Βυθίσου στην καρδιά
W.Zuoqian η τέχνη
Ν. Δημητράτου μνήμη
Το ύψιστο αγαθό μοιάζει με το νερό
Το νερό προσφέρει ζωή στα μύρια πράγματα
Δίχως να καταβάλλει μόχθο.
Κυλά εκεί που οι άνθρωποι δεν καταδέχονται
Να πλησιάσουν, κι έτσι μοιάζει με το ταό.
Στην κατοικία σου μένε κοντά στη γη.
Σαν κλείνεσαι στον εαυτό σου, βυθίσου στην καρδιά.
Με τους άλλους, ανέφελος να ‘ σαι και γλυκύς.
Στην ομιλία ,αληθινός. Στη διοίκηση, δίκαιος.
Στην εργασία, αρμόδιος.
Στην πράξη, διάλεξε τη σωστή στιγμή.
Δίχως σύγκρουση : Κατηγορία δεν ακούγεται.
Το 8ο κεφάλαιο από το «Τάο Τε Κινγκ» του Λάο Τσε
Η εξαιρετική έκθεση ζωγραφικής στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου του WANG ZUOQIAN που ολοκληρώνεται το Σάββατο 14 Απριλίου, μου θύμισε ένα ιστορικό μεγάλο βιβλίο του Λαο Τσε (1), που περιέχει ογδόντα ένα κεφάλαια και 5.000 λέξεις που για 2500 χρόνια πρόσφεραν μια από τις βασικότερες επιδράσεις στην κινέζικη σκέψη και στον πολιτισμό. Ένα βιβλίο που σε εισάγει στην ουσία του ταοϊσμού. Θα επιχειρήσω την ποιητική-στοχαστική αυτή διάσταση να τη συνδυάσω με τη ζωγραφική του WANG ZUOQIAN φυσικά με τον δικό μου υποκειμενικό τρόπο και με τόλμημα να μεταφέρω εντυπώσεις από μια μακρόχρονη ανατολική Τέχνη που είναι πολύ διαφορετική από τη γνωστή μας δυτικότροπη, όσο και αν ο ζωγράφος επιχείρησε μια θεματική μετατόπιση και όπως αναφέρει ο ίδιος «παραδοσιακοί Κινέζικοι πίνακες ζωγραφικής, οι οποίοι συνδυάζουν τα Κινέζικα χαρακτηριστικά με το μοναδικό συναίσθημα του δημιουργού από την Κρητη, με αληθινή καρδιά και βαθύ σεβασμό στους Θεούς της φύσης…» που αν και διαφορετικοί στους δυο λαούς, έχουν κοινό μεταφυσικό σκοπό. (2)
Άνοιξε πόρτες και παράθυρα για δώμα.
Τα κενά το κάνουν κατοικήσιμο.
Το όφελος έρχεται, λοιπόν, από τούτο που υπάρχει.
Το χρήσιμο από κενό που λείπει.
(από το 11ο κεφάλαιο του Τάο Τε Κινγκ)
Ο W. Zuοqian, επιλέγει κάποια τοπία της Κρήτης όπου όταν φεύγει από τα δέντρα και τις πεζούλες, και εστιάζει σε οικισμούς, χρησιμοποιώντας μιαν απλή, εποπτική, μακρινή άποψη απο ψηλά, αποδίδει με ένα μετά-κυβιστικό ιδίωμα τους αναγνωρίσιμους όγκους…
Τα πέντε χρώματα τυφλώνουν το μάτι.
Οι πέντε τόνοι κουφαίνουν τ’ αυτί. (3)
Οι πέντε χυμοί ναρκώνουν τη γεύση.
Οι αγώνες δρόμου και τα κυνήγια τρελαίνουν
Το μυαλό
Τα πολυτελή αντικείμενα αποπλανούν.
Γι αυτό ο συνετός οδηγείται από εκείνο
Που αισθάνεται κι όχι από αυτό που βλέπει.
Αφήνει τούτο για να διαλέξει κεινο.
(12ο κεφάλαιο του Τάο Τε Κινγκ)
Ο ζωγράφος W. Zuοqian, χρησιμοποιεί τα 4 βασικά χρώματα καθαρά μ’ όσο λιγότερες αναμείξεις. Το 5ο είναι το μαύρο, καθολικής σημασίας για τον ίδιο όπως άλλωστε και την Κινεζική ζωγραφική. Το λευκό, το δίνει το χρώμα του χειροποίητου χαρτιού. Ο ζωγράφος συνετός-τηρούμενων των δυτικότροπων αναλογιών- θα τον χαρακτήριζα παραστατικό εξπρεσιονιστή, ζωγραφίζει από τα μέσα του προς τα έξω, εκείνο που αισθάνεται κι όχι αυτό που βλέπει, αυτό…αφήνει να διαλέγει…
Κοίτα, δεν μπορεί να φανεί είναι πέρα από σχήμα.
…Μορφή του άμορφου, εικόνα του μη εικονικού
Ονομάζεται ακαθόριστο κι αφάνταστο…
(Από το 14ο κεφάλαιο του Τάο Τε Κινγκ)
Όσοι προσπάθησαν να ερμηνεύσουν το σχήμα μέσα από τη δυτικότροπη φόρμα, θα απογοητευτούν , η ταυτότητα της ζωγραφικής του W.Z. μετεωρίζεται ανάμεσα στο άμορφο και το εικονικό, ιδιαίτερα στην διάφορο-ποίηση της πινελιάς του Κινέζου ζωγράφου και του μαγικού τρόπου που χρησιμοποιεί τις τονικότητες του μαύρου… θα έκανε ακόμα και τον Βασίλι Καντίνσκι να ζηλέψει (4)
Την επιστροφή στην πηγή χαρακτηρίζει ηρεμία
Που είναι ο τρόπος της φύσης
Ο τρόπος της φύσης δεν αλλάζει.
Η γνώση της σταθερότητας είναι διορατικότητα
(από το 16ο κεφάλαιο του βιβλίου του Λαο Τσε)
Οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν τέχνη βαθύτατα και κατ’ επίφαση ανθρωποκεντρική ζωγραφική. Οι Αρχαίοι Κινέζοι, συνδύασαν απεικονιστικά το ανθρώπινο στοιχείο και την τοπιογραφία, προς αυτή τη δεύτερη περίπτωση κινείται ο W.Z. ο τρόπος της φύσης δεν αλλάζει, το διατυπώνει ο κορυφαίος ζωγράφος και δάσκαλος του μοντερνισμού Πωλ Κλέε (5) στο βιβλίο του «Για την Μοντέρνα Τέχνη», εκδ. Κάλβος, γράφει μεταξύ άλλων «αλλά ισα ισα στον καλλιτέχνη αρνιούνται μερικές φορές αυτές τις αποκλίσεις απ τη φύση, τις οποίες επιβάλλει η τέχνη του. Έχει κατηγορηθεί μάλιστα για ανικανότητα και σκόπιμη διαστρέβλωση… Είναι αρκετά δύσκολο για κάποιον να εποπτεύει αυτό το όλο-κατασκευασμένο από μέρη που ανήκουν σε διαφορετικές διαστάσεις-είτε πρόκειται για τη φύση είτε για την τέχνη, αλλά ακόμα πιο δύσκολο είναι να βοηθήσει έναν άλλο να σχηματίσει μια τέτοια εποπτική εικόνα.
Βλέπε την απλότητα στο περίπλοκο
Κατόρθωνε το μεγαλείο στα μικροπράγματα
Στο σύμπαν τα δύσκολα γίνονται
Σαν να’ ταν εύκολα
Στο σύμπαν συντελούνται μεγάλα έργα από μικρές πράξεις
(Από το 63ο κεφάλαιο του Τάο Τε Κινγκ)
Ο W.ZUOQIAN, είναι ένας μάγος του ζωγραφικού σχεδίου , το μακρύτριχο πινέλο υποτάσσει το Κινέζικο μελάνι και φανερώνει με μαεστρική απλότητα στο χαρτί αυτό που έχει κατακτήσει από το περίπλοκο φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα της Κρήτης , γι ΄αυτό το φυσικό περιβάλλον επέλεξαν ο W.Z, και η δημιουργικότατη σύζυγος του, που ζωγραφίζει σε κρητικά βότσαλα Κινέζικες θεατρικές μάσκες και τις προσφέρει στους επισκέπτες της έκθεσης, αλλά και η κόρη τους που μαθαίνει Ελληνικά, όλοι τους γοητευμένοι από το τοπίο του Πύργου Ψηλονέρου στο Μάλεμε που μένουν, μια μικρογραφία του σύμπαντος που αγναντεύει το Κρητικό πέλαγος.
Μια μικρή χώρα έχει πολύ λίγους κατοίκους
Δε χρειάζεται μηχανές, παρ΄όλο που υπάρχουν εκατό φορές
Πιο αποδοτικές από την εργασία του ανθρώπου
Οι άνθρωποι παίρνουν το θάνατο σοβαρά και δεν ταξιδεύουν μακριά
(από το 80ο κεφάλαιο του Τάο Τε Κινγκ)
Η μικρή χώρα που αγάπησε ο W.ZUOQIAN είναι η Ελλάδα, η Κρήτη, θυμήθηκα τον Πεσσόα (6) δεν είναι ανάγκη να επισκεφτείς την Κίνα για να τη γνωρίσεις, αρκεί να σταματήσεις στη μια πλευρά του Τάγου και να κοιτάξεις την απέναντι όχθη… και ο μεγάλος Λάο Τσε –που προφανώς γνώριζε ο Πεσσόα στο 47ο κεφάλαιο μεταξύ άλλων αναφέρει
Δίχως να βγεις, μπορείς τον κόσμο όλο να γνωρίσεις
Όσο μακρύτερα πας, τόσο λιγότερα γνωρίζεις
Σύντομο βιογραφικό του καλλιτέχνη
Ο WANG ZUOQIAN (7), γεννήθηκε το 1949 στην κομητεία Τσανγκ Του της επαρχίας Λιαι Νινγκ. Είναι στέλεχος του διοικητικού συμβουλίου της ομοσπονδίας συνδικάτων της Changtu, μέλος της ένωσης Καλλιτεχνών Κίνας, Διευθυντής της Ένωσης Καλλιτεχνών της επαρχίας Λιάο Νινγκ, διακριμένο μέλος της Ακαδημίας Καλλιτεχνών της Επαρχίας Λιάο Νινγκ, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Καλλιτεχνών της πόλης Τιε Λινγκ, μέλος του Συμβουλίου της Κινέζικης Κρατικής Ορχήστρας Χου Τσιν. Ο Γουάνγκ Τζυο Τσιάν, ζει στο Πεκίνο και στα Χανιά. Το 1993, σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Πεκίνου. Έχει δείξει έργα του σε αρκετές εκθέσεις και έχει αποσπάσει αρκετά σημαντικά βραβεία, στην Κίνα.
Η ΤΑΙΝΙΑ: Ζανγκ Γιμού “Οι κόκκινοι αγροί” 1987 κέρδισε τη Χρυσή Αρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου 1988.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Από τη σειρά «τα βιβλία που έμειναν στην ιστορία» μετ. Π.
Κυριτσόπουλος εκδ. Κέδρος και «βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας»
2) Ως γνωστό για χιλιάδες χρόνια η τέχνη της Κίνας και της Ελλάδας ήταν πρωτίστως λατρευτική
3) Γι’ αυτό και ο W.Z., όταν παίζει μπροστά στους φιλότεχνους με χαμηλές αρμόνικες το παραδοσιακό Κινεζικό όργανο Eρχου, χαϊδεύει τα αυτιά με τις ανατολίτικες μελωδίες τηρουμένων των αναλογιών τέτοιες μέρες με ταξιδέψε στη λυρικότροπη Βυζαντινή απόδοση των τραγουδιών που απέδιδε αρμονικά ο αείμνηστος Νίκος Δημητράτος. Εις μνήμην…
4) Στο βιβλίο του μεγάλου ζωγράφου Β. Καντίνσκι, «για το πνευματικό στην τέχνη», εκδ. Νεφέλες, αποδίδει το ρόλο των χρωμάτων ως πνευματικοί διαμεσολαβητές και φυσικά τον ιδιαίτερο ρόλο του μαύρου.
5) Ο Π. Κλέε στο ίδιο βιβλίο αναφέρει την καθοριστική περίοδο του ρομαντισμού και με παραπέμπει στο εμπεριστατωμένο πόνημα του Ι. Μπερλίν, «οι ρίζες του ρομαντισμού» θα μας απασχολήσει στο μέλλον.
6) Φ. Πεσσόα, «Το βιβλίο της ανησυχίας» εκδ. Εξάντας.
7) Για την “έγχρωμη ζωγραφική του W. Zuogian θα επανέλθω παραθέτοντας έργα του αλλά και της σπουδαίας Κρητικιάς ζωγράφου Μαρίας Γιαννακάκη, που σπούδασε και στο Πεκίνο Κινέζικη ζωγραφική.
