Στην τελική ευθεία για την υλοποίησή του μπαίνει το εμβληματικό έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική, έπειτα από καθυστερήσεις και παλινδρομήσεις που διήρκεσαν πάνω από μία δεκαετία.
Με συνέντευξή του στην εφημερίδα “Καθημερινή“, ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης προαναγγέλλει την υπογραφή των συμβάσεων με τους αναδόχους του έργου στις 10 Ιουνίου στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το προηγμένης τεχνολογίας έργο, στην κατασκευή του οποίου εμπλέκονται οι μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου διεθνώς, Siemens, Prysmian, Nexans, και οι ελληνικές εταιρείες ΤΕΡΝΑ και «Ελληνικά Καλώδια», θα μπει σε λειτουργία το 2023 και θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα επάρκειας της Κρήτης. Πρόκειται για έργο εθνικής σημασίας, όπως τονίζει ο κ. Μανουσάκης, καθώς με τη λειτουργία του θα εξοικονομήσει έως 400 εκατ. ευρώ από τους λογαριασμούς ρεύματος των καταναλωτών σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ θα βελτιώσει σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του νησιού, μειώνοντας τους ρύπους κατά 60%. Η χρηματοδότηση του έργου, ύψους 1 δισ. ευρώ, είναι πλήρως εξασφαλισμένη τονίζει ο κ. Μανουσάκης, ενώ επισημαίνει και το θετικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί με τις τοπικές κοινωνίες, μετά τη μέριμνα που έλαβε ο ΑΔΜΗΕ για την όσο το δυνατόν χαμηλότερη όχληση, επενδύοντας περί τα 35-40 εκατ. ευρώ πλέον του αρχικού σχεδιασμού. Ο ΑΔΜΗΕ έχει δεσμευθεί και για σειρά από αντισταθμιστικά έργα, τα οποία θα ανακοινωθούν στις 10 Ιουνίου από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Ο κ. Μανουσάκης μιλάει επίσης στην «Κ» για τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που βλέπει ο ΑΔΜΗΕ στο νέο ενεργειακό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Οπως αποκαλύπτει, ο Διαχειριστής «ωριμάζει μοντέλα συνεργασίας με επενδυτές» στην αποθήκευση και στα offshore πάρκα. Η πορεία του Διαχειριστή είναι εξασφαλισμένη ανεξαρτήτως της μετοχικής σύνθεσης, τονίζει, σχολιάζοντας την απόφαση της κυβέρνησης για περαιτέρω μετοχοποίηση. Μεταφέρει το πολύ καλό εργασιακό κλίμα που έχει διαμορφωθεί τα τρία τελευταία χρόνια με την είσοδο της State Grid, αλλά και το αίτημά του προς την κυβέρνηση για ευέλικτο πλαίσιο προσλήψεων.
– Σε ποια φάση βρίσκεται η πορεία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής;
– Σε λίγες ημέρες, στις 10 Ιουνίου, θα υπογράψουμε στο Ηράκλειο της Κρήτης τις συμβάσεις για το ιστορικό έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής, ύψους 1 δισ. ευρώ, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το 2023, οπότε θα ολοκληρωθεί το έργο από τη θυγατρική εταιρεία μας «Αριάδνη Interconnection», η Κρήτη θα τροφοδοτείται αποκλειστικά από το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, λύνοντας οριστικά το ενεργειακό πρόβλημα που ταλαιπωρεί το νησί εδώ και δεκαετίες – ουσιαστικά, από τότε που αναπτύχθηκε τουριστικά. Η διασύνδεση του νησιού υλοποιείται σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση αφορά τη διασύνδεση μέσω Πελοποννήσου, συνολικού προϋπολογισμού 350 εκατ. ευρώ, που θα καλύψει το 30%-40% της ζήτησης του νησιού. Οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά, παρά την πανδημία, με σκοπό να ολοκληρωθεί το έργο έως το τέλος του έτους. H ραγδαία τουριστική ανάπτυξη του νησιού, όμως, έχει ανεβάσει το μέγιστο της ζήτησης στα 700 MW, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη διασύνδεση και μέσω της Αττικής – ένα έργο εθνικής σημασίας, το οποίο θα εξοικονομήσει σε σχέση με τα τρέχοντα επίπεδα, ενώ ανοίγει και ο δρόμος για ανάπτυξη των ΑΠΕ.
– Μιλάμε για μια επένδυση ύψους 1 δισ. ευρώ. Εχει διασφαλιστεί η χρηματοδότησή του;
– Η χρηματοδότηση του έργου είναι πλήρως διασφαλισμένη. Ξεκινήσαμε ήδη από το 2018 τοποθετώντας στην «Αριάδνη Interconnection», την 100% θυγατρική μας που υλοποιεί το έργο, 200 εκατ. ευρώ ως μετοχικό κεφάλαιο. Εχουμε υποβάλει αιτήσεις στα διαρθρωτικά ταμεία της Κομισιόν και αναμένουμε 300-400 εκατ. ευρώ, ενώ για τα υπόλοιπα 400-500 εκατ. ευρώ έχουμε κλείσει δανειακή συμφωνία με τη Eurobank με πολύ ανταγωνιστικούς όρους και επιτόκιο 2% μεσοσταθμικά σε βάθος δεκαετίας.
– Οι τοπικές κοινωνίες στην Κρήτη πώς υποδέχτηκαν το έργο; Υπήρξαν αντιδράσεις;
– Αρχικά, υπήρξε κάποιος προβληματισμός στον Δήμο Μαλεβιζίου, στα διοικητικά όρια του οποίου βρίσκεται η ορεινή περιοχή όπου θα κατασκευαστεί ο μετατροπέας, πλέον όμως έχει διαμορφωθεί ένα πολύ θετικό κλίμα και αυτό γιατί έγινε αντιληπτό σε όλους ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει μεριμνήσει για την όσο το δυνατόν μικρότερη όχληση για τους κατοίκους από το έργο. Επειτα από διεξοδικές διαβουλεύσεις με τους τοπικούς φορείς, έχουμε προβλέψει υπογειοποιήσεις και άλλες βελτιώσεις, συνολικού ύψους 35-40 εκατ. ευρώ πλέον του αρχικού σχεδιασμού. Πέραν των υπογειοποιήσεων μεγάλου μέρους των νέων γραμμών, θα υπογειοποιηθούν και υπάρχουσες γραμμές μεταφοράς και θα βελτιωθεί το τοπίο στην περιοχή. Επιπροσθέτως, αυτή την περίοδο διαμορφώνουμε μαζί με τους τοπικούς φορείς δέσμη κοινωφελών έργων που θα κατασκευάσουμε για τις τοπικές κοινωνίες στο Ηράκλειο και στα Χανιά, στις περιοχές που προσαιγιαλώνονται οι δύο διασυνδέσεις της Κρήτης, ύψους μερικών εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα ανακοινώσουμε σύντομα.
– Πώς έχει επηρεάσει η κρίση του κορωνοϊού τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και σε ποιο βαθμό ανατρέπει τις προβλέψεις για την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας τα επόμενα χρόνια.
– Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο ΑΔΜΗΕ, μόνο τον Απρίλιο –τον μοναδικό μήνα που ίσχυε πλήρως το lockdown– διαπιστώθηκε αισθητή μείωση της τάξης του 13% στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι. Τον Μάρτιο, η μείωση ήταν μόλις 3% και το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι το ηλεκτρικό φορτίο στη χώρα μας είναι κυρίως οικιακό και όχι βιομηχανικό – όπως συμβαίνει σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Δεν προκύπτει καμία ανησυχία για τον ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας τα επόμενα χρόνια.
– Πώς διαμορφώνεται το εργασιακό περιβάλλον με το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς της State Grid;
– Είμαστε ευχαριστημένοι από τον στρατηγικό μας επενδυτή αυτά τα τρία χρόνια, καθώς αντιλαμβάνεται τον κλάδο της μεταφοράς ενέργειας, ως διαχειριστής και ο ίδιος, και –ακόμη σημαντικότερο– είναι διατεθειμένος να επενδύσει κεφάλαια για την ανάπτυξη του συστήματος, που τόσο είχε και έχει ανάγκη η Ελλάδα. Το κλίμα στην εταιρεία είναι πολύ καλό, καθώς υπάρχει εργασιακή ασφάλεια και οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται τις θετικές προοπτικές. Το μόνο μας πρόβλημα είναι οι προσλήψεις νέου προσωπικού. Εχουμε καταβάλει μεγάλη προσπάθεια να ανανεώσουμε το προσωπικό με προγράμματα εθελουσίας εξόδου. Ομως κατορθώσαμε να μειώσουμε τον μέσο όρο ηλικίας από τα 54,5 έτη που ήταν όταν ήρθαμε στα 52 σήμερα, λόγω καθυστέρησης της διαδικασίας των προσλήψεων. Εταιρείες στρατηγικής σημασίας όπως ο ΑΔΜΗΕ, ειδικά όταν το έργο τους πολλαπλασιάζεται, είναι απαραίτητο να μπορούν να έχουν ευέλικτο πλαίσιο προσλήψεων και να δίνεται η δυνατότητα να προσελκύουν εξειδικευμένους επιστήμονες, ακόμη και από αυτούς που λόγω της κρίσης εργάζονται σήμερα στο εξωτερικό.
Προσωπική μου άποψη είναι πως η μεταρρύθμιση του τρόπου προσλήψεων και γενικά διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού είναι απαραίτητη όχι μόνο για τον ΑΔΜΗΕ, αλλά και για όλους τους φορείς που έχουν σχέση με το Δημόσιο, προκειμένου να μπορέσει η χώρα να υλοποιήσει τον ενεργειακό και ψηφιακό μετασχηματισμό που απαιτείται να γίνει άμεσα.
– Οι διασυνδέσεις των άλλων νησιών πώς προχωράνε;
– Ο σχεδιασμός του ΑΔΜΗΕ σε βάθος 10ετίας προβλέπει διασύνδεση σχεδόν όλων των ελληνικών νησιών με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας έως το 2029. Μετά τις διασυνδέσεις των Κυκλάδων που έχουν ολοκληρωθεί (Ανδρος, Τήνος, Μύκονος, Πάρος και Σύρος), τον Σεπτέμβριο θα μπει στην «πρίζα» η Νάξος και θα ολοκληρωθεί η δεύτερη διασύνδεση της Σύρου με το Λαύριο, βελτιώνοντας περαιτέρω την αξιοπιστία τροφοδότησης στις Κυκλάδες. Σύμφωνα με το πλάνο μας, έως το 2024 θα διασυνδεθούν και τα νησιά των νότιων Κυκλάδων, δηλαδή η Φολέγανδρος, η Μήλος, η Σαντορίνη και η Σέριφος. Εως το 2027 αναμένεται να διασυνδεθούν και τα Δωδεκάνησα, ενώ έως το 2029 θα ενταχθούν στο Σύστημα Μεταφοράς και τα νησιά Βορείου Αιγαίου.
Δεν επηρεάζει η μετοχική σύνθεση
– Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει και δρομολογεί την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ. Τι αλλάζει για την εταιρεία με την υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού;
– Η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ είναι απόφαση του βασικού του μετόχου, του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Εμείς, από την πλευρά μας, ως διοίκηση της εταιρείας, έχουμε κάνει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες τα τελευταία χρόνια, έχουμε εκσυγχρονίσει διοικητικά την εταιρεία και έχουμε βελτιώσει τα βασικά οικονομικά της μεγέθη, έτσι ώστε η πορεία του διαχειριστή να είναι εξασφαλισμένη, ανεξαρτήτως της μετοχικής της σύνθεσης. Συνήθως, πάντως, μέτοχοι στους Διαχειριστές Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι συνήθως είτε κράτη είτε στρατηγικοί επενδυτές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, λόγω του ότι πρόκειται για εταιρείες εντάσεως κεφαλαίου με ρυθμιζόμενη απόδοση επενδύσεων.
Νέα δεδομένα διαμορφώνει ο ενεργειακός μετασχηματισμός
– Στην αγορά ενέργειας διαμορφώνεται ένα νέο περιβάλλον με αιχμή τον ενεργειακό μετασχηματισμό. Για τον ΑΔΜΗΕ δημιουργούνται νέες προοπτικές;
– Το ενεργειακό μείγμα στην Ελλάδα αλλάζει και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς. Ο ΑΔΜΗΕ, όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι Διαχειριστές, σκοπεύει να είναι enabler αυτής της μετάβασης διερευνώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Για παράδειγμα στις διασυνδέσεις νησιών όπου αναπτύσσεται ενδιαφέρον από επενδυτές για επιπλέον capacity και πρόσθετες ΑΠΕ, ο ΑΔΜΗΕ ωριμάζει μοντέλα συνεργασίας με τους επενδυτές, με τους οποίους έχουμε πολύ καλή επικοινωνία. Σε αυτά τα συνεργατικά μοντέλα ο ΑΔΜΗΕ επιδιώκει να έχει τον έλεγχο της κατασκευής των διασυνδέσεων, καθώς είναι υποχρεωμένος να λειτουργεί και να συντηρεί κάθε διασύνδεση που εντάσσεται στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ).
Συνεργατικό μοντέλο, όμως, βλέπουμε λογικό να εφαρμόζεται και στο πεδίο των υπεράκτιων (offshore) αιολικών πάρκων. Ο ΑΔΜΗΕ, όπως και οι άλλοι Διαχειριστές στην Ευρώπη, επιδιώκει να έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των υποδομών Μεταφοράς Ενέργειας στη θάλασσα (όπως σταθμοί, υποσταθμοί κ.ά.) ώστε να συνδεθούν τα offshore αιολικά πάρκα, είτε floating είτε fixed. Στο πλαίσιο αυτό, ωριμάζουμε σε συνεργασία με έμπειρους παράγοντες του κλάδου των offshore ρεαλιστικές εφαρμογές υπεράκτιων πάρκων στον θαλάσσιο χώρο με σκοπό να προτείνουμε στην πολιτεία συγκεκριμένες προτάσεις για το ρυθμιστικό πλαίσιο τέτοιων επενδύσεων, το οποίο εκκρεμεί. Αλλο παράδειγμα είναι η αποθήκευση ενέργειας. Θεωρούμε ότι μπορούμε να παίξουμε ρόλο στην αποθήκευση ενέργειας στα νησιά που διασυνδέουμε. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ΑΔΜΗΕ μελετά και ωριμάζει επίσης πιλοτικές εφαρμογές.
– Σε τι ορίζοντα βλέπετε την υλοποίηση του πρώτου αυτού μοντέλου αποθήκευσης- διασύνδεσης;
– Θα παρουσιάσουμε την πρότασή μας για ένα πιλοτικό project μέσα στο έτος και εκτιμούμε μέσα στα επόμενα δύο-τρία χρόνια θα δούμε να υλοποιείται το πρώτο τέτοιο σύστημα. Θεωρώ ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία θα έχουμε διάδοση τέτοιων λύσεων.
– Η τεχνολογία των μπαταριών και της αποθήκευσης είναι μια αξιόπιστη λύση για τα νησιά;
– Ο ΑΔΜΗΕ δειρευνά και μελετά συνεχώς τα οφέλη της αποθήκευσης ενέργειας για το ΕΣΜΗΕ. Εξετάζει την επίδραση εναλλακτικών τεχνολογιών αντλησιοταμίευσης και συσσωρευτών. Αυτό που φαίνεται από τις ώς τώρα μελέτες είναι ότι στον βαθμό που το σύστημα έχει ανάγκες επάρκειας ισχύος, η τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης διαθέτει σημαντικό πλεονέκτημα. Μετά την κάλυψη των αναγκών επάρκειας ισχύος, πλεονεκτεί η ένταξη συσσωρευτών. Καθώς θα εντάσσονται συνεχώς ολοένα και περισσότερες μονάδες ΑΠΕ στο ΕΣΜΗΕ, οι οποίες λειτουργούν διακεκομμένα και όχι σταθερά όπως οι λιγνιτικές ή οι μονάδες φυσικού αερίου, για να έχουμε ενεργειακή ασφάλεια το δίκτυο υψηλής και μέσης τάσης ολοένα θα πυκνώνει και θα «φυτρώνουν» όλο και περισσότερες αποθηκευτικές μονάδες.
– Ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ στο νέο μοντέλο αγοράς (targed model) είναι κομβικός. Σε ποια στάδιο βρίσκεται η προετοιμασία για την έναρξη λειτουργίας του;
– Θυμίζω ότι η Ελλάδα όφειλε να έχει εναρμονιστεί με τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας εδώ και αρκετά χρόνια. Ο ΑΔΜΗΕ εκκίνησε τη διαδικασία για το Target Model το 2018 και σε λιγότερο από δύο έτη – και παρά τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες που προκάλεσε η COVID-19, φέτος το φθινόπωρο θα ξεκινήσει η λειτουργία των νέων αγορών.
