Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι HYSSOPUS officinalis (Ύσσωπος ο φαρμακευτικός) και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Είναι φυτό που συναντούμε στη νότια και κεντρική Ευρώπη καθώς και στην δυτική Ασία. Είναι φυτό καλλιεργούμενο στους κήπους που έγινε και πάλι άγριο ή ημιαυτοφυούμενο σε μερικές περιοχές. Στην χώρα μας δεν συναντάται αυτοφυής, καλλιεργείται όμως σε γλάστρες.
Χαμηλός θάμνος, με πολλά όρθια στελέχη, ξυλοποιημένα στη βάση τους και διακλαδισμένα. Το ύψος του κυμαίνεται από 20 έως 60 εκατοστά. Το ποώδες τμήμα των στελεχών είναι ελαφρώς χνουδωτό. Φύλλα λογχοειδή, άμισχα, στενά, μακρουλά. Άνθη με ζωηρό κυανό χρώμα, με ιώδεις στήμονες, διαταγμένα σε επάκριο στάχυ μήκους 10 εκατοστών, στραμμένο μόνο προς την μία πλευρά. Το φυτό είναι πολύ αρωματικό και οι μέλισσες το αγαπούν. Αν χρησιμοποιηθεί με φειδώ είναι ένα από τα πιο χρήσιμα μαγειρικά βότανα. Λίγα φύλλα κομμένα σε λεπτές φέτες είναι αρκετά για να δώσουν ζωντάνια σε μια σαλάτα. Λίγο επίσης από το πικρό βότανο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σούπες και σάλτσες. Είναι αρκετό να τρίψουμε το κρέας με Ύσσωπο για να του μεταδώσουμε ένα έντονο σαν μέντα άρωμα. Ο Ύσσωπος βοηθά στην πέψη και την διάσπαση των λιπών στο κρέας και το ψάρι.
Στη χώρα μας ύσσωπο αποκαλούμε και ένα άλλο φυτό το οποίο είναι γνωστό με το όνομα μικρομέρια (Micromeria Juliana) ή ημερόρθρουμπο (Micromeria nervosa)
Ιστορικά στοιχεία
Ο Ύσσωπος είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε για την πλευρίτιδα και ο Διοσκορίδης το αποκαλούσε κηπευτικό Ύσσωπο και το συνιστούσε για το άσθμα και τον καταρράκτη σε συνδυασμό με τον απήγανο. Στο φυτό αυτό αναφέρεται και ο Ύσσωπος της Ιεράς Γραφής «Ραντιείς με υσσώπω και καθαρισθήσομαι».
Στη λαϊκή ιατρική το φυτό το χρησιμοποιούσαν σε ζεστό αφέψημα εναντίον της χρόνιας βρογχίτιδας και του άσθματος, σαν αντιβηχικό, αποχρεμπτικό, καθώς και σαν αντιφυσητικό, ανθελμινθικό και εμμηναγωγό. Το αφέψημα επίσης το θεωρούσαν εξαιρετικά επουλωτικό και αποτελεσματικό αντιφλεγμονώδες. Το χρησιμοποιούσαν επίσης σε γαργαρισμούς εναντίον του πονόλαιμου.
Συστατικά – χαρακτήρας
Ο Ύσσωπος περιέχει έως 1% πτητικό έλαιο, φλαβονοειδή, γλυκοσίδια (διοσμίνη, υσσωπίνη), θειάφι και τανίνη. Είναι πικρός, πολύ αρωματικός, με δριμεία γεύση, ελαφρώς θερμαντικός.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Το φυτό ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο και για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι ανθισμένες κορυφές. Η συλλογή του γίνεται τον Αύγουστο όπου μαζεύονται οι ανθοφόρες κορυφές του βοτάνου και ξηραίνονται στον ήλιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Είναι βότανο που οι ιδιότητες του είναι σχεδόν ίδιες με του φασκόμηλου. Δρα ως αντισπασμωδικό, αποχρεμπτικό, εφιδρωτικό, ηρεμιστικό, εμμηναγωγό, στυπτικό, τονωτικό και άντιφυσητικό.
Ο Ύσσωπος έχει ένα ενδιαφέρον φάσμα εφαρμογών οι περισσότερες από τις οποίες οφείλονται στην αντισπασμωδική δράση του πτητικού ελαίου που περιέχει. Το χρησιμοποιούμε για τον βήχα, τη βρογχίτιδα και τη χρόνια καταρροή. Οι εφιδρωτικές ιδιότητες που έχει το κάνουν ωφέλιμο για το κοινό κρυολόγημα. Μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως νευροτονωτικό σε καταστάσεις ανησυχίας, υστερίας και μικρής επιληψίας. Είναι ευεργετικό σε αδυναμία του στομάχου, γενική ατονία, δυσπεψία και γαστραλγία, υγρό άσθμα, χρόνιες παθήσεις του στήθους, των βρόγχων και των πνευμόνων και αργοπορία της εμμήνου ρήσης. Το έγχυμα του είναι κατάλληλο για γαργάρες σε πονόλαιμο και αμυγδαλίτιδα και εξωτερικώς σε πλύσεις πληγών και χτυπημάτων.
Συνδυάζεται για τον βήχα και τη βρογχίτιδα με το μαρρούβιο και το βήχιο. Για το κοινό κρυολόγημα μπορούμε να το συνδυάσουμε με το ευπατόριο το διατρητόφυλλο, τα άνθη σαμπούκου και τη μέντα.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε 10-15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα. Αν χρησιμοποιήσουμε το βάμμα τότε παίρνουμε 1-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα. Το βάμμα μπορούμε να το συνδυάσουμε με άλλα αποχρεμπτικά βότανα όπως η Γλυκόρριζα, η Ινούλα και ο Άνηθος.
Για την βρογχίτιδα ή τα κρυολογήματα του στήθους μπορούμε να κάνουμε εντριβές διαλύοντας 10 σταγόνες ελαίου Υσσώπου σε 20 ml αμυγδαλέλαιου ή ηλιέλαιου. Συνδυάζεται καλά με το Θυμάρι και τον Ευκάλυπτο
Προφυλάξεις
Το αιθέριο έλαιο του φυτού περιέχει την κετόνη πινο-κανφόνη η οποία σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει σπασμούς. Δεν υπερβαίνουμε λοιπόν την συνιστώμενη δόση.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
