Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία της Aλθαίας είναι Althaea officinalis (Αλθαία η φαρμακευτική) και στη χώρα μας τη συναντούμε και με τα ονόματα δενδρομολόχα ή νερομολόχα. Ανήκει στην οικογένεια των Μαλαχωδών.
Είναι φυτό ποώδες, υδροχαρές, χνουδωτό, πολυετές με ύψος που κυμαίνεται από 50 εκατοστά έως 2 μέτρα. Eχει φύλλα παλαμοειδή, οδοντωτά ή πριονωτά, χνουδωτά και άνθη κόκκινα, ροζ ή ιώδη που σχηματίζουν επάκριες ή μασχαλιαίες ταξιανθίες. Ανθη λευκά και ρίζα λευκή, υποκίτρινη, μακρουλή, με αρκετή σάρκα και γλοιώδη χυμό. Οι παχιές ρίζες της αλθαίας, περιέχουν αλεύρι θρεπτικό και αρκετά σακχαρούχο. Από στελέχη του φυτού φτιάχνονται υφάσματα και χαρτί.
Ιστορικά στοιχεία
Η αλθαία είναι ένα αρχαίο βρώσιμο φυτό και φάρμακο, αναφέρεται στη Βίβλο και στην αραβική και κινεζική ιστορία ως πολύτιμη τροφή για τους φτωχούς και σε περιόδους λιμού.
Το βοτανικό όνομα της αλθαίας προέρχεται από την ελληνική λέξη άλθω που σημαίνει “θεραπεύω” και χρησιμοποιείται από την εποχή της αρχαίας Αιγύπτου.
Οι αρχαίοι Έλληνες τη χρησιμοποιούσαν τόσο ως φάρμακο όσο και ως διακοσμητικό για τους τάφους. Σύμφωνα με τα γραπτά του Ελληνα φιλόσοφου Θεόφραστου το μείγμα δενδρομολόχας και κρασιού θεωρούταν στην αρχαιότητα δοκιμασμένο μέσο κατά του βήχα. Η ρίζα πωλούταν ως φάρμακο για τον πονόλαιμο.
Στις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού, αναφέρονται οι Ιπποκράτης, Διοσκουρίδης και Γαληνός. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι η χρήση της αλθαίας ήταν γνωστή από τον 9ο αι. π.Χ..
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας τη χρησιμοποιούσαν για τις πνευμονικές παθήσεις και τις φλεγμονές των εντέρων.
Στο παρελθόν καλλιεργούσαν το φυτό σε μεγάλη κλίμακα, γιατί οι ίνες του χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή σκοινιού και χαρτιού, ενώ οι πηκτοειδείς χυμοί της ρίζας του προορίζονταν για την θεραπεία πολλών ασθενειών.
Στην Κρήτη το βότανο το αποκαλούν Δεντρομολόχα. Χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς λόγους τον κορμό του φυτού τον οποίο έβραζαν και το αφέψημα το έπιναν για τον βήχα. Με τα άνθη και τα φύλλα έκαναν γαργάρες για τον πονόλαιμο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι βότανο δροσερό, γλυκό και υγρό. Η αλθαία περιέχει γλίσχρασμα, φλαβονοειδή, κουμαρίνη, σαλικυλικό οξύ και άλλα φαινολικά οξέα, πολυσακχαρίδια, ασπαραγίνη, αλθείνη, βεταίνη, πηκτίνη, τανίνες, άμυλο, φυτική κόλλα και ανόργανα άλατα.
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Τα άνθη εμφανίζονται από τον Απρίλιο μέχρι του Αύγουστο. Τα τμήματα του φυτού που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες είναι η ρίζα και τα φύλλα.
Η συλλογή των φύλλων γίνεται το καλοκαίρι και η ρίζα εξάγεται στα τέλη του Φθινοπώρου. Τα άνθη και τα φύλλα συλλέγονται από τον πρώτο χρόνο.
Οι ρίζες όμως συλλέγονται τον δεύτερο και τέταρτο χρόνο.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Οι ιδιότητες της ρίζας είναι μαλακτικές, διουρητικές, επουλωτικές, ενώ τα φύλλα έχουν και αποχρεμπτικές ιδιότητες. Τα άνθη του φυτού έχουν θεραπευτικές ιδιότητες αλλά πιο αδύνατες σε σύγκριση με τα άλλα μέρη του φυτού.
Η ρίζα χρησιμοποιείται κυρίως για προβλήματα του πεπτικού συστήματος όπως φλεγμονές του στόματος, (ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα), γαστρίτιδα και πεπτικό έλκος.
Η μεγάλη περιεκτικότητα της σε φυτική κόλλα (στις ρίζες μέχρι 35% και στα φύλλα μέχρι 10%), της επιτρέπει να καταπραΰνει και να επουλώνει φλεγμονές του στομάχου και του λεπτού εντέρου. Ο συνδυασμός ρίζας αλθαίας και σύμφυτου δίνει καλά αποτελέσματα σε φλεγμονές και έλκη του πεπτικού συστήματος.
Τα φύλλα και τα άνθη της αλθαίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για προβλήματα του αναπνευστικού συστήματος μια και ανακουφίζουν ή θεραπεύουν διαταραχές των βρόγχων όπως βρογχίτιδα και ερεθιστικό βήχα.
Η αλθαία ως αντιφλεγμονώδες βότανο, επιδρά κυρίως σε ερεθισμούς των βλεννογόνων. Θεωρείται πως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε έλκη και σε περιπτώσεις γαστρίτιδας και κολίτιδας.
Ταυτόχρονα η αλθαία θεωρείται πως επιδρά θετικά στο ουροποιητικό σύστημα γιατί καθώς ακολουθεί τη τροφική δίοδο, η αντιφλεγμονώδης δράση της καταπραΰνει και επουλώνει τον ουροποιητικό αγωγό.
Χρησιμοποιείται σαν κατάπλασμα ενάντια στις πληγές με πύον (καλόγερους), φλεγμονές των ματιών και του δέρματος, τσιμπήματα εντόμων, παρωνυχίδα, ουλίτιδα, μαστίτιδα και γάγγραινα.
Εξωτερικά μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί σαν κατάπλασμα σε κιρσώδεις φλέβες, έλκη και δοθιήνες.
Συνδυάζεται καλά για την παρασκευή σιροπιών ενάντια στον βήχα με τουσιλάγκο, θυμάρι και ινούλα.
Παρασκευή και δοσολογία
Η ρίζα παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε δηλαδή τη ρίζα για 10-15 λεπτά και η συνολική ημερήσια δόση είναι 7-9 γραμμάρια χωρισμένα σε 2-3 δόσεις την ημέρα.
Τα φύλλα του φυτού παρασκευάζονται ως έγχυμα. Σε δύο κουταλάκια του τσαγιού από τα φύλλα του βοτάνου ρίχνουμε μία κούπα του τσαγιού βραστό νερό, το σκεπάζουμε και το αφήνουμε για 10 λεπτά και μετά το πίνουμε.
Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Θεωρείται φυτό χωρίς καμία τοξικότητα.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@herb.gr
