρατηγό Γεώργιο Κονδύλη, φυλακίζεται στις ίδιες φυλακές για δύο χρόνια μέχρι τις 13 Ιουλίου 1928. Την περίοδο  1930-1931, σαράντα αριστεροί πολιτικοί κρατούμενοι, φυλακίστηκαν με βάση το «Ιδιώνυμο» που ψήφισε η κυβέρνηση του 1929.
Τις ταραγμένες -πολιτικά περιόδους- της Ελλάδας, οι φυλακές του Ιτζεδίν γεμίζουν με πολιτικούς κρατουμένους. Ξεχωρίζει η μεταφορά, το 1948, 105 καταδικασθέντων σε θάνατο δεκάδες φορές από τη Γυάρο. Με την παρουσία των πολιτικών κρατουμένων στη φυλακή, ξεκινάει και μια περίοδος πολιτιστικής και μορφωτικής δραστηριότητας. Ο Μανώλης Γλέζος συλλαμβάνεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1959 και οδηγείται στις φυλακές του Ιτζεδίν. Για 6 μήνες, οργανώνει και λειτουργεί σχολή Δημοσιογραφίας.
Η τελευταία εκτέλεση πολιτικού κρατουμένου στο Ιτζεδίν, έγινε στις 23 Μαρτίου 1952 και ήταν ο Γιώργος Μιχόπουλος από το Πτελιό Αλμυρού, πολιτικός επίτροπος του τάγματος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος.  Η τελευταία εκτέλεση ποινικού κρατουμένου γίνεται το 1971 και οι φυλακές κλείνουν οριστικά.
Σήμερα, το φρούριο Ιτζεδίν, που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, έχει αφεθεί στη φθορά του χρόνου.
Την Ανοιξη του 2017 στον χώρο του μνημείου πραγματοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων της νέας ταινίας του Παντελή Βούλγαρη, “Το τελευταίο Σημείωμα”.