8.Ανεξιτηλα σημάδια του Β. Μαναρώλη
Ν. Γρυλλάκη Μνήμη
1ο ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΙΚΑ
…είδε ένα Σκαμαντρο να ξεχειλάει κουφάρια
δεν το χει μες στη μοίρα του ν’ ακούει
μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε
πως τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη
Γιώργος Σεφέρης (1)
…Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
Και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
Πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο
Μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Κωνσταντίνος Καβάφης (2)
Η αναφορά από το βιβλίο του Βαγγέλη Μαναρώλη «ανεξίτηλα σημάδια», με ώθησε να ξεκινήσω το κείμενο, -πάντα ποιητικά- που είναι αφιερωμένο στη πολυσχιδή γραφή του Λακκιώτη συγγραφέα.
«..-τότε γιατί παλεύουμε σε αυτή τη ζωή; ρώτησα
-Για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη, για το ταξίδι προς την Ιθάκη, απάντησε με αναφορά στα γνωστά ποιήματα του Σεφέρη και του Καβάφη, Ήταν φανερό ότι δεν με ειχε καλύψει η ποιητική προσέγγιση του θέματος. Ο Αλέξης το κατάλαβε και συμπλήρωσε με όχι και τόσο μεγάλη σιγουριά: ή ίσως γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς…». Ο Αλέξης των νεανικών χρόνων, βασικός ήρωας του βιβλίου, μετεξελίσσεται στον αστυνόμο Σαρρή, στέλεχος της Ασφάλειας Χανίων, που λειτουργεί ως ήρωας του αστυνομικού έργου. Εμπλουτισμένος όμως από τον συγγραφέα, με πληθωρικά χαρίσματα παιδείας, ήθους και ψυχαναλυτικών ικανοτήτων, που τον βοηθούν μέσα από ανατροπές, στη διαλεύκανση των εγκλημάτων, η συναρπαστική αστυνομική δράση υπερποτίζεται από το πλούσιο συνολικά υπαρξιακό υπόβαθρο του συγγραφέα, που πηγαίνει κόντρα σε μανιερίστικα υφολογικά πρότυπα, γνωστών αστυνομικών βιβλίων. Η μόνη σταθερή σχέση του με την ιστορία αντίστοιχων έργων, είναι η πρόθεση του να δώσει διάρκεια δράσης (3) στον αστυνομικό πρωταγωνιστή, δηλώνοντας πως το βιβλίο αυτό και η δραση του αστυνόμου Σαρρή, είναι το πρώτο μιας τριλογίας ήδη δομικά διαρθρωμένης από τον ίδιο, και ποιος ξέρει…
ΛΑΚΚΟΙ: ΜΕ ΑΙΣΘΗΜΑ ΓΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ
Η βιωματική μου σχέση με ημιορεινά χωριά του τόπου μας, μου έδωσε τη δυνατότητα να παρατηρήσω τη λειτουργία των ανθρώπων πάντα σε σχέση με τους περισσότερους καμπίσιους. Η διεισδυτική προβολή σε προφορικές και γραπτές διατυπώσεις το επιβεβαιώνουν τα μάλλα. Οι περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρημένοι από τις συνθήκες ζωής, τη βιοπάλη στη σκληρή χωρίς ανέσεις χρόνια τώρα, διαμόρφωσαν χαρακτήρα υπερηφάνειας, ένα αίσθημα υπεροχής στη θέαση των μεγάλων-κυρίως εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων-θεμάτων, συνυφασμένα στο βαθμό που ονειρεύονται να βρουν τόπο για να ξεκολλήσουν από την αδρή επιβολή του τοπίου μιας ελεύθερης φαντασίας της από-δρασης. Το ορμέμφυτο της υπεροχής των περισσότερων, γίνεται δημιουργικό εφαλτήριο για τους λίγους ξεχωριστούς που δρουν πλέον αναγνωρίσιμοι ως προσωπικότητες στα αστικά κέντρα. Ενδεικτικά αναφέρω τον αείμνηστο Νίκο Γρυλλάκη με καταγωγή από τον Αλίκαμπο Αποκορώνου, (4), τον Γιάννη Μάντακα και τον Βαγγέλη Μαναρώλη από τους Λάκκους, το Γιάννη Μυριζάκη από το χωριό της μάνας μου, Κουστογέρακο Ανατολικού Σελίνου, τον Σταμάτη Αποστολάκη από τον Καμπανό, Ανατ. Σελίνου. Ξαναγυρνώ στο «Ανεξίτηλα σημάδια» του Β. Μαναρώλη. Ο συγγραφέας, σε ένα υπερπληθωρικό μαξιμαλιστικό αστυνομικό μυθιστόρημα με προοπτική εύρος, πλάτος , βάθος και στόχο (την Καβαφική προοπτική του ταξιδιού) δε σκέπτεται να συμπορευτεί με αφαιρετικά μοντέλα γραφής που εστιάζουν μόνο στην πλοκή , δουλεύει στην ουσία προσχηματικά με αυτή για να αναδείξει μέσα από το βιβλίο απ-όψεις αλληλοσυγκρουόμενων καταστάσεων χιλιετιών, σε ένα βάθος πολιτισμικό , που έχει επίκεντρο την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, την Ελλάδα την Κρήτη και αναπόφευκτα, η ματιά του που οδηγεί τη γραφή του, είναι ανθρωποκεντρική, του δικού μας Ελληνισμού, γνωρίζει αφού έχει μελετήσει την παγκόσμια αστυνομική λογοτεχνία αλλά δεν επηρεάζεται από αυτή. Οι εισαγωγικές αναφορές του στην ιδιαίτερη πατρίδα του επιβεβαιώνει το ορμέφυτο της υπεροχής του, ανασύρω: Φτάσαμε στους Λακκους, το χωριο του Αλέξη, ένα όμορφο χωριό σε μια πλαγιά των Λευκών Ορέων. Ο Αλέξης μου έδειξε το σπίτι που μεγάλωσε. Ένα σπίτι στην άκρη του χωριού, κτισμένο στην κορυφή ενός απότομου γκρεμού, με ανοιχτούς ορίζοντες γύρω του και καταπληκτική θέα. Συνηθισμένη στην ισιάδα της Αθήνας, ένιωσα κάτι σαν ίλιγγο παρατηρώντας το απόκρημνο μέρος… Σε ένα χωριό σαν το δικό μου που πρωτοστάτησε σε όλες τις επαναστάσεις για την απελευθέρωση της Κρήτης δεν υπάρχει ανοχή στη μετριότητα …Μου καλλιεργήθηκε μια πρωτομανία και μια ανταγωνιστικότητα που δυσκολεύομαι να ελέγξω ακόμα και σήμερα….» Φοβάμαι πως αν απαλλαγώ απ αυτό το χαρακτηριστικό, θα χάσω ένα μέρος του εαυτού μου. Ένα στυλ συμβατικό με το καπετανοχώρι όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα» ειχε πει . Ο αυτοσαρκασμός προστέθηκε όταν μεγαλώνοντας αντιλήφθηκα την ασημαντότητα όλων μας…
Ο Μαναρώλης, σταδιακά αφήνει τις ρίζες τα νεανικά βιώματα του αστυνόμου και μπαίνει δυναμικά στην πλοκή μέσα στην πόλη των Χανίων, κυρίως την παλιά πόλη του λιμενοβραχίονα αλλά και γύρω από αυτήν τα προάστια, τα Ταμπακαριά, τους Τάφους των Βενιζέλων… Ο ψυχογραφικός ιστός της διερεύνησης των φόνων δημιουργεί ένα πρωτότυπο λαβύρινθο αστυνομικής πλοκής που φυσικά δεν μπορώ να μεταφέρω, αφού πρέπει να τον ανακαλύψει ο αναγνώστης. Όμως σαν επιστέγασμα του πνεύματος του βιβλίου και με βάση τη γνώση και τις πληροφορίες που έχω για την πεζογραφία θα τολμούσα να δηλώσω ότι τα «Ανεξίτηλα σημάδια» του Β. Μαναρώλη(5) είναι νομίζω το πιο μαξιμαλιστικό, συσωρευτικό βιβλίο στην Ελληνική παραγωγή σε θεματικές, επιμέρους αναπτύξεις αναλυτικότερες ή ενδεικτικές, εγώ διαβάζοντας το βιβλίο για δεύτερη φορά, τις ανα-κάλυψα και τις παραθέτω (περισσότερες από 200) για τους αναγνώστες των Χ.Ν., άλλωστε ο συγγραφέας με επίγνωση του πλουραλιστικού εγχειρήματος στις 467 σελίδες, αυτοσαρκάζεται αλληγορικά με την ατάκα, «- Ξέρω να επιβιώνω σε δύσκολες καταστάσεις, απάντησε με ένα υπεροπτικό χαμόγελο. -Ολα τα ξέρεις, ξερόλα!». Η διαφορετικότητα και η πληθωρική του έμμεση βιωματική καταγραφή, εξισορροπεί την ενδεχόμενη αποδυνάμωση ως καθαρότητα στιλιστικής γραφής-σε σχέση με δεδομένα μοντέλα. Οι θεματικές: Αρχαία γλώσσα, Ανθρωποκτονίες, Αστρονομία, Αγροτική ζωή, Ακτιβισμός, Αισθητική προσώπου, Αυτοδιοίκηση, Ανθρωπολογία κοινωνική, Αεροναυτική, Αρχιτεκτονική, Αρχαιολογία, Αισθησιοκρατία, Αστυνομική διάρθρωση, Αστυνομική δραστηριότητα, Αστυνομικό ρεπορτάζ, Αυνανιστική, Αναπτυξιακή δράση, Αυτοκίνηση, Ανακρίσεις, Αυτοματισμός, Βιογραφικά στοιχεία, Βιολογία, Βιοηθική, Βιοτεχνία (βυρσοδεψία), Γαστρονομία, Γλωσσολογία, Γενετική, Γενεαλογία, Διαρρήξεις, Διασκέδαση, Δημοσιογραφία, Δεισιδαιμονία, Διακόσμηση, Δικαστήρια, Διάλεκτος αργκό, Δρομολόγια, Διεθνισμός, Εγκληματολογία, Εγκλήματα ανθρωπότητας, Είδωλα, Εθνική αντίσταση, Εικονογραφία, Εκπαίδευση, Ερωτική ενασχόληση, Εκπαίδευση Πανεπιστημιακή, Έρευνα, Έθιμα, Εξωτερική πολιτική, Επικοινωνία, Εφημερίδες, Επαναστατικότητα, Εφιάλτες, Ζώα, Ζωγραφική, Ημερολόγια, Ηθική, Θρησκεία, Θρησκειολογία, Θρίλερ, Ισότητα (φύλων και λαών), Ιστορία της Τέχνης, Ιστορία, Ιστοριογραφία, Ιατρική γενική, Ιατρική χειρουργική, Ιατρική δικαστική, Καρνάγια, Κατασκοπεία, Κινδυνολογία, Κοινωνιολογία, Κατασκοπία (Γκαγκεμπε), Κουλτούρα, Κινηματογράφος, Καριέρα, Καφενεία, Καυγάδες, Κόπρανα, Κινησιολογία, Κεραμικά, Λαογραφία, Λογοτεχνία άλλων, Λαβύρινθος, Μουσεία, Μοτοσυκλέτες, Μηχανική, Μεταφυσική, Μετανάστευση, Μόδα, Μετεωρολογία, Μάσκες, Μουσική κλασική, Μουσική παραδοσιακή, Μεθοδολογία, Μ.Μ.Ε., Μνήμη, Μνημεία, Μεθύσια, Μπανιστήρι, Μεταφορές, Μυθολογία, Ναοί, Ντοπιολαλιά, Νομική, Νεκροταφεία, Ναρκωτικά, Νοσοκομεία, Ναυσιπλοΐα, Ναυτική ζωή, Ξενύχτια, Οικογένεια, Οικοδομική , Ορολογία ομοφυλοφιλική, Οικονομία, Ονειρογραφία, Οινολογία, Ορειβασία, Οικολογία, Πορνεία, Περιήγηση, Πραγματολογία, Πάθη, Πολεοδομία, Πολιτική, Περιπέτειες, Παγκοσμιοποίηση, Ποίηση, Πληροφορική, Ποδόσφαιρο, Προκατάληψη, Πυγμαχία, Ρατσισμός , Σενάρια, Σεξολογία, Συνδικαλισμός, Σημειολογία, Συνείδηση, Στιχουργική, Σέρβις. Στενογραφία, Συγκοινωνίες, Συναλλαγές, Τουρισμός, Τραχύτητα, Τρομοκρατία, Τρωκτικά, Τζόγος, Τηλεόραση, Τράπεζες, Τραγωδία, Τραγούδι, Υπηρεσίες, Υπαρξισμός, Υφολογικός προσδιορισμός, Φορολογία, Φιλία, Φωτογραφία, Φιλολογία, Φασισμός, Φαντασία, Φαρμακευτική, Φόνοι, Φιλοσοφία Αρχαία, Φυσική, Φυσιολογία, Φυτολογία, Φλερτ, Χάος, Χημεία, Χορός, Χρώματα, Χρονογραφή, Χιούμορ, Ψάρεμα, Ψυχιατρική, Ψυχολογία…
Σε επόμενο κείμενο σε συζήτηση με το συγγραφέα, οι συγκριτικές αναφορές στην αστυνομική λογοτεχνία Ελληνική και Παγκόσμια.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Γιώργος Σεφέρης το ποήημα «Ελένη» από την ενότητα Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ., συλλογή «Ποιήματα» εκδ Ίκαρος
2) Κων/νος Καβάφης, «Ιθάκη» ένα από τα γνωστότερα ποιήματα του παγκόσμιος, λόγω του ταξιδιού σε αμφίσημες έννοιες από τη συλλογή «ποιήματα 1896-1918» εκδ. Ίκαρος
3) Το χουν κάνει τόσοι συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας ενδεικτικά Α. Κρίστι, Α, Καμιλιέρι, Π. Μάρκαρης, περισσότερα στο επόμενο
4) Με τον Νίκο είχαμε κυρίως νυχτοπερπατήσει τις δεκαετίες ’80 και ’90 στην παλιά πόλη στα μπαράκια Φαγκότο, Κανάλι, Στριτ, Μύθος, Πράξις…, κοντά στα μέρη που διαδραματίζεται το βιβλίο, ανεξίτηλα σημάδια του Βαγγέλη. Και όταν το 2011 έγινε το μαύρο στην ΕΡΤ είχαμε επαφή για την έκθεση που έκανα για να υποστηρίξω τους εργαζόμενους στην ΕΡΤ. Όσοι έβλεπαν ειδήσεις στην κρατική τηλεόραση, ήξεραν το παθός του για τη δουλειά του και το πόσο αγαπητός ήταν…
5) “Ανεξίτηλα σημάδια” εκδ. “Καλλιγράφος” 2017.
Η ταινία: Η διαβολική χήρα του Μπομπ Ράφελσον (1987) ερμηνεύουν Τερέζα Ράσελ, Ντένις Χόπερ, Σάμι Φρέι. Πίσω απο μια σειρά φαινομενικών ασύνδετων θανάτων πλούσιων ανδρών βρίσκεται μια γυναίκα…
Ο Ράφελσον βασισμένος στο πολύ ενδιαφέρον σενάριο του Ρόναλντ Μπας σκηνοθετεί ένα ενδιαφέρον ψυχολογικό θρίλερ.
