Ήτανε παραπερασμένος ο Σετέμπρης, τα τρυγητά και τα πατητά είχανε τελειώσει. Οι τραβάγιες κι οι χαρούμενες εκδηλώσεις δεν εγροικούντανε μπλιο. Οι μούστοι εβράζανε του καλού καιρού κι οι χωριανοί εδιασονίζουντανε για νάναι ούλα έτοιμα ταχιά απού θα εβγαίνανε στσ’ ελιές. Γιατί το παλιό καιρό τα δεντρά τα καθαρίζανε από κάτω και τσοι μαζώνανε τσ’ ελιές, ούλες, μια – μια όσες επέφτανε χάμω.
Ωστόσο, οι χωριανοί αρχινούσανε ν’ αναζητούνε την ελπίδα για βροχή από τα σημάδια απού εφαίνουντανε στον ορίζοντα, γή εθωρούσανε το φεγγάρι αποβραδίς και τσ’ αργαδινές εδιαβάζανε τον Καζαμία για να δούνε αν εδά εδά έγραφε “νερό”. Μα οι γι αθρώποι, ακόμη, κείνουνα του καιρού ήτανε ζωντανοί και δεν αφήνανε να τσοι κυριέψει η νωθρότητα κι η γι υπνηλία. Γι’ αυτό και τα ξετρέχανε με ιδιαίτερη ευχαρίστηση τα πανηγυράκια τση κάθε εποχής, για κείνο και δεν αφήνανε τσοι πανηγυριώτικες μέρες να τσ’ αιφνιδιάσουνε, παρά τσοι κατέχανε και κάνανε τα σκέδιά ντωνε από νωρίς γι’ αυτές.
Και τουτεσάς τσοι μέρες του Οχτώβρη απου εγυροσίμωνε το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη στο Γουβερνέτο, ούλοι ήτανε γνοιασμένοι και κάνανε τσ’ αναγκαίες προετοιμασίες κι εσυνεννοούντανε αναμεταξύ ντωνε οι συντροφιές, για τσοι λεπτομέρειες. Ήτανε μια ιδιαίτερη, χαρούμενη μέρα τούτηνα η γι ημέρα του πανηγυριού, για ούλο το Ακρωτήρι, μα και πάρα πέρα από το Ακρωτήρι, γιατί κείνουσας τσοι χρόνους τούτονα το πανηγύρι είχε παγκρήτια απήχηση. Γι’ αυτό κι απ’ ούλη την Κρήτη ήρχουντανε προσκυνητές, όπως γράφω στο βιβλίο μου «ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ ΧΩΡΑΦΑΚΙΑ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ», και με πολλές άλλες λεπτομέρειες γι’ αυτό και για ούλες τσ’ άλλες ιδιαιτερότητες απου είναι ριζωμένες στσ’ ημερομηνίες τούτουνε του χαρισματικού μήνα, του Οχτώβρη.
Γιατί ακόμη, του καιρού κείνουνα οι γι αθρώποι δεν ήτανε ύπνος, φαΐ και με το συμπάθιο, σκατό, παρά το αίμα ντωνε έβραζε και τα μάθια ντωνε εσπιθίζανε και τη γη την επατούσανε λεβέντικα. Κι είχανε πατρίδα, οικογένεια και θρησκεία και τιμούσανε το παρελθόν, κι εγνοιάζουντανε για το μέλλον. Είχανε, μ’ άλλα λόγια, ιδανικά, οράματα, ιδέες και πιστεύω, γιατί ‘χανε καλούς συβουλάτορες και καλούς δασκάλους. «Με τον καλιά σου κάθιζε και νηστικός σηκώνου», ετσά εδασκαλεύανε οι παρουτοκαπνισμένοι πατεράδες και παππούδες τσοι περασμένης εποχής. Κι οι πάνσοφες μανάδες και γιαγιάδες απού αν και ήτανε αγράμματες, αναθρέφανε με σοφία τα κοπέλια και τα εγγόνια ντωνε, γιατί δε τις εκουμαντάρανε βέβαια, τότεσας τη ζωή ντωνε τα στομάχια ντωνε, οι τσέπες κι οι φάτσες τωνε νάναι μπογιατισμένες, παρά τσοι δασκαλεύανε τα έμφυτα ένστικτα τση μητρότητας. Κι επαίρνανε δύναμη και κουράγιο από τα ‘κονοστάσια ντωνε απου τα θυμιάζανε τσοι σκολάδες κι άφτανε το καντηλάκι ντωνε τα σκολόβραδα, και τσ’ αργαδινές εσταυροκοπιούντανε ομπρός τωνε όπως και τσοι δύσκολες ώρες στσοι κακοτοπιές απου των ετύχαινε στη στράτα τση ζωής τωνε, γιατί σ’ αυτά εστηρίζανε τσ’ ελπίδες τωνε για το αύριο.
Ήτανε στ’ αλήθεια μια αλλιώτικη εποχή κεινηνά που τσ’ άντρες δε τσοι ξεκαμπανίζανε από τα έχει ντωνε, παρά από τα χαρίσματά ντωνε, την αθρωπιά και το φιλότιμό ντωνε. Και τσοι γυναίκες τσοι καμαρώνανε για τσ’ αρετές τωνε. Γι’ αυτό κι οι κοινωνίες των αθρώπω εμοσκομυρίζανε από αθρωπιά και σεβασμό τοτεσάς. Τούτονε δα το μήνα αναστορούντουνε ακόμη πως με περηφάνια και δέος εγροικούσαμε τσ’ Αλβανομάχους ν’ αναθιβάνουνε τα βάσανα και τσοι κακουχίες, τσοι ταλαιπώριες και τσοι κιντύνους κείνου του πολέμου στ’ αφιλόξενα βουνά τσ’ Αλβανίας ανήμερα τσ’ επετείου του Ιστορικού ΟΧΙ. Εφτά ψείρες έβγαλε ένας στρατιώτης από το ρολόι τση χείρας του και δέκα εφτά απομείνανε στη χέρα του μπάρμπα μου του Γιαννακιού όπως απόσυρε το μουστάκι ντου. Κι ο αφέντης μου γεμάτος από περηφάνια απάγγελνε ως τα βαθιά γεράματά ντου με την αντρίστικη φωνή ντου «Στη Τρεμπεσίνα έφταξε η πέμπτη Μεραρχία, κι εκειά την εδείξαμε τση Κρήτης την αξία», κάθε φορά απού θυμίζουντανε το Αλβανικό έπος. Κι εγώ τούτηνε την ώρα με συγκίνηση περίσσια απευθύνω σ’ ούλους τσοι μαχητές κείνουνα του άνισου και δύσκολου αγώνα την ευχή: Αιωνία σας η μνήμη άξιοι μαχητές του Αλβανικού έπους.
Εσείς το κάμετε το καθήκον σας σαν Έλληνες όπως έπρεπε, είστε άξιοι πατριώτες. Κι ύστερα όπως από κάθε Επέτειο Εθνικής εορτής γή μέρας πανηγυριού, σκόλης γή αργίας, έμπαινε και πάλι το νερό στ’ αυλάκι. Και καθένας ορδινιάζουντανε για τς απαιτήσεις τση ταϊτερινής μέρας, που τουτονέ το μήνα είναι πολλές και διάφορες οι δουλειές κι οι γι αγροτοϋποχρεώσεις, με πρωταγωνιστικούς ρόλους το μάζωμα των ελιώ και τη σπορά, αν εν το μεταξύ είχανε πέσει στη γη οι γι αναμενόμενες πρώτες φθινοπωρινές βροχές, απου θαν’ ήτανε σαν ευλογία Θεού.
Ακόμη, όμως, στο τέλος τουτουνά του μήνα εξεσφραγίζανε τα ρακοκάζανα και εξεκίνα η γι απόσταξη τση τσικουδιάς για τη φετινή σοδειά. Κι έτσα νέες χαρούμενες εστίες εδημιουργούντανε στσοι γειτονιές για ευχάριστες κι εύθυμες συντροφιές στσ’ αποσπερίδες που οι νοικοκεράδες επροσφέρανε από τα φετινά καλούδια ντων, απούχανε αποθηκεμένα για μεζέ να πίνουνε οι γι επισκέπτες τη τσικουδιά ντωνε, όπως σταφίδες, ξηρή μουσταλευρέ, αμύγδαλα και συκοπιταρίδες γή έπαε οι κατωμερίτες αγοράζανε κάστανα και τα ρίχνανε στα κάρβουνα, γή εστριφογυρίζανε στα κάρβουνα και καμιά στραβή, όπως ελέγανε χαϊδευτικά τη φρίσσα για να τη φάνε με το φρέσκο λάδι και να πιούνε τα κρασάκια ντωνε και να πούνε και καμιά κουβέντα παραπάνω για να ξεχάσουνε τα βάσανα τση φτώχειας και τση μιζέριας, απού τσοι συντροφεύανε στη καθημερινή ντωνε ζωή.
Θεέ μου βλέπε μας το νου μας.
Πολλά τα έτη σας αναγνώστριες κι αναγνώστες μου και καλή λύτρωση από το μπελά απού επλέξαμε.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Διασονίζομαι = Απασχολούμαι συνέχεια
Ταχιά = Μεθαύριο
Εδά – εδά = Αυτές τις μέρες
Μπλιο = Πια
Άφτω = Ανάβω
Ομπρός = Μπροστά
Ξεκαμπανίζω = Κρίνω, ζυγιάζω
Αναστορούμαι = Θυμούμαι
Γρικούμαι = Ακούομαι
Αφέντης = Πατέρας
Ορδινιάζομαι = Ετοιμάζομαι
Ταϊτερινή = Αυριανή
Φρίσσα = Ρέγγα
Τραβάγια = Φασαρία
