Ο εκφοβισμός ανάμεσα στους μαθητές και τους εφήβους συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς στην Ελλάδα, δημιουργώντας μια δύσκολη κατάσταση και αν μη τι άλλο αποδεικνύοντας πως η ζωή ενός εφήβου μέσα και έξω από το σχολείο μόνο εύκολη δεν είναι.
Περικυκλωμένοι από μεγάλα και δυσεπίλυτα προβλήματα, από εξαντλητικές υποχρεώσεις αλλά και απαράδεκτες συμπεριφορές και συνθήκες μέσα στην οικογένεια, οι έφηβοι αντιδρούν σπασμωδικά και πολλές φορές στρέφονται ο ένας κατά του άλλου για ασήμαντες αφορμές, καταλήγοντας στην άσκηση κάθε μορφής βίας.
Την κατάσταση αυτή παρουσιάζουν πολλά στατιστικά στοιχεία ερευνών. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και η έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής».
Το ΕΠΙΨΥ παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τον εκφοβισμό (bullying) μεταξύ των εφήβων-μαθητών στην Ελλάδα., συμμετέχοντας στον εορτασμό της Πανελλήνιας Ημέρας κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.
Πρόκειται για ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τον εκφοβισμό (bullying) εντός και εκτός σχολείου καθώς επίσης και την εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες όπως προκύπτουν από την «Πανελλήνια έρευνα για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την υγεία των εφήβων-μαθητών» (Έρευνας HBSC/WHO). Τα στοιχεία αφορούν 11χρονους, 13χρονους και 15χρονους εφήβους.
Ακολουθούν πέντε κατηγορίες που αποτελούν τους τόπους και τους τρόπους εκφοβισμού:
Εκφοβισμός (bullying) στο σχολείο
-Το 2018 ένας στους 5 εφήβους (19,1%) αναφέρει ότι υπέστη εκφοβισμό (bullying- ότι, δηλαδή, κάποιο άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων τον/την πείραξε, μείωσε, έβρισε, απείλησε, εκφόβισε, έσπρωξε ή κορόιδεψε) τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας ενώ ένας στους 7 εφήβους (14,2%) ανέφερε ότι έκανε ο/η ίδιος/α εκφοβισμό (bullying) σε άλλους μαθητές.
-Χαμηλό, αλλά άξιο προσοχής ποσοστό εφήβων (2,6%) αναφέρουν ότι υφίστανται εκφοβισμό (bullying) αρκετές φορές την εβδομάδα.
-Διαχρονικά, από το 1998 στο 2018 το ποσοστό εφήβων που αναφέρουν ότι υπέστησαν εκφοβισμό (bullying) τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας καταγράφει σημαντική μείωση από 28,9% σε 19,1%, με τη μείωση αυτή να είναι εντονότερη από το 2010 στο 2014 (από 27,6% σε 18,3%).
Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber bullying)
-Το 2018, ένας στους 20 εφήβους (5,2%) αναφέρει ότι υπέστη ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyber bullying – ότι, δηλαδή, του/της έστειλαν άσχημα ή ενοχλητικά μηνύματα στο chat, μέσω e-mail ή SMS, έγραψαν/πόσταραν άσχημα ή ενοχλητικά μηνύματα στον ‘τοίχο’ τους, έφτιαξαν site για να τον/την γελοιοποιήσουν, δημοσιοποίησαν στο ίντερνετ ή μοιράστηκαν με άλλους μη κολακευτικές ή άσεμνες φωτογραφίες χωρίς την έγκρισή του/της) τουλάχιστον 1-2 φορές τους τελευταίους 2 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας ενώ σε ποσοστό 3,3% αναφέρουν ότι έκαναν οι ίδιοι/ες ηλεκτρονικό εκφοβισμό (cyber bullying) σε άλλο άτομο.
Μορφές εκφοβισμού / διακρίσεις
-Οι μορφές εκφοβισμού (bullying) που οι έφηβοι απαντούν σε υψηλότερα ποσοστά ότι υπέστησαν είναι τα λεκτικά πειράγματα (19,8% του συνόλου των μαθητών), η διάδοση ψεμάτων και φημών (18,8%), τα αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου (13,4%) και ο αποκλεισμός από κοινές παρέες και δραστηριότητες (13,1%). Σε χαμηλότερα ποσοστά οι έφηβοι αναφέρουν ότι υπέστησαν εκφοβισμό (bullying) με χρήση σωματικής βίας (4,5%) και με τη μορφή άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα (5,6%) και τη θρησκεία τους (3,5%).
-Τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι υπέστησαν εκφοβισμό (bullying) με τη μορφή σωματικής βίας και άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα και τη θρησκεία τους, ενώ τα κορίτσια με τη μορφή διάδοσης ψεμάτων και φημών.
-Ποσοστό 3,9% απαντούν ότι συχνά οι μαθητές στο σχολείο τούς συμπεριφέρονται με άδικο ή άσχημο τρόπο λόγω του φύλου τους, 2,8% λόγω της καταγωγής τους και 2,1% εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς τους.
Βίαιοι καυγάδες
-Το 2018 ένας στους 5 εφήβους (19,4%) απαντά ότι ενεπλάκη σε βίαιο καυγά τουλάχιστον 2 φορές κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών πριν τη διεξαγωγή της έρευνας. Τα αγόρια αναφέρουν εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες σε τριπλάσιο ποσοστό (29,3%) συγκριτικά με τα κορίτσια (9,6%) και οι 11χρονοι και 13χρονοι μαθητές (~21%) σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με τους 15χρονους (15,2%).
-Διαχρονικά, την τελευταία 16ετία, το ποσοστό εφήβων που αναφέρουν εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες τουλάχιστον 2 φορές τους τελευταίους 12 μήνες πριν τη διεξαγωγή της έρευνας, παρουσιάζει διακυμάνσεις: από 22,0% το 2002 αυξάνεται σημαντικά σε 28,1% το 2010 ενώ το 2014 μειώνεται σε 17,4% και παραμένει σχετικά σταθερό το 2018 (19,4%).
Εκφοβισμός (bullying) σε σχέση με το οικονομικό επίπεδο
Οι έφηβοι, τέλος, των οποίων οι οικογένειες κατηγοριοποιούνται στο κατώτερο οικονομικό επίπεδο αναφέρουν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ότι υφίστανται εκφοβισμό (bullying) με τη μορφή σωματικής βίας (7,8% έναντι 3,6% και 4,8% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα) και άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα (8,9% έναντι 5,0% και 5,4% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα) και τη θρησκεία τους (6,0% έναντι 2,8% και 3,4% των συνομηλίκων τους μέσου και ανώτερου οικονομικού επιπέδου, αντίστοιχα).
