Μπάλος, Λαφονήσι, Γραμβούσα, φαράγγι της Σαμαριάς. Παλιά πόλη αλλά και Απτέρα. Οι πολύβουες βόρειες παραλίες και οι “εναλλακτικές” του νότου. Η νυχτερινή ζωή της πόλης και το αυθεντικό πρόσωπο της ενδοχώρας. Η ζεστή φιλοξενία και ο γαστρονομικός πλούτος της παράδοσης. Η Κρήτη και τα Χανιά προσφέρουν επιλογές για κάθε γούστο. Για κάθε “θέλω” των ξένων επισκεπτών. Οι “διαδρομές” ανοίγουν σήμερα κουβέντα με επαγγελματίες ξεναγούς που έχοντας για χρόνια καθημερινή επαφή με τουρίστες μας μιλάνε για τι είναι αυτό που τους φέρνει στα Χανιά, τι τους μαγεύει αλλά και τι θα μπορούσε να αναδείξουμε περισσότερο ως τοπική κοινωνία ώστε εκείνοι που έρχονται να μας γνωρίσουν καλύτερα…
«Κάθε εποχή με τους δικούς της επισκέπτες»
Κάθε εποχή έχει και τους δικούς της επισκέπτες οι οποίοι έχουν τις δικές τους προτιμήσεις, επισημαίνει η Σεβαστιάννα Σούκη που είναι επαγγελματίας ξεναγός από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Δουλεύοντας για χρόνια με γερμανόφωνους, αγγλόφωνους αλλά και Σκανδιναβούς, τονίζει ότι οι προτιμήσεις των ξένων επισκεπτών δεν περιορίζονται στο δίπτυχο ήλιος και θάλασσα αλλά επεκτείνονται πολύ πέρα από αυτό, μέσα στην ενδοχώρα του νησιού…
«Άλλα είναι τα γούστα των επισκεπτών που έρχονται φθινόπωρο ή άνοιξη κι άλλα εκείνων που έρχονται καλοκαίρι. Οι πρώτοι για παράδειγμα, αρέσκονται στον περιπατητικό τουρισμό και την ορειβασία. Ψάχνουν τη φύση», σημειώνει και προσθέτει ότι ειδικά Γερμανοί και Γάλλοι ενδιαφέρονται να εντρυφήσουν στην τοπική κουλτούρα και τον πολιτισμό.
Γι’ αυτό τον λόγο έλκονται από τα χωριά της ενδοχώρας του Νομού Χανίων, αναζητούν τις τοπικές γεύσεις και επιδιώκουν την επαφή με τους ντόπιους. «Είναι εκείνοι που θέλουν να καταλάβουν τι σημαίνει Κρήτη. Αντίθετα το καλοκαίρι και ιδίως οι Σκανδιναβοί θέλουν τη θάλασσα, τον ήλιο και γενικότερα να περάσουν καλά. Παρόλα αυτά βέβαια κι αυτοί ψάχνουν τα τοπικά προϊόντα», διευκρινίζει η κα Σούκη.
Πόσοι όμως γνωρίζουν την Κρήτη όταν φτάνουν εδώ; «Οχι όλοι. Για παράδειγμα οι Γάλλοι που κάνουν ορειβατικό τουρισμό είναι άνθρωποι διαβασμένοι και κατέχουν καλά τον ελληνικό πολιτισμό. Ίσως περισσότερο κι από τους Γερμανούς. Και δεν μιλάμε μόνο για τις αρχαιότητες αλλά και τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι, ένα 30% θα έλεγα, που έρχονται στην Κρήτη μόνο και μόνο επειδή ο καιρός είναι καλός και θέλουν να περάσουν μια εβδομάδα χαλάρωσης».
Πολλοί επισκέπτες είναι “θαμώνες” της Ελλάδας. Ιδίως Σκλανδιναβοί που έρχονται στα Χανιά. «Γνώρισα Νορβηγό στην έκθεση του Όσλο ο οποίος έχει έρθει 27 φορές στα Χανιά! Επίσης, πολλοί Άγγλοι είναι τακτικοί επισκέπτες. Είναι άνθρωποι που έρχονται και ξαναέρχονται γιατί νιώθουν άνετα όταν ξέρουν πού πάνε, τι τους προσφέρεται κ.λπ.», διευκρινίζει η κα Σούκη.
Ρωτάμε την έμπειρη ξεναγό αν οι αρχαιολογικοί χώροι που αναδείχθηκαν τα τελευταία χρόνια λειτουργούν ως πόλος έλξεις για τους ξένους επισκέπτες: «Ο κόσμος ενδιαφέρεται να επισκεφθεί τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς προορισμούς, την Κνωσσό και τη Φαιστό, σε ένα ποσοστό 60-70% γιατί τα θεωρεί must. Το ίδιο θεωρούν και το φαράγγι της Σαμαριάς. Όμως οι άνθρωποι που ενδιαφέρεται πραγματικά για τις αρχαιότητες είναι πολύ λιγότεροι. Ισως ένα 30%. Εμείς ως ξεναγοί προσπαθούμε πολύ τα τελευταία χρόνια να προβάλλουμε την αρχαία Απτέρα».
Για την κα Σούκη η επαφή που έχει με τους ξένους επισκέπτες επιβεβαιώνει καθημερινά τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για την ανάδειξη του πιο αυθεντικού προσώπου της Κρήτης που μπορεί να συναντήσει κανείς στην ενδοχώρα: «Υπάρχουν πολλές δυνατότητες. Ειδικά αν αυτές συνδυαστούν με την κρητική διατροφή. Ο γαστρονομικός τουρισμός είναι κάτι που έχει πολλές προοπτικές. Θυμάμαι συχνά μια κουβέντα που μου είπε κάποτε ένας επισκέπτης από τη Γερμανία, με το γκρουπ του οποίου περπατήσαμε 2 εβδομάδες στην Κρήτη. Όπου περπατούσαμε τρώγαμε από τα δέντρα διάφορους καρπούς, σταφύλια, σύκα κ.λπ. Οταν λοιπόν τελειώσαμε η περιήγησή μας ο κύριος αυτός σχολίασε: “Η Κρήτη είναι ένα νησί που μπορείς να το φας όλο!”».
Σε κάθε περίπτωση, ολοένα και περισσότερο, σύμφωνα με τη συνομιλήτριά μας, οι ξένοι αναζητούν την αυθεντικότητα στις εμπειρίες τους και γι’ αυτό τον λόγο τους γοητεύει η νότια Κρήτη, ενώ μαγεύονται από την ποικιλομορφία του τοπίου και την άμεση εναλλαγή από το αστικό τοπίο στην φύση και αντίστροφα καθώς και από τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων.
Από εκεί και πέρα, υπάρχουν πάντα και κάποια αρνητικά στοιχεία που θα πρέπει ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε καθώς προκαλούν αρνητικές εντυπώσεις στους επισκέπτες. Τι είναι αυτά; «Η συμπεριφορά των ντόπιων απέναντι στα ζώα, το θέμα της καθαριότητας αλλά ακόμα και ζητήματα όπως το (μη) κόψιμο αποδείξεων», σχολίασε η κα Σούκη.
«Ο συνδυασμός όλων»
«Τι φέρνει τους Φινλανδούς στην Κρήτη και στα Χανιά; Πιστεύω το μπουκέτο, ο συνδυασμός του κλίματος, του τοπίου και της φύσης, του καλού φαγητού και σίγουρα η ιστορία και οι άνθρωποι» είναι η απάντηση της κας Βάσως Κατσαντώνη στο ερώτημά μας. Η κα Κατσαντώνη από το 2003 εργάζεται ως επαγγελματίας ξεναγός με εξειδίκευση στους Φινλανδούς επισκέπτες και μας επισημαίνει πόσο δύσκολη ήταν η προηγούμενη περίοδος για τους ξεναγούς αφού δεν εργάστηκαν για πολλούς μήνες και οι αποζημιώσεις που έλαβαν δεν επαρκούσαν να καλύψουν παρά ένα πολύ μικρό μέρος των απωλειών τους.
Τη ρωτάμε για την απόφασή της να γίνει ξεναγός. «Δεν ήταν καθόλου τυχαίο γιατί είχα παρακολουθήσει μια ξενάγηση όταν ήμουν μαθήτρια και αμέσως κατάλαβα ότι αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου» τονίζει.
Πέρα από τους κλασσικούς προορισμούς (παλιά πόλη, Λαφονήσι, Μπάλος) οι άνθρωποι που έρχονται από Σκανδιναβικές χώρες όπως η Φινλανδία αναζητούν εμπειρίες. «Σίγουρα θέλουν τη θάλασσα και τον ήλιο αλλά πλέον όχι μόνο. Θέλουν να ανακαλύψουν νέα πράγματα όπως την ενδοχώρα, τα χωριά, την πλούσια χλωρίδα της Κρήτης.
Είναι πολλοί που έρχονται αποκλειστικά και μόνο για τα προϊόντα, το κρασί, το λάδι. Δυστυχώς αυτά είναι πράγματα που εμείς ως Χανιά και Κρήτη δεν αναδείξαμε για χρόνια ώστε να έχουμε μια ποιοτική διαφορά από άλλους προορισμούς» σημειώνει η κα Κατσαντώνη.
Παρασκευάς Περάκης και Ελένη Φουντουλάκη μπαίνουν… onLine με τον γ.γ. του ΕΟΤ Δ. Φραγκάκη και την αρχαιολόγο Μ. Βλαζάκη
«Οι Ιταλοί… ξάδελφοί μας»
«Για τους Ιταλούς επισκέπτες η Κρήτη είναι ένας παράδεισος. Οι Ιταλοί είναι… ξαδέλφια μας, πολλοί μαθαίνουν αρχαία ελληνικά και έχουν εκπαιδευτεί και σπουδάσει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό» μας λέει η κα Κατερίνα Μαρινάκη που από το 1984 εργάζεται ως επαγγελματίας ξεναγός με εξειδίκευση τους τουρίστες από τη γειτονική χώρα.
Μας περιγράφει μια περιπατητική ξενάγηση που κάνει χρόνια τώρα από το Λαφονήσι στη Παλαιόχωρα, διανυκτέρευση εκεί και έπειτα συνέχιση της πεζοπορίας μέχρι τα Σφακιά.
«Στους επισκέπτες μας πάντα άρεσαν οι ορειβατικές διαδρομές μάλιστα υπήρχε μια εβδομαδιαία ιταλική εκδρομή που πήγαινε σε αρχαιολογικούς χώρους και μοναστήρια. Για πολλούς είναι όνειρο να βρεθούν στην Κνωσσό, στη Ζάκρο στο αρχαιολογικό χώρο των Μαλλίων. Θέλουν να βιώσουν την αίσθηση και την ενέργεια των ανακτόρων» σημειώνει, ενώ παράλληλα μας μιλάει για τις ιδιαίτερες επισκέψεις σε Μπάλο, Λαφονήσι και τη Νότια Κρήτη. «Τι ξενάγηση μπορείς να κάνεις στο Μπάλο; Μα η Γραμβούσα είναι ένας θησαυρός! Η ιστορία του κάστρου, η καταπληκτική του κατασκευή και η θέα του, η εκκλησία της Παναγιάς της Χωστής… Είναι από τα πιο μαγικά κάστρα και δεν είναι τυχαίο ότι ενέπνευσε πολλούς να γράψουν τις μελωδίες τους Και εγώ εκεί γέννησα την μελωδία του “Τον έλεγαν Αίολο” με στίχους του Ψυχουντάκη σε Κρητική διάλεκτο» λέει η κα Μαρινάκη.
Η συνομιλήτρια μας συνδυάζει στις ξεναγήσεις της τη μουσική, το χορό, το τραγούδι. «Η πρώτη μου ξενάγηση έγινε σε μια παρέα με Ζακυνθινούς που πήγαμε στο Αρκάδι. Μου τραγούδησαν το “Όμορφή μου Κατερίνα” και αυτοί οι άνθρωποι ήταν η αιτία που έβαλα το τραγούδι σε όλες μου τις ξεναγήσεις. Μετά την ξενάγηση για χαλάρωση το επιθυμητό ήταν να τραγουδήσουμε» αναφέρει συμπληρώνοντας πως για να γίνει κάποιος ξεναγός χρειάζεται διαρκή επιμόρφωση. «Στη δουλειά μας δυστυχώς υπάρχουν πολλοί παράνομοι. Νομίζουν πως παίρνοντας ένα οδηγό μπορείς να γίνει ξεναγός. Τη γνώση την αποκτάει ο ξεναγός στη σχολή του και στη διαρκή του μελέτη! Για μένα καμία ξενάγηση δεν είναι ίδια. Κάθε φορά είναι και διαφορετική γιατί οι άνθρωποι που έχεις απέναντι σου είναι διαφορετικοί!
Ο αείμνηστος Γιάννης Σακελαράκης μας έλεγε πως “όταν κάποιος ενδιαφέρεται πολύ θα καθίσει και θα διαβάσει! Εσείς οι ξεναγοί πρέπει να τον κάνετε να απολαύσει, να νιώσει, να ξεκουραστεί από την ξενάγησή σας και όχι να τον κουράζετε. Για αυτό και είναι σπουδαίο να τους μεταφέρουμε τη γνώση χωρίς να τους κουράζουμε».
Η συζήτησή μας έρχεται σε άλλη μια αγαπημένη για τους επισκέπτες μας περιοχή, το Ενετικό Λιμάνι. «Ο συνδυασμός θάλασσας και παλιάς πόλης, τα υπέροχα σοκάκια, τα χρώματα τους ενθουσιάζουν. Τι λένε για τα σκουπίδια και την κακοποίηση του περιβάλλοντος; Κοιτάξτε, είναι λογικό να δυσανασχετούν όταν πηγαίνουν σε ένα φαράγγι ή σε κάποιο μέρος της παλιάς πόλης και βλέπουν σκουπίδια όπως δυσανασχετούν και με τα σκουπίδια στη Ρώμη. Όμως από την εμπειρία μου σας λέω πως οι Ιταλοί είναι ενθουσιασμένοι από το πόσο καθαρή είναι η παλιά πόλη των Χανίων» καταλήγει η κα Μαρινάκη, συμπληρώνοντας πως λόγω της πανδημίας ο κλάδος των ξεναγών κτυπήθηκε πολύ σκληρά χωρίς να έχει την ανάλογη στήριξη από το κράτος.
Οι Γάλλοι επιλέγουν αυθεντικότητα
Τι είναι αυτό που προσελκύει τους Γάλλους επισκέπτες στα Χανιά, ρωτάμε την ξεναγό, Ελευθερία Μανούσου.
«Το τοπ 10 των προορισμών που επιλέγουν είναι η παλιά πόλη των Χανίων, η αρχαία Απτέρα και η Κνωσός στο Ηράκλειο, Γραμπούσα και Ελαφονήσι. Θέλουν μέρη φαντασμαγορικά αλλά και μέρη που δεν είναι τουριστικά» μας λέει η έμπειρη ξεναγός και προσθέτει: «ειδικά για την παλιά πόλη των Χανίων, τους αρέσουν πάρα πολύ τα στενά της, η δομή της, δεν τους αρέσουν τα γκράφιτι. Βρώμικη δεν την έχουν δει γιατί τα τελευταία χρόνια είναι σχετικά καθαρή πλην σπανίων εξαιρέσεων. Όταν μυρίζουν τα νερά του λιμανιού τους εξηγώ πως ό,τι πετιέται στη θάλασσα επιστρέφει στο λιμάνι και το καταλαβαίνουν γιατί κάποιοι από αυτούς μένουν σε περιοχές με παλιές πόλεις».
«Στην Απτέρα τους αρέσει η καταπληκτική θέα που έχει, τους αρέσει το θέατρο -που είναι το μόνο θέατρο που μπορούμε να δείξουμε στην Κρήτη- οι δεξαμενές της αρχαίας Απτέρας, γενικά είναι ένας μαγικός χώρος που είναι υπο-εκτιμημένος στα Χανιά. Τα Χανιά και η Κρήτη θα έπρεπε είχαν δώσει μεγαλύτερη βάση στην Απτέρα, έχει πολλά συν ο τόπος αυτός. Μπορεί τα αρχιτεκτονικά του κατάλοιπα μπορεί να μην είναι τεράστια, όμως έχει μοναδικά χαρακτηριστικά» επισημαίνει η κα Μανούσου.
της Σαμαριάς.
Επίσης «οι Γάλλοι επισκέπτες θέλουν να γνωρίσουν την παράδοση ενός τόπου και τους ανθρώπους, θέλουν απλά πράγματα ακόμη και εάν είναι υψηλού οικονομικού επιπέδου. Θέλουν αληθινά πράγματα, να γνωρίσουν τα χωριά της ενδοχώρας, ταβέρνες, τοπική γαστρονομία και θέλουν την επαφή με τους ντόπιους. Να βιώσουν την εμπειρία».
Όσο για τον Μπάλο, πάντα επιδιώκουν να τον επισκεφθούν μια ιδιαίτερου κάλλους περιβαλλοντική περιοχή αλλά όπως επισημαίνει η ξεναγός «όταν βλέπουν τα καραβάκια με το μαζικό τουρισμό δεν τους αρέσει. Θέλουν την ποιότητα αλλά όχι την μαζικότητα.
Επίσης ζητάνε να επισκεφθούν το Φαράγγι της Σαμαριάς και της Ίμπρου και περιπατητικές διαδρομές».
