Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι κυρίως γνωστός για τη συσχέτισή του με διάφορους καρκίνους, ιδίως με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερες έρευνες υποδηλώνουν μια πιθανή σχέση μεταξύ της μόλυνσης από αυτόν και της ανδρικής υπογονιμότητας. Ενώ οι ακριβείς μηχανισμοί βρίσκονται ακόμη υπό διερεύνηση, αρκετές μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις παραμέτρους του σπέρματος και τη συνολική γονιμότητά στους άνδρες.
Μελέτες έχουν καταδείξει την παρουσία DNA του HPV στο σπέρμα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ιός μπορεί να μολύνει τα κύτταρά του. Αυτή η αλληλεπίδραση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατακερματισμό του DNA, μειωμένη κινητικότητα και μη φυσιολογική μορφολογία, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμοποίηση. Ο HPV μπορεί, επίσης, να προκαλέσει οξειδωτικό στρες στο σπέρμα, προκαλώντας περαιτέρω βλάβη στο DNA του και μειώνοντας τη βιωσιμότητά του.
«Ο μεγάλος αριθμός υπογόνιμων ζευγαριών που στρέφονται στις τεχνολογίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχει καταστήσει επιτακτική την ανάγκη για αναζήτηση και κατανόηση των αιτιών της αδυναμίας τεκνοποίησης. Προβλήματα στην αναπαραγωγική υγεία των ανδρών ευθύνονται για το 50% των περιπτώσεων. Πρόκειται για ένα σύνθετο ζήτημα που επηρεάζεται από πολλούς περιβαλλοντικούς και παθολογικούς παράγοντες. Τα τελευταία χρόνια ερευνάται ο ρόλος των σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων», σημειώνει ο Χειρουργός Ανδρολόγος Ουρολόγος δρ Αναστάσιος Λιβάνιος.
«Πολλές μελέτες έχουν επικεντρωθεί στον HPV, εξαιτίας του επιπολασμού του, δεδομένου ότι ο κίνδυνος μόλυνσης από τον συγκεκριμένο ιό τουλάχιστον μία φορά στη ζωή είναι περίπου 80% για κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο. Από τους 200 διαφορετικούς γονότυπους (στελέχη), οι 12 θεωρούνται υψηλού κινδύνου λόγω της πιθανότητας ανάπτυξης νεοπλασματικών βλαβών.
Ήδη έχει βρεθεί ότι η λοίμωξη από αυτόν έχει συνδεθεί με χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης χωρίς υποβοήθηση, φτωχά αναπαραγωγικά αποτελέσματα και υψηλότερα ποσοστά αποβολών στις τεχνολογίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής», προσθέτει.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Cellular and Infection Microbiology διαπίστωσε ότι τα στελέχη του HPV που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου, εξαιτίας της αυξημένης πιθανότητας να προκαλέσουν καρκίνο, αποτελούν μεγάλη απειλή για το σπέρμα.
Αργεντινοί ερευνητές μελέτησαν δείγματα εκσπερμάτωσης ανδρών μέσης ηλικίας 35 ετών, κανένας από τους οποίους δεν είχε εμβολιαστεί για τον HPV. Το 19% των συμμετεχόντων βρέθηκαν θετικοί στον ιό. Το 20% αυτών είχαν μολυνθεί από υψηλού κινδύνου στελέχη. Μετά από προσεκτική μελέτη με εξαιρετικά ευαίσθητα μηχανήματα, βρήκαν ενδείξεις που δείχνουν πώς τα υψηλού κινδύνου στελέχη HPV επηρεάζουν την ανδρική γονιμότητα.
Συγκεκριμένα, το σπέρμα της ομάδας αυτής είχαν χαμηλότερο επίπεδο ορισμένων ανοσοκυττάρων, υποδηλώνοντας ότι ο ιός είχε παρεμποδίσει την ικανότητα του σώματος να τον καταπολεμήσει. Αυτή η καταστολή των κυττάρων του ανοσοποιητικού μπορεί επίσης να είχε αυξήσει τον κίνδυνο για άλλες λοιμώξεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο περαιτέρω την ικανότητα των ανδρών να αποκτήσουν απογόνους.
Επιπλέον, υπήρχαν στοιχεία ότι το σπέρμα των ανδρών με HPV υψηλού κινδύνου υπέστη βλάβη, λόγω οξειδωτικού στρες. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί είχαν υψηλότερο επίπεδο νεκρών σπερματοζωαρίων συγκριτικά με εκείνους χωρίς τον ιό.
Μια ανασκόπηση 50 μελετών που πραγματοποιήθηκε το 2020, έδειξε ότι το 21% των υπογόνιμων ανδρών είχαν σπέρμα θετικό στον HPV, σε σύγκριση με το 8% στον γενικό ανδρικό πληθυσμό. Ακόμη και μετά τον υπολογισμό της γυναικείας υπογονιμότητας, οι άνδρες με HPV στο σπέρμα τους είχαν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να είναι υπογόνιμοι από εκείνους που δεν είχαν τον ιό.
Μια άλλη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε για να εξετασθεί ο αντίκτυπος της λοίμωξης από HPV στις παραμέτρους του σπέρματος και στον δείκτη κατακερματισμού του DNA του, έδειξε ότι η παρουσία οποιουδήποτε στελέχους, μπορεί να επηρεάσει την προοδευτική κινητικότητα και τη μορφολογία του, ενώ τα υψηλού ρίσκου στελέχη του επηρεάζουν ειδικά την ακεραιότητα του DNA των σπερματοζωαρίων.
«Η αιτιολογία της ανδρικής υπογονιμότητας είναι πολύπλοκη. Για την εύρεση των λόγων απαιτείται η εξέταση ορισμένων παραμέτρων των σπερματοζωαρίων, όπως ο αριθμός, η συγκέντρωση, η κινητικότητα και η μορφολογία. Σε περιπτώσεις που αυτή κριθεί ανεπαρκής για τη διάγνωση, χρειάζεται να συνδυαστεί με άλλους πιο αξιόπιστους δείκτες, συμπεριλαμβανομένης της βλάβης του DNA των σπερματοζωαρίων. Ο κατακερματισμός του DNA τους είναι ένας κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη, την εμφύτευση και τις εγκυμοσύνες που επιτυγχάνονται με φυσιολογικό τρόπο ή μέσω τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Επομένως, είναι καλό οι άνδρες με υποψία υπογονιμότητας να εξετάζονται και για μόλυνση από τον ιό», διευκρινίζει.
«Η επιστημονική έρευνα έχει ακόμα δρόμο μπροστά της μέχρι να διεξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τη σχέση μεταξύ λοίμωξης από HPV και ανδρικής υπογονιμότητας. Για την πρόληψή της, τα στοιχεία αποδεικνύουν τη σημασία του εμβολιασμού κατά του ιού, αλλά ακόμα δεν είναι γνωστό εάν τα εμβόλια θα μπορούσαν να προστατεύσουν άμεσα τη γονιμότητα των ανδρών ή μόνο μέσω της προστασίας έναντι των στελεχών στα οποία στοχεύουν.
Το ενθαρρυντικό είναι ότι τα δεδομένα δείχνουν ότι ο εμβολιασμός κατά του HPV σε υπογόνιμους άνδρες με ενεργή λοίμωξη από τον ιό μπορεί να τους βοηθήσει να “κοιμίσουν” τον ιό πιο γρήγορα και ενδεχομένως να βελτιώσουν τις πιθανότητές τους να αποκτήσουν παιδιά.
Για τους υπογόνιμους άνδρες η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί και περιλαμβάνει από τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής έως τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η GIFT (ενδοσαλπιγγική μεταφορά γαμετών) και η επαναστατική μικρο-γονιμοποίηση (ICSI). Η τελευταία χρησιμοποιείται όταν η ποιότητα του σπέρματος είναι κακή ή όταν άλλες τεχνικές έχουν αποτύχει. Ο καινοτόμος χαρακτήρας της έγκειται στην ανάγκη ενός και μόνο βιώσιμου σπερματοζωαρίου για τη γονιμοποίηση, έναντι πολλών εκατοντάδων χιλιάδων που απαιτούνται στην εξωσωματική γονιμοποίηση», καταλήγει ο δρ Λιβάνιος.
